هموسیستئین چیست؟ 

هموسیستئین (Hcy)  یک آمینواسید سولفوردار غیر ضروری است، که در جریان متابولیسم متیونین ( که یک آمینو اسید ضروری است)، حاصل می­شود. در واقع  هموسیستئین اسید آمینه واسطه­ ای است که از دمتیلاسیون متیونین از طریق دو ترکیب حد واسط  Sآدنوزین متیونین (S-adenosylmethionine SAM) و S آدنوزین هموسیستئین. (Adenosylhomocysteine SAH) در مسیر تبدیل متیونین به سیستئین تشکیل می­شود.هموسیستئین  در سال 1932  توسط  بوتز و ویگنئولد کشف گردید. این اسید آمینه خواص شیمیایی مشابه  سیستئین دارد و برای همین نام هموسیستئین را برای آن انتخاب کرده­ اند.

هموسیستئین در جریان خون در چندین فرم وجود دارد. حدود 1 درصد آن به صورت آزاد  در گردش است و 80-70 درصد باقیمانده با اتصال دی سولفیدی به پروتئین­های پلاسما به خصوص آلبومین و30-20 درصد آن به صورت ترکیب با خودش به شکل هموسیستئین دایمر یا دیگر گروه­ها وجود دارد.

علل افزایش هوموسیستئین

 بیشترین سطح هوموسیستئین در افرادی که اختلال ژنتیکی نادر دارند و یا دچار کمبود شدید B12 هستند دیده میشود.

 معمولی ترین علت افزایش متوسط سطح هوموسیستئین در جوامع غربی کمبود فولات است .

 سن عاملی در افزایش هوموسیستئین می باشد .

 فاکتورهای مربوط به شیوه زندگی : مصرف بیش از ۶فنجان قهوه در طول روز،مصرف غذاهای حاوی حجم زیاد متیونین مثل گوشت قرمز و کم مصرف کردن غذاهای سرشار از ویتامین B و سبزیجات برگ سبز باعث افزایش هوموسیستئین می گردد.

 تاثیر عوامل و تداخلات داروئی : کلوفیبرات جهت درمان کلسترول بالا ، متفورمین جهت درمان دیابت، داروهای ضد تشنج و صرع ، لوودوپا جهت کنترل پارکینسون ، متوتروکسات جهت درمان سرطان ، آرتریت و لوپوس.

هیپر هموسیستئینمی

جهش ژنتیکی در آنزیم  MTHFR (متیل تترا هیدروفولات ردوکتاز) و CBS) سیستاتیونین βسنتاز) و همچنین کمبود تغذیه­ای ویتامین­ها و کوفاکتورهای فولات،  B12  B6 و تغییر در سیستم آندوکرینی از علل اصلی هیپرهموسیستئینمی و هموسیستینوری می­باشند. کودکان مبتلا به این نقص ژنتیکی در بدو تولد طبیعی به نظر می رسند ، اما در طول چند سال اول زندگی علایم بیماری به تدریج در آنها ظاهر خواهد شد . جابه جایی و دررفتگی عدسی چشم ، قامت بلند وباریک ، انگشتان بلند و باریک ، اختلالات اسکلتی ، پوکی استخوان و استئوپوروز، افزایش قابل توجه در احتمال بروز ترومبوآمبولی و آترواسکلروز ، از علایم این بیماری می باشد . تجمع متیونین و هموسیستئین می تواند باعث عقب افتادگی ذهنی پیش روند، اختلالات رفتاری و تشنج شود .

انواع هیپرهموسیستئینمی

سطح پلاسمایی هموسیستئین معمولاً بین 5 تا 15 میکرومول است. با توجه به سطح هموسیستئین ناشتا پلاسما، هیپرهموسیستئینمی (HHcy) ممکن است به سطح خفیف μmol/L 15-30متوسط  μmol/L 31-100 و شدید μmol/L 100< دسته بندی شود.

هیپرهموسیستئینمی خفیف (μmol/L 15-30) معمولاً اختلال در مسیر رمتیلاسیون است که علل آن عبارتند از؛ کمبود اسید فولیک، ویتامینB12  و یا اختلال در عملکرد MTHFR  به خاطر جهش نقطه­ای  اسید امینه 677 C → T677 در ژن MTHFR، که این شایع ترین شکل جهش ژنتیکی هیپرهموسیستئینمی  است.

  هیپرهموسیستئینمی  شدید (μmol/L 100<) ممکن است با کمبود آنزیم­های CBS،MTHFR و کمبود ویتامین B12 ایجاد ­شود. غلظت بالای هموسیستئین خون (بالای 100میکرومولار در لیتر) معمولاً منجر به هموسیتینوری می­شود. هیپرهموسیستئین به عنوان یک ریسک فاکتور مهم قلبی عروقی شناخته شده است. سطح بالای هموسیستئین خون می­تواند مستقیماً به آستر رگ­های عروق کرونر آسیب بزند و شکل آتروم را محتمل تر سازد، و همچنین تشکیل لخته ­های خون را گسترش دهید.  مطالعات انجام شده هیپرهموسیستئینمی را به انواع بیماری­ها از جمله بیماری­های عصبی، دیابت و کبد چرب، اختلال در عملکرد کلیه،  مغز وسیستم عضلانی اسکلتی ربط داده­ ا ند.

 هیپرهموسیستئینمی به عنوان یک عامل خطر ساز معادل سیگار کشیدن و افزایش چربی خون در بیماری­های قلبی- عروقی و ترومبوز ورید مغزی شناخته شده است و این دسته از بیماران، دو تا سه برابر بیش تر در معرض خطر ابتلاء به بیماری­های قلبی- عروقی یا ترومبوز وریدی قرار دارند.

اثرات هیپرهموسیستئینمی در بدن

  سکتۀ مغزی : تأثیر هوموسیستئین بر روی عروق مغز نظیر عروق قلبی است .

 بیماری قلبی : هوموسیستئین همراه با کلسترول و LDL باعث ایجاد پلاک در دیوارۀ عروق و افزایش احتمال سکتۀ قلبی میگردد .

 بیماری کبدی : سطح بالای هوموسیستئین و سطح پائین آنزیم S- AME)آنزیم شرکت کننده در سیکل متیونین ) با مسمومیت کبدی و سیروز ارتباط دارد و در آسیب کبدی منجر بهافزایش هوموسیستئین باعث تشکیل لخته و فیبرین و عوارض عروقی میشود.

بیماری کلیوی : کلیه عمل فیلتره کردن ، بازجذب و متابولیزه نمودن اسید آمینه حامل هوموسیستئین را انجام میدهد به همین دلیل در نارسائی کلیه سطح هوموسیستئین بالا میرود .

 

 بیماری تیروئیدی : در هیپوتیروئیدی سطح هوموسیستئین بالا میرود .

 

 آلزایمر : بیماران مبتلا به آلزایمر سطح هوموسیستئین خون بالائی دارند. 

 افسردگی : در بیماران افسرده به علت سطح اسید فولیک پائین سطح هوموسیستئین بالاست .

 

پیشگیری از افزایش هوموسیستئین

 

برای پیشگیری از افزایش هوموسیستئین سازمان غذا و دارو در آمریکا (FDA) مردم را به مصرف اسید فولیک ، غلات ، میوه و سبزیجات و انجام ورزش تشویق کرد .با انجام آزمایش می توان مقدار  هموسیستئین را درخون یا ادرار به دست آورد و از ایجاد عوارض آن جلوگیری کرد. 

 

درمان هموسیستئین بالا 

هموسیستئین بالا را می توان کاهش داد. درمان هموسیستینوری ( سطوح بالای هموسیستئین در ادرار ) مصرف ویتامین پیریدوکسین ( ویتامین B6)، ویتامین B12 و اسید فولیک است. اثرات درمان با ویتامین ممکن است با آزمایش معمول خون و برنامه ریزی تحت نظارت باشد. 

 

چه زمانی اندازه گیری سطح Hcy درخواست می شود ؟

 

ارزیابی وضعت فولات و ویتامین ب ۱۲ درخون

 

کمک به تشخیص هموسیستئینور ( Homocystinuria)

 

ارزیابی احتمال خطر وقوع حمله ی قلبی

 

علایم مشکوک به هموسیستئینوری در کودکان و نوزادان

 

در بیماران با علایم سوء تغذیه و نیز افرادمسن که معمولاً مقدار کم تری ویتامین ب ۱۲ از طریق رژیم غذایی دریافت می کنند .

 

در بیماران با وابستگی های دارویی یا اعتیاد به الکل

 

تاریخ انتشار: 18:18:33 1397/12/16