تشخیص و پیگیری کانسرهای مثانه

سرطان مثانه نهمین سرطان شایع در دنیا و سیزدهمین عامل مرگ ناشی از سرطان است. شیوع آن در آمریکا، کشورهای جنوبی و شرقی اروپا، شمال آفریقا و خاورمیانه بطور چشمگیری بیشتر است. بطوریکه در آمریکا پنجمین سرطان شایع است. زمان تشخیص این سرطان، در۷۰% موارد محدود به لایه‌های سطحی است و در این موارد پیش آگهی پنج ساله ۹۵% است، اما در۳۰% موارد، در زمان تشخیص، تهاجم به لایه عضلانی یا متاستاز دیده می‌شود که در این موارد پیش آگهی به میزان چشمگیری کاهش می یابد و به ترتیب ۴۶% و ۱۵% خواهد بود که حاکی از نقش مؤثر تشخیص زودرس در کنترل این سرطان است.

در حال حاضر پیگیری و درمان سرطان مثانه بیشترین هزینه را از زمان تشخیص تا زمان مرگ به خود اختصاص می‌دهد (۹۶ تا ۱۷۸ هزار دلار آمریکا). با توجه به این شرایط تلاش زیادی در زمینه ارائه تست های جدید تشخیصی و غربالگری برای این سرطان، در طی دهه اخیر صورت گرفته است تا بتوان روشی مؤثر در غربالگری در مراحل ابتدایی این سرطان ارائه نمود و روش های فعلی را ارتقاء بخشید.

رویکرد فعلی به این بیماری با توجه به شایعترین علامت سرطان مثانه که هماچوری است تنظیم شده است. بطوریکه در صورت مشاهده اتفاقی هماچوری یا تشخيص آن با انجام آزمایش غربالگری، اقدامات بعدی با توجه به شرایط سنی و سایر بیماری ها صورت می‌گیرد. با این حال، این علامت غیر اختصاصی است و تنها در ۵ تا ۱۳% موارد به دلیل سرطان مثانه است. در عین حال این علامت به شدت بیماری ارتباطی ندارد و می‌تواند متناوب باشد.

سستیوسکوپی، استاندارد طلایی تشخیص سرطان مثانه است که دارای بالاترین حساسیت تشخیصی است. با این حال به دلیل هزینه و تهاجمی بودن و نیاز به تخصص، جایگاهی در غربالگری اولیه ندارد.

از این رو در طی دهه اخیر چندین روش تشخیصی جایگزین معرفی شدهاند که موارد تأیید شده آن عبارتند از روش های مبتنی بر بررسی تومور مارکر شامل: BTA-stat و NMP22 و سایر روش ها بررسی سلولی شامل ImmunoCyt و UroVysion FISH.

NMP22 (Nuclear Matrix protein 22)

NMP22 از پروتئین های هسته ای سلول های اپتیلیال است که در هنگام تقسیم سلولی بر تقسیم مناسب محتوی ژنتیکی نظارت دارد و هر روندی که میزان آپوپتوز و مرگ سلولی را  افزایش دهد، بیان آن نیز افزایش می‌یابد. یکی از این موارد تومورهای دستگاه ادراری هستند. میزان NMP22 در این موارد ۸۰ برابر افزایش می‌یابد.

NMP22 دارای تأییدیه FDA برای بررسی اولیه سرطان مثانه و نیز پیگیری این موارد است و تنها تست از انواع تست های POC (در بالین بیمار) است. NMP22 در ابتدا بصورت کمی، به فرم کیتهایELISA ارائه و سپس نوع نواری آن برای استفاده به صورت POC ارائه شد که هر دو نوع آن دارای تأییدیه FDA است.

در مطالعات مختلف سه ویژگی مهم NMP22 به اثبات رسیده اند:
الف) قدرت افتراق NMP22 بین افراد سالم و افراد دارای سرطان مثانه
ب) کاراییNMP22 در پیگیری عود سرطان مثانه
ج) کاراییNMP22 در بررسی کلینیکی هماچوری

جایگاه فعلی استفاده از NMP22 BladderCheck در تشخیص و پیگیری سرطان مثانه:

استفاده از تستهای POC به نحو روزافزونی در طب آزمایشگاهی رو به گسترش است و در دهه آینده شاهد تحولات عظیمی در جایگزینی روش های پیچیده خواهیم بود.

مطالعه مورد استناد برای دریافت مجوز FDA مطالعه گروسمن با شرکت بیشتر از ۲۳ مرکز روی ۱۳۳۱ بیمار بود. یافته‌های این مطالعه نشان دادند که در تومورهای سطحی حساسیت NMP22 50% در مقابل ۱۷% حساسیت سیتولوژی ادرار بود. در مورد  CIS(Carcinoma in Situ) حساسیت ۸۰%NMP22 در مقابل ۶۰% سیتولوژی ادرارمشاهده گردید و در تومورهای مهاجم حساسیت ۸۹%NMP22 در مقابل حساسیت ۲۲% سیتولوژی ادرار گزارش گردید.

در حال حاضر NMP22 BladderCheck تنها تست POC موجود است که تأییدیه FDA را هم برای بررسی اولیه هماچوری از نظر وجود کانسر مثانه و هم برای پیگیری بیماران تشخیص شده داراست.

رفرانس:

برگرفته از مقاله دکترسیاوش قادری سهی، MD

متخصص آسیب شناسی بالینی و تشریحی