آزمایشات بیولوژیک وابسته به سنجش فتومتریک از قبیل (ELISA, BCA, Proliferation assay (MTT و غیره که وابستگی مستقیم به طیف رنگی ایجاد شده برپایه روش رنگ‌سنجی نوری دارد، بعضاٌ در اثر عدم توجه به جزییات ابتدایی در روش‌های رنگ‌سنجی منجر به جوابهای غیر واقعی می شود. از این رو بر آن شدیم تا مروری اجمالی بر منابع خطا در سیستم های ذکر شده و به صورت اختصاصی روش الایزا داشته باشیم؛ چراکه داشتن اطلاعات لازم و دقت خوب پرسنل و توانایی آنها در تفسیر داده‌ها خود باعث کاهش احتمالی خطا و جوابدهی صحیح و در نهایت کاهش هزینه‌های آزمایشگاه خواهد بود.✔️در تمامی آزمایشات ذکر شده، محصولات در نهایت به فرآورده‌های رنگی مبدل می‌شوند که بر اساس فراوانی محصول زیستی و شیمیایی مورد بررسی قابل تفکیک می باشد. برای مثال در روش الایزا آنتی ژن و آنتی بادی با ماده رنگی نشاندار شده و بر اساس جذب نوری رنگ تولید شده، میزان غلظت ماده مورد نظر بررسی می‌شود. در تست MTT اما میزان تقسیم سلولی در اثر نشاندار کردن آنزیم‌های داخل سلولی و در پی آن رنگ سنجی صورت می گیرد. در این روش استفاده از انکوباتور و شیکر نقشی حیاتی در جهت هموژنیزه ساختن محصول پس از لیز کردن کامل سلول دارد. در تست BCA نیز شرایط به همین منوال می‌باشد.
✔️یاد آوری این نکته حایز اهمیت است که استفاده از دستگاهها و ابزار مناسب سهم بسیار مهمی در کیفیت و جوابدهی صحیح دارا می باشند.
◀️عوامل انسانی و استاندارد آزمایشگاه
1️⃣رعایت نکات لازم از مرحله نمونه گیری بیمار، جداسازی سرم و کشت سلولی و نگهداری نمونه‌ها و کیتها در دما و شرایط مساعد طبق دستورالعمل کیت از مواردی است که باید در آزمایشگاه رعایت شود.
2️⃣از محلول و کیتها با سری ساخت متفاوت و یا اجزای تاریخ گذشته استفاده نشود.
3️⃣از وسایل جانبی آزمایش از جمله سمپلر، نوک سمپلر و دقت در اجرای صحیح دستوالعمل کیت طبق بروشور اطمینان حاصل شود. (رعایت و دقت در زمانبندی مراحل تست، سمپلینگ نمونه‌ها ، مرحله شست و شو ،حباب گیری ، انکوباسیون و shaking).
4️⃣به جاماندن اثرانگشت وایجادخراش در سطوح زیرین چاهک‌ها مخل بوده و باعث ایجاد خطا می گردد.(مسیر نوری در خوانش الایزا عمودی بوده ونور از بالا به سطح محلول تابیده و از کف چاهک عبور کرده و در نهایت بعد از فیلتر شدن جذب فتودیود می‌شود.)
5️⃣اطمینان از کارکرد صحیح دستگاه خوانش الایزا و به کار بردن دستگاههای جانبی مرتبط و مناسب .(نظیر دستگاههای الایزا واشر ،انکوباتور و شیکر الایزا ….).
◀️دستگاه میکروپلیت ریدر
✔️کارکرد صحیح دستگاه میکروپلیت ریدر یکی از شروط اصلی در جوابدهی صحیح می باشد. صحت، دقت خوانش،خطی بودن، عدم تداخل نوری نمونه‌ها و …. پارامترهایی هستند که باید برای یک دستگاه الایزا ریدر بصورت دوره ای مورد بررسی قرار گیرد.
1️⃣دستگاههای الایزاریدر باید بصورت سالیانه جهت کالیبراسیون و برای بررسی موارد ذکر شده فوق توسط شرکت تولیدکننده ویا نماینده کمپانی سازنده آن مورد بررسی قرار گیرند.
2️⃣توصیه می شود دستگاه را در محیط خشک و در فضایی بدون گرد و غبار وشرایط دمایی بین 18-33 درجه سانتی گراد ورطوبت کمتر از 85% نگهداری کنید.
3️⃣پس از استفاده از دستگاه با روکشی که با پارچه مناسب تهیه شده پوشانده و در مواقع لزوم آن را با استفاده از یک پارچه مرطوب تمیز نمایید.
◀️مرحله شست و شوی نمونه ها
✔️هدف اصلی در این مرحله تخلیه کامل اتصالهای مولکولی غیراختصاصی از محیط واکنش می باشد. برای این منظور لازم است موارد زیر مورد توجه قرار گیرند:
1️⃣رعایت دقیق تعداد دفعات و نحوه شست و شو.
2️⃣استفاده از آب مقطر مناسب و بافر شست و شوی هر کیت مخصوص به خود . (توجه شود PH آب مقطری که برای رقیق سازی استفاده می شود نباید اسیدی یا قلیایی باشد.)
3️⃣تخلیه کامل محلول از داخل چاهک‌ها به طوری که هیچ قطره اضافی از مایع بافر درکف چاهک‌ها باقی نماند.
4️⃣رعایت نمودن حجم ریزش محلول داخل چاهک ها (معمولا 300 میکرولیت ) و اجتناب از آلودگی چاهک به چاهک (عدم سرریز شدن محلول بافر از چاهکی به چاهک دیگر)
5️⃣از ضربه فیزیکی و ایجاد خراش در کف چاهک و همچنین ازایجاد حباب هوا هنگام ریختن محلول بافر درون چاهک‌ها جلوگیری شود.
6️⃣توصیه می شود جهت شست و شوی سریعتر و بادقت از دستگاه واشر الایزا استفاده شود.
◀️انکوباسیون و Shaking
✔️انکوباسیون و Shaking میکرو پلیت‌ها ازحیاتی ترین بخش‌ها در تمامی تکنیک‌های ذکر شده می باشد که شاید کمتر به اهمیت آن پرداخته می شود. تکان دادن مناسب میکرو پلیت و دمای آن تاثیر زیادی در تغییر رنگ محیط آنزیمی پس از افزودن محلول اسیدی دارد. استفاده از روتاتور معمولی با قطر چرخش زیاد و تعداد دور کم ، نتیجه آن تکان دادن آهسته میکرو پلیت‌ها بوده که باعث خوب مخلوط نشدن معرفها، ایجاد رسوب و در نتیجه ادامه و پیشرفت جزئی واکنش می شود. همچنین تکان شدید پلیت ها نیز باعث آلوده شدن چاهک های میکرو پلیت با هم می شود .
✔️از طرفی انکوباسیون و یکنواخت بودن دمای انکوباسیون در سطح تمام استریپ ها اهمیت فراوانی در همسان بودن شرایط آزمایش و واکنش های مرتبط و حباب‌گیری را دارد. ایجاد شرایط و محیط همسان برای همه چاهک های الایزا، باعث پیشرفت واکنش‌ها بصورت یکنواخت شده که این خود یکی از عوامل اصلی در دقت جوابدهی می باشد.
💥جهت رفع مشکلات فوق توصیه می شود از دستگاه شیکر انکوباتور مخصوص الایزا استفاده گردد.💥
✔️در یک ارزیابی که توسط کارشناسانان بر روی نمونه های تیروئیدی انجام گرفته است، نشان میدهد درشرایط یکسان (کارشناس- دستگاه ریدر- واشر) استفاده از دستگاه شیکر انکوباتور الایزا 35% تا 50% نیاز به تکرار نمونه ها را کاهش داده است. این شرایط بخصوص در صورت استفاده از منحنی کالیبراسیون ذخیره شده کاملا مشهود و قابل تامل است. (شرایط دمایی و Shaking مناسب ، باعث ایجاد واکنش های مناسب با تفکیک بهتر رنگ بخصوص استانداردها ودر نتیجه منحنی کالیبراسیون ایده ال تر می شود.)
◀️خلاصه
✔️روش الایزا یک روش حساس اندازه گیری می باشد. استفاده از ابزارها و ایجاد شرایط مناسب برای آزمایش، عامل افزایش دقت در جوابدهی بدلیل روند صحیح واکنشهای آنزیمی است. رعایت مطالب خلاصه شده فوق ، نشان می دهد که الایزا یک روش دقیق و کاملا قابل اطمینان می باشد. از طرفی دیگر حساسیت و دقت در پروسه و انجام صحیح کار توسط کارشناس مربوطه و استفاده از ابزارهای جانبی و Reader مناسب هزینه های جاری آزمایشگاه اعم از انسانی و مواد مصرفی و کیت ها را بدلیل عدم نیاز به تکرار های بی مورد خواهد کاست و باعث افزایش درسطح کیفی و جوابدهی آزمایشگاه خواهد شد.
✔️انکوباسیون و Shaking میکرو پلیت‌ها ازحیاتی ترین بخش‌ها در تمامی تکنیک‌های ذکر شده می باشد که شاید کمتر به اهمیت آن پرداخته می شود. تکان دادن مناسب میکرو پلیت و دمای آن تاثیر زیادی در تغییر رنگ محیط آنزیمی پس از افزودن محلول اسیدی دارد. استفاده از روتاتور معمولی با قطر چرخش زیاد و تعداد دور کم ، نتیجه آن تکان دادن آهسته میکرو پلیت‌ها بوده که باعث خوب مخلوط نشدن معرفها، ایجاد رسوب و در نتیجه ادامه و پیشرفت جزئی واکنش می شود. همچنین تکان شدید پلیت ها نیز باعث آلوده شدن چاهک های میکرو پلیت با هم می شود .
✔️از طرفی انکوباسیون و یکنواخت بودن دمای انکوباسیون در سطح تمام استریپ ها اهمیت فراوانی در همسان بودن شرایط آزمایش و واکنش های مرتبط و حباب‌گیری را دارد. ایجاد شرایط و محیط همسان برای همه چاهک های الایزا، باعث پیشرفت واکنش‌ها بصورت یکنواخت شده که این خود یکی از عوامل اصلی در دقت جوابدهی می باشد.
💥جهت رفع مشکلات فوق توصیه می شود از دستگاه شیکر انکوباتور مخصوص الایزا استفاده گردد.💥
✔️در یک ارزیابی که توسط کارشناسانان بر روی نمونه های تیروئیدی انجام گرفته است، نشان میدهد درشرایط یکسان (کارشناس- دستگاه ریدر- واشر) استفاده از دستگاه شیکر انکوباتور الایزا 35% تا 50% نیاز به تکرار نمونه ها را کاهش داده است. این شرایط بخصوص در صورت استفاده از منحنی کالیبراسیون ذخیره شده کاملا مشهود و قابل تامل است. (شرایط دمایی و Shaking مناسب ، باعث ایجاد واکنش های مناسب با تفکیک بهتر رنگ بخصوص استانداردها ودر نتیجه منحنی کالیبراسیون ایده ال تر می شود.)
◀️خلاصه
✔️روش الایزا یک روش حساس اندازه گیری می باشد. استفاده از ابزارها و ایجاد شرایط مناسب برای آزمایش، عامل افزایش دقت در جوابدهی بدلیل روند صحیح واکنشهای آنزیمی است. رعایت مطالب خلاصه شده فوق ، نشان می دهد که الایزا یک روش دقیق و کاملا قابل اطمینان می باشد. از طرفی دیگر حساسیت و دقت در پروسه و انجام صحیح کار توسط کارشناس مربوطه و استفاده از ابزارهای جانبی و Reader مناسب هزینه های جاری آزمایشگاه اعم از انسانی و مواد مصرفی و کیت ها را بدلیل عدم نیاز به تکرار های بی مورد خواهد کاست و باعث افزایش درسطح کیفی و جوابدهی آزمایشگاه خواهد شد.
گرد آوری:
بخش سرویس و پشتیبانی شرکت گارنی
مهندس وانیک دانیال
تاریخ انتشار: 17:40:44 1401/04/02
سایر مطالب
آزمایش HBsAgچیست؟ تفسیر نتایج نحوه ترسیم منحنی رشد باکتری در آزمایشگاه جداسازی و کشت قارچ ها انواع نشانگر pH در محیط کشت و تاثیر هریک بر انواع باکتری‌ها همینولپیس نانا (کرم نواری کوتوله): پاتوژنز و تشخیص آزمایشگاهی پیامد تغییر سطح استروژن در مردان شاخص های (اندکس های) خونی مورد سنجش در آزمایش CBC کاهش بخارات سمی در آزمایشگاه و اصول نگهداری صحیح زباله‌های شیمیایی راهنمای محیط کشت مورد استفاده در کشت سلول حیوانی چکیده ای از آنالیز ادرار ( urinalysis) آزمایش بیوره : اصول و موارد استفاده از این تست چسب اسکاچ کرمک برای تشخیص انگل در کودکان آزمایش تکه تکه شدن DNA اسپرم (DFI) تشخیص ایمونولوژیک سندرم شوگرن آزمایشات بالینی تشخیص پروتئینوری
