آنتی بادی ضد اسپرم (ASA) در دستگاه زن و مرد ممکن است به وجود بیاید. این آنتی بادی ها مانع از حرکت طبیعی اسپرم شده و بنابراین در بلوغ و حرکت اسپرم و بالطبع در لقاح مؤثر هستند. در ساختمان اسپرم بخشی به نام آکروزوم وجود دارد که حاوی آنزیم های لازم در امتزاج اسپرم با اووسیت می باشد. برخی از انواع ASA ممکن است علیه آنتی ژنهای سطح غشای آکروزوم به وجود آید و بدین ترتیب مانع از ادغام اسپرم و اووسیت شوند
در شرایط طبیعی مایع منی فاقد کمپلمان بوده ولیکن آسیب به مجرای تناسلی می تواند منجر به نفوذ اجزای کمپلمان به مایع منی گردد که در این شرایط ممکن است نوتروفیلها در همراهی با کمپلمان باعث از بین رفتن اسپرم شوند (Complement-Dependent Neutrophil-Mediateal Sperm Cytotoxieity) که یکی از مکانیسمهای عملکرد ASA محسوب می شود.
در برخی از مطالعات بین سطح ASA و وقوع سقطهای مکرر خود به خودی (Recurrent Spontaneous Abortion) (RSA) وجود ارتباط معنادار به اثبات رسیده است.
یکی از عواملی که ممکن است در ایجاد ASA نقش داشته باشد عدم وجود آنتی بادی ضد ایدیوتیپ است. آنتی بادی ضد ایدیوتایپ در سرم زنانی که آمیزشی جنسی داشته اند وجود دارد و منجر به خنثی سازی ASA می شوند (با پوشاندن یا ماسکه کردن آنتی ژنهای اسپرم). دلیل دیگر در ایجاد ASA در زنان، بالا بودن قدرت ایمنی زایی اسپرم همسرانشان است.
ASA در مجاری تناسلی زنان و مردان عمدتاً از کلاس IgA ترشحی است. حدود دو سوم IgA ترشحی به فرم دایمر است و حاوی زنجیره ی j است.در زنان پلاسماسلهای تولید کننده آنتی بادی در ناحیه واژن، سرویکس و زیر اپی تلیوم لوله ی فالوپ وجود دارند و سلولهای اپی تلیال مولد جز ترشحی (SC) آنتی بادی IgA هستند. علاوه بر IgA، IgM و IgG نیز در ایمنی مخاطی تناسلی دارای نقش هستند.
پاسخهای ایمنی سلولی حتی در مردان وازوکتومی شده نیز علیه آنتی ژنهای اسپرم ایجاد میشود.
عوامل دیگری که در تولید ASA در مردان نقش دارند عبارتند از بیوپسی بیضه (به دلیل شکسته شدن سد خونی بیضه) کریپتورکیدسیم یا نهان بیضگی)، واریکوسل، سابقه عفونت مجاری تناسلی (مانند پروستاتیت)، اورکیت اوریونی، همجنس بازی و عفونت مایکوپلاسمایی دستگاه تناسلی.
انزال داخل مقعدی به دلیل نفوذپذیری بیشتر ساختار پوششی استوانهای ساده رکتوم نسبت به بافت پوششی مطبق واژن و همچنین بالا بودن جمعیت لنفوسیتهای B رودهای (تولید کننده IgA یا IgM) نسبت به واژن می تواند منجر به افزایش احتمال تولید ASA در این حالت نسبت به انزال داخل واژنی شود.
در زمان کاهش تعداد یا فعالیت لنفوسیتهای T تنظیمی یا عفونتهای مجاری تناسلی به خصوص عفونت های قسمتهای فوقانی مجاری تناسلی (به دلیل عملکرد باکتریها مشابه ادجوانتها و افزایش پاسخ ایمنی) تولید ASA افزایش می یابد.
به منظور جلوگیری از ناباروری حاصل از ASA تکنولوژی ART (Assisted Reproductive Technology) انجام می گیرد.
روشهای تشخیصی ASA:
در تستهای آزمایشگاهی مختلف وجود ASA در مایع منی یا سرم مورد بررسی قرار می گیرد تستهای آزمایشگاهی تشخیصی ASA در زیر آورده شده است.
روش فلوسایتومتری
در این روش از آنتی بادی نشاندار علیه ASA استفاده می شود. در این روش احتمال بروز نتیجه مثبت کاذب به دنبال فیکس کردن اسپرم و کشتن آن (نمونه مورد استفاده اسپرم مرده است) وجود دارد.
روش ایمونوفلورسانس
در این روش از آنتی بادی متصل به مواد فلئورسنت استفاده میشود در این روش محل حضور ASA نیز تا حدودی مشخص می شود. ممکن است در حین تثبیت، آنتی ژنهای اسپرم حذف شوند و نتیجه منفی کاذب ایجاد شود.
روش بید ایمونولوژیک (Immuno Bead Assays)
در این روش اسپرم با آنتی بادی اختصاصی متصل به دانه های پلی آکریل آمید مجاور می شود. بررسی نتیجه به روش میکروسکوپی است. زمانی که پیش از 10 درصد دانه ها به اسپرم متصل شوند، نتیجه مثبت قلمداد می شود.
این روش به صورت نیمه کمی است، به دلیل استفاده از آنتی بادی اختصاصی امکان تشخیص ایزوتیپ آنتی بادی و محل اتصال ASA وجود دارد. در این روش از اسپرم زنده می توان استفاده کرد. حساسیت این روش نسبتاً بالاست ولی به دلیل اتصال غیراختصاصی اسپرم به دانه ها امکان نتیجه مثبت کاذب وجود دارد.
روش MAR
در این روش گلبولهای قرمز گروه خونی o را درمجاورت با اسپرم زنده، شسته شده یا شسته نشده قرار می دهند. با اضافه شدن سرم کومبس واکنش هماگلوتیناسیون (در صورت حضور ASA) ایجاد می شود. این روش از نظر استفاده از آنتی گلوبولین و بررسی میکروسکوپی شبیه روش استفاده از بید ایمونولوژیک است ولی حساسیت آن نامشخص است.
روش TAT (آگلوتیناسیون روی صفحه)
در این روش نمونه سرم یا مایع منی را به منظور غیرفعال شدن کمپلمان حرارت می دهد و اسپرم شسته شده و متحرک و سالم را با رقتهای مختلف نمونه ها بیمار، کنترل منفی و کنترل مثبت مجاور می کنند. نتیجه به وسیلهی میکروسکوپ فاز معکوس و با ارزیابی آگوتیناسیون بررسی می شود.
در برخی از مطالعات بین سطح ASA و وقوع سقطهای مکرر خود به خودی (Recurrent Spontaneous Abortion) (RSA) وجود ارتباط معنادار به اثبات رسیده است.
یکی از عواملی که ممکن است در ایجاد ASA نقش داشته باشد عدم وجود آنتی بادی ضد ایدیوتیپ است. آنتی بادی ضد ایدیوتایپ در سرم زنانی که آمیزشی جنسی داشته اند وجود دارد و منجر به خنثی سازی ASA می شوند (با پوشاندن یا ماسکه کردن آنتی ژنهای اسپرم). دلیل دیگر در ایجاد ASA در زنان، بالا بودن قدرت ایمنی زایی اسپرم همسرانشان است.
ASA در مجاری تناسلی زنان و مردان عمدتاً از کلاس IgA ترشحی است. حدود دو سوم IgA ترشحی به فرم دایمر است و حاوی زنجیره ی j است.در زنان پلاسماسلهای تولید کننده آنتی بادی در ناحیه واژن، سرویکس و زیر اپی تلیوم لوله ی فالوپ وجود دارند و سلولهای اپی تلیال مولد جز ترشحی (SC) آنتی بادی IgA هستند. علاوه بر IgA، IgM و IgG نیز در ایمنی مخاطی تناسلی دارای نقش هستند.
پاسخهای ایمنی سلولی حتی در مردان وازوکتومی شده نیز علیه آنتی ژنهای اسپرم ایجاد میشود.
عوامل دیگری که در تولید ASA در مردان نقش دارند عبارتند از بیوپسی بیضه (به دلیل شکسته شدن سد خونی بیضه) کریپتورکیدسیم یا نهان بیضگی)، واریکوسل، سابقه عفونت مجاری تناسلی (مانند پروستاتیت)، اورکیت اوریونی، همجنس بازی و عفونت مایکوپلاسمایی دستگاه تناسلی.
انزال داخل مقعدی به دلیل نفوذپذیری بیشتر ساختار پوششی استوانهای ساده رکتوم نسبت به بافت پوششی مطبق واژن و همچنین بالا بودن جمعیت لنفوسیتهای B رودهای (تولید کننده IgA یا IgM) نسبت به واژن می تواند منجر به افزایش احتمال تولید ASA در این حالت نسبت به انزال داخل واژنی شود.
در زمان کاهش تعداد یا فعالیت لنفوسیتهای T تنظیمی یا عفونتهای مجاری تناسلی به خصوص عفونت های قسمتهای فوقانی مجاری تناسلی (به دلیل عملکرد باکتریها مشابه ادجوانتها و افزایش پاسخ ایمنی) تولید ASA افزایش می یابد.
به منظور جلوگیری از ناباروری حاصل از ASA تکنولوژی ART (Assisted Reproductive Technology) انجام می گیرد.
روشهای تشخیصی ASA:
در تستهای آزمایشگاهی مختلف وجود ASA در مایع منی یا سرم مورد بررسی قرار می گیرد تستهای آزمایشگاهی تشخیصی ASA در زیر آورده شده است.
روش فلوسایتومتری
در این روش از آنتی بادی نشاندار علیه ASA استفاده می شود. در این روش احتمال بروز نتیجه مثبت کاذب به دنبال فیکس کردن اسپرم و کشتن آن (نمونه مورد استفاده اسپرم مرده است) وجود دارد.
روش ایمونوفلورسانس
در این روش از آنتی بادی متصل به مواد فلئورسنت استفاده میشود در این روش محل حضور ASA نیز تا حدودی مشخص می شود. ممکن است در حین تثبیت، آنتی ژنهای اسپرم حذف شوند و نتیجه منفی کاذب ایجاد شود.
روش بید ایمونولوژیک (Immuno Bead Assays)
در این روش اسپرم با آنتی بادی اختصاصی متصل به دانه های پلی آکریل آمید مجاور می شود. بررسی نتیجه به روش میکروسکوپی است. زمانی که پیش از 10 درصد دانه ها به اسپرم متصل شوند، نتیجه مثبت قلمداد می شود.
این روش به صورت نیمه کمی است، به دلیل استفاده از آنتی بادی اختصاصی امکان تشخیص ایزوتیپ آنتی بادی و محل اتصال ASA وجود دارد. در این روش از اسپرم زنده می توان استفاده کرد. حساسیت این روش نسبتاً بالاست ولی به دلیل اتصال غیراختصاصی اسپرم به دانه ها امکان نتیجه مثبت کاذب وجود دارد.
روش MAR
در این روش گلبولهای قرمز گروه خونی o را درمجاورت با اسپرم زنده، شسته شده یا شسته نشده قرار می دهند. با اضافه شدن سرم کومبس واکنش هماگلوتیناسیون (در صورت حضور ASA) ایجاد می شود. این روش از نظر استفاده از آنتی گلوبولین و بررسی میکروسکوپی شبیه روش استفاده از بید ایمونولوژیک است ولی حساسیت آن نامشخص است.
روش TAT (آگلوتیناسیون روی صفحه)
در این روش نمونه سرم یا مایع منی را به منظور غیرفعال شدن کمپلمان حرارت می دهد و اسپرم شسته شده و متحرک و سالم را با رقتهای مختلف نمونه ها بیمار، کنترل منفی و کنترل مثبت مجاور می کنند. نتیجه به وسیلهی میکروسکوپ فاز معکوس و با ارزیابی آگوتیناسیون بررسی می شود.
روش الایزا (ELISA)
در این روش می توان از نمونه های متنوع نظیر سرم، مایع منی و موکوس سرویکس استفاده کرد. در این روش به وسیله یک کمپلکس آنزیمی (آنتی بادی نشاندار با آنزیم به همراه اسپرم یا سرم مشکوک به اتصال به ASA) و سوسبترای رنگزای اختصاصی (که براثر عملکرد آنزیم تولید رنگ می کند) حضور یا عدم حضور ASA اثبات می شود.
روش آگلوتینین رادیواکتیو
در این روش آنتی بادی به وسیله ی ماده رادیواکتیو نشاندار می شود و همانند روش الایزا، حضور ASA با استفاده از تشعشعات رادیواکتیو اثبات می شود.
روش غیرمتحرک نمودن اسپرم
در این روش به وسیلهی افزودن کمپلمان به سرم حرارت دیده بیمار و اسپرم متحرک، میزان تحرک اسپرم در مقایسه با نمونه های کنترل مثبت و منفی بررسی میشود که انتظار می رود حرکت اسپرم در بیماران کاهش داشته باشد. این روش مانند روش TAT غیر کمی است و کمتر در تشخیص مورداستفاده است.
روش مجاورت اسپرم با موکوس دهانه رحم
در این روش حضور ANA متصل به اسپرم در نفوذ به موکوس را پس از مجاورت یک قطره مایع منی و یک قطره از موکوس دهانه رحم زن بررسی می کنند. مرز برخورد این دو قطره در زیر میکروسکوپی بررسی می شود .اگر اسپرم به ASA متصل باشد اسپرم به صورت لرزان دیده می شود و قدرت نفوذ به موکوس را ندارد.
روش آگلوتینین رادیواکتیو
در این روش آنتی بادی به وسیله ی ماده رادیواکتیو نشاندار می شود و همانند روش الایزا، حضور ASA با استفاده از تشعشعات رادیواکتیو اثبات می شود.
روش غیرمتحرک نمودن اسپرم
در این روش به وسیلهی افزودن کمپلمان به سرم حرارت دیده بیمار و اسپرم متحرک، میزان تحرک اسپرم در مقایسه با نمونه های کنترل مثبت و منفی بررسی میشود که انتظار می رود حرکت اسپرم در بیماران کاهش داشته باشد. این روش مانند روش TAT غیر کمی است و کمتر در تشخیص مورداستفاده است.
روش مجاورت اسپرم با موکوس دهانه رحم
در این روش حضور ANA متصل به اسپرم در نفوذ به موکوس را پس از مجاورت یک قطره مایع منی و یک قطره از موکوس دهانه رحم زن بررسی می کنند. مرز برخورد این دو قطره در زیر میکروسکوپی بررسی می شود .اگر اسپرم به ASA متصل باشد اسپرم به صورت لرزان دیده می شود و قدرت نفوذ به موکوس را ندارد.
:Reference
Vazquez‐Levin MH, Marín‐Briggiler CI, Veaute C. Antisperm antibodies: invaluable tools toward the identification of sperm proteins involved in fertilization. American Journal of Reproductive Immunology. 2014;72(2):206-18.
Shetty J., Sherman N.E., Herr J.C. (2017) Methods of Analysis of Sperm Antigens Related to Fertility. In: Krause W., Naz R. (eds) Immune Infertility. Springer, Cham
Cui
D, Han G, Shang Y, Liu C, Xia L, Li L, et al. Antisperm antibodies in
infertile men and their effect on semen parameters: a systematic review
and meta-analysis. Clinica Chimica Acta. 2015;444:29-36
تاریخ انتشار: 22:22:21 1400/02/25
سایر مطالب
آزمایش HBsAgچیست؟ تفسیر نتایج نحوه ترسیم منحنی رشد باکتری در آزمایشگاه جداسازی و کشت قارچ ها انواع نشانگر pH در محیط کشت و تاثیر هریک بر انواع باکتریها همینولپیس نانا (کرم نواری کوتوله): پاتوژنز و تشخیص آزمایشگاهی پیامد تغییر سطح استروژن در مردان شاخص های (اندکس های) خونی مورد سنجش در آزمایش CBC کاهش بخارات سمی در آزمایشگاه و اصول نگهداری صحیح زباله‌های شیمیایی راهنمای محیط کشت مورد استفاده در کشت سلول حیوانی چکیده ای از آنالیز ادرار ( urinalysis) آزمایش بیوره : اصول و موارد استفاده از این تست چسب اسکاچ کرمک برای تشخیص انگل در کودکان آزمایش تکه تکه شدن DNA اسپرم (DFI) تشخیص ایمونولوژیک سندرم شوگرن آزمایشات بالینی تشخیص پروتئینوری
