تست های POCT شامل  تست هایی هستند که نمونه های بیماران را خارج از آزمایشگاه کلینیکال و درنزدیکی محل نگهداری بیمارآنالیز می کنند.  POCT ها  اغلب توسط پرسنل بالینی بدون آموزش آزمایشگاهی صورت می گیرد. همچنین ممکنست POCT ها  توسط خود بیماران برای خودارزیابی [self-monitoring] انجام شود. با استفاده از تست های  POCT یک نتیجه سریع نزدیک بالین  بیمار به طور اورژانسی  آماده می شود.

نکته کلیدی در کاربرد POCT ها بربالین بیماران نقشی ست که  این گروه از تست ها در تصمیم گیری  مدیکال [medical decidion] می توانند بازی کنند و حذف زمان لازم تا رسیدن نمونه به آزمایشگاه مرکزی می باشد. علاوه بر این مورد  باید درنظر داشت ملاحظات دیگری را مانند خرید و نگهداری تجهیزات ، آموزش پرسنل ،QC، انتقال اطلاعات به LIS ، پروسه های EQA همه باید تحت اعتبار بخشی ISO 22870 قرار داشته باشند.

قضاوت درباره POCT ها بسته به این است که بتوانیم نشان دهیم که نتایج تست ها بسیار بموقع و سریعتر از زمان چرخه کاری [TAT] معمول آنها آماده می گردد و این سرعت عمل همراه با دقت و صحت قابل قبول بوده و در تصمیم گیری مدیکال به نسبت TAT در آزمایشگاه مرکزی بسیار مفید عمل کرده است .

اکنون چهاردهه است که تست های POCT در دسترس افراد دیابتی برای کنترل گلوکز خون می باشد . از آن زمان تا امروز متدولوژی های جدید و متعددی در POCT ها ارائه شده است که این امکان را فراهم می کند کلینیسین ها سریعتر نتایج تست های آزمایشگاهی بیمارخودرا رؤیت کرده و درمان را آغاز کنند.

چون POCT ها اغلب توسط پرسنل درمانی و غیر آزمایشگاهی انجام می شوند شامل بیشترین خطاهای آنالیتیکال می گردند برخلاف تست های روتین آزمایشگاهی -در آزمایشگاه مرکزی -  که کمترین خطا را درقسمت آنالیتیکال شامل می گردند. 

دربرخی مناطق دوردست روستایی که با آزمایشگاه مرکزی فاصله زیادی دارند استفاده از POCT هایی مانند کاردیاک تروپونین وبسیاری از آنالیت های دیگرمی تواند نقش یک اتاق تریاژ را برای بیماران در همان محل بازی کند به طوری که  تصمیم گیری برای انتقال بیمار به مراکز تخصصی ِبیمارستانی در همانجا صورت گیرد و ازهزینه های گزاف و هدرْرفت ِ زمان برای انتقال بیمار به آزمایشگاه مرکزی جلوگیری کرد .

بیمارستان های آمریکا که بیماران مبتلا به بیماری ویروس ابولا [ EVD]  را بین سالهای ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ پذیرش کرده بودند با راه اندازی و استفاده ازتست های POCT در بخش های ایزوله موفقیت بزرگی را در کنترل اپیدمی بیماری ابولا به دست آوردند. علاوه POCT ها از تشخیص های مولکولی هم برای کمک به توقف شیوع ویروس ابولا استفاده شده است .

راه اندازی ایستگاه های POCT در بخش های مختلف بیمارستان ها باید جز سیاست ها و برنامه های اجرایی وزارتخانه های متولی درمان کشورها باشد مثلا کاربرد ” Lactate POCT ” در ICU های سیار برای بیماران مشکوک به سپتی سمی ، راه اندازی ”POCT PT INR " در کلینیک های انعقاد ، استفاده HIV POCT در کلینیک های بیماری های منتقله  از راه جنسی [STI] ؛ کاربرد ” Cardiac Troponin I POCT"  در کلینیک های قلب برای تشخیص سریع انفارکتوس حاد میوکارد  ؛ راه اندازی تست های POCT برای بیماران دیابتی، هیپرلیپیدمیک، کواگولوپاتیک،ترومبوتیک و آمبولیک در بخش های جنرال بیمارستان ها.همچنین تست های POCT در بخش های عفونی بسیار کاربرد دارند مانند غربالگری بیماری های ویرال و هپاتیت ها.

این روزها که کابوس کرونا خواب همه ی مردمان دنیا و ما ایرانیان را آشفته ساخته است از کمیته محترم آزمایشگاهی کمیته کشوری مقابله با کرونا انتظار می رود تا زمان از دست نرفته و دیر نشده است با تولید و واردات کاست های راپید COVID-19 موافقت نمایند . با این اقدام قطعاً علاوه بر تشخیص زودرس، اولیه و سریع   COVID-19 از هدرْرفت ِ منابع هنگفت در مصرف کُنتراندیکه ی کیت های گرانقیمت PCR نیز جلوگیری خواهد شد ودر نهایت صرفه جویی در زمان و هزینه ها را در کنار مدیریت بهینه بیماران مشکوک و مبتلا خواهیم داشت .

گردآوری: دکترعلیرضا لطفی کیان (دکترای علوم آزمایشگاهی بالینی)

Reference; Critical Reviews in Clinical Laboratory Sciences.2017 Nov;54(7):471-494.