بيماري بروسلوز يا تب مالت يا همان تب مواج از بيماريهاي مشترك انسان و دام است كه عامل آن نوعي باكتري باسيلي گرم منفي بنام بروسلا است. تظاهرات باليني بيماري در درجه اول ، ضايعات و دردهاي استخواني مفصلي و پس از آن اختلالات عصبـي مي باشد.

✔️براي تشخـيص اين بيماري از روشـهايي چون كشت و روشـهاي سرولـوژيك استفاده ميشود كه آزمايشهاي سرولوژيك شايعتر و مهمترند. منظور از آزمايشهاي سرولوژيك ، انجام آزمايش بر روي سرم ِ خون بيمار جهت يافتن آنتي بادي عليه بروسلا مي باشد كه مهمترين آنها عبارتند از : رايت، 2ME و كومبس رايت .

✔️اين بيماري از لحاظ باليني به سه صورت حاد، تحت حاد و مزمن ديده مي شود . در اوايل هفته دوم مرحله حاد ابتدا بتدريج آنتي بادي IgM در سرم بيمار بالا ميرود و در روز 13 تا 21 به حداكثر خود مي رسد. در اوايل اين مرحله 2ME منفي بوده ولي بقيه تستها مثبتند. سپس ساخت IgG عليه بروسلا شروع شده و پس از چند هفته ميزان ( تيتر ) آن از IgM بيشتر مي گردد. در اواخر اين مرحله تمامي آزمايشهاي سرولوژي تشخيص بروسلا مثبت مي شوند. در هفته چهارم تا هشتم ِ مرحله حاد بيماري ، تيتر IgG به حداكثر خود مي رسد و در صورت درمان مناسب ، تيتر IgG كاهش يافته ولي تيتر IgM از 6 ماه تا دو سال ممكن است دوام داشته باشد و معمولا هر سه ماه يك رقت كاهش مي يابد.اگر كاهش تيتر آنتي بادي مشاهده گردد نشان از تأثير مثبت درمان و فروكش كردن بيماري است. حال اگر درمان صورت نگيرد يا ناقص انجام پذيرد، بيماري وارد سير مزمن مي شود.

✔️در مرحله مزمن آنتي باديهاي توليد شده اغلب از نوع IgG3 و IgG4 و نيز IgA بوده كه در اصطلاح به نام آنتي باديهاي ناقص يا مسدود كننده مشهورند. با اين توضيحات مختصر اكنون به شرح كلي آزمايشهاي سرولوژيك تشخيص بروسلوز مي پردازيم.

1️⃣  آزمایش Wright( رايت )

🔻نام اين آزمايش از نام كاشف آن گرفته شده است. آزمايشگاه براي تأييد حضور آنتي بادي عليه بروسلا در سرم بيمار ابتدا آزمايش سريعي را (Rapid Test ) روي نمونه انجام مي دهد كه در اين كار از ماده اي به نام رزبنگال (كه حاوي آنتي ژن بروسلا است) استفاده مي كند. پس از مجاور كردن سرم بيمار با رزبنگال در اثر واكنش بين آنتي ژن با آنتي بادي اختصاصي آن ، توده اي حاصل از اين واكنش ايجاد ميشود كه با چشم قابل مشاهده است. به اين نوع واكنش آنتي ژن وآنتي بادي بطوركلي آگلوتيناسيون گويند.

اگر اين تست مثبت شود براي تعيين ميزان تيتر آنتي بادي بايداز آزمايش تيتراسيون كه به رايت لوله اي مشهور است استفاده كرد. در اينجا با استفاده از نرمال سالين، سرم را با رقتهاي 20/1 و 40/1 و 80/1 و 160/1 و ... ( همينطور دو برابر ميشود و بسته به ميزان مثبت شدن با رزبنگال ادامه مي يابد) در لوله هاي متعدد رقيق مي كنند و سپس به همه لوله ها آنتي ژن مخصوص رايت لوله اي افزوده و به مدت 24 ساعت در دماي 37 درجه انكوبه مي كنند. پس از پايان زمان 24 ساعته ، لوله ها را از لحاظ وجود آگلوتيناسيون بررسي مي كنند.آخرين رقتي كه در آن آگلوتيناسيون مشاهده شود برابر تيتر رايت بيمار است. در ايران تيتر 80/1 و بالاتر مثبت تلقي مي شود اما تيترهاي 20/1 و 40/1 را نيز نبايد در بيماري غير مرتبط با شغل ( مشاغل مرتبط با دام ) ناديده و كم اهميت دانست.

2️⃣ آزمایش 2ME ( 2- مركاپتواتانول)

🔻اين آزمايش پس از مثبت شدن رايت صورت مي گيرد تا كلاس آنتي بادي را تشخيص دهيم. در اين تست ابتدا بوسيله ماده اي به نام 2-  مركاپتواتانول ، پيوندهاي دي سولفيدي موجود در ساختمان IgM و در نتيجه كل IgM هاي احتمالي موجود در سرم بيمار را تخريب مي كنند. سپس با اين سرم بدونIgM  ، آزمايش را به همان طريقي كه در رايت گفته شد   ( تهيه رقتهاي متعدد) ادامه داده و درانتها آنتي ژن مخصوص 2ME را به همه لوله ها مي افزايند . پس از 24 ساعت انكوباسيون در 37 درجه ، آخرين لوله اي كه در آن آگلوتيناسيون مشاهده شود به عنوان تيتر 2ME گزارش مي شود .

مهمترين كاربرد اين آزمايش ، تشخيص افتراقي بين بروسلوز فعال از غير فعال در فردي است كه تظاهرات باليني بيماري را دارد ولي كشت او منفي و تيتر رايت وي نيز پايين است.گفتيم در بروسلوز فعال IgG افزايش مي يابد ( هفته سوم بيماري تا قبل از درمان مناسب ) و حتي از IgM نيز بيشتر مي شود كه در اين شرايط 2ME مثبت مي شود. ولي اگر درمان صورت پذيرد (بروسلوز غير فعال شود) چون IgG از بين ميرود 2ME هم منفي خواهد شد. البته همانطور كه در اول بحث گفته شد در اول بيماري هم كه هنوز IgG توليد نشده ، با وجود فعال بودن بيماري ، 2ME منفي است.

3️⃣ آزمایش Coombs Wright

🔻آزمايش كومبس رايت زماني انجام مي شود كه پزشك به ورود بيمار به فاز مزمن بيماري مشكوك مي شود . گفته شد كه در فاز مزمن آنتي باديهايي افزايش مي يابند كه به آنتي باديهاي ناقص يا مسدودكننده ( Blocking Antibodies ) شهرت دارند. از خصوصيات اين آنتي باديها اين است كه در اثر واكنش با آنتي ژن بروسلايي ، نمي توانند آگلوتيناسيون ايجاد كنند لذا به اين آنتي باديها ناقص گفته مي شود. براي تشخيص اين آنتي باديها ، پس از اين كه تست رايت را به همان گونه كه گفته شد انجام داديم ( پس از انكوباسيون در 37 درجه به مدت 24 ساعت ) ، لوله هايي كه در آنها آگلوتيناسيون رخ نداده است را از لحاظ حضور آنتي باديهاي ناقص  (= بلوكان ) مورد بررسي قرار مي دهيم . مي دانيم كه اگر اين آنتي باديها در سرم شخص موجود باشد با آنتي ژن رايت واكنش داده است ولي اين واكنش قابل مشاهده نيست.

براي قابل مشاهده شدنِ اين واكنش از آنتي باديهايي كمك مي گيرند كه قادرند قسمت دُمهاي آنتي باديها را به هم وصل كنند( سرِ آنتي باديها به آنتي ژن وصل است ) و با اين كار سبب اتصال آنتي باديهاي مجاوري كه به آنتي ژن وصل هستند شده و در نهايت آگلوتيناسيون با واسطه اين آنتي باديها صورت مي پذيرد. به اين آنتي باديها اصطلاحا سرم كومبس گويند كه در آزمايشهاي ديگري چون كومبس مستقيم ،كومبس غير مستقيم و كراس مچ هم كاربرد دارند.

اگر آزمايش رايت بيماري منفي شود در صورتي كه درخواست كومبس رايت داشته باشد ، آزمايشگاه براي آن بيمار تيتراسيون كومبس رايت را انجام خواهد داد ولي 2ME وي را بدون انجام دادن ، منفي گزارش خواهد نمود.