در يك سيكل قاعدگي چه اتفاقي مي افتد؟

 خلاصه مراحل قاعدگي:‏

‏•‏  هر سیکل قاعدگی در تخمدان از سه فاز (فولیکولار، تخمک گذاری و لوتئال) تشکیل شده است. که این چرخه ‏در رحم هم شامل سه فاز خونریزی قاعدگی )‏menstruation‏)، فاز پرولیفراتیو و فاز ترشحی می باشد. فاز ‏ترشحی در رحم معادل فاز لوتئال در تخمدان می باشد.‏

‏•‏  چرخه قاعدگي از روز نخست خونريزي آغاز ميگردد‎.‎

‏•‏  اگر در انتهای سیکل قاعدگی قبلی بارداري رخ ندهد استروژن وپروژسترون كاهش مي يابند (در اثر تحلیل ‏جسم زرد و تشکیل جسم سفید) و لايه ضخيم رحم (در این فرآیند غشاء داخلي رحم در هم شكسته و همراه با ‏جريان خون دفع ميگردد( ريزش كرده و خونريزي قاعدگي يا عادت ‏ماهيانه را ايجاد مي كند.‏

‏•‏  با افزایش ترشح ‏LH ‌‏ و ‏FSH‏ از آدنو هیپوفیز (که به دنبال کاهش ترشح استروژن و پروژسترون در انتهای ‏سیکل قاعدگی قبلی رخ می دهد و برداشتن اثر مهاری ترشح ‏FSH‏ توسط استرادیول رخ می دهد) سبب ‏افزایش یک پیک افزایش ‏FSH‏ در روز سوم قاعدگی مشاهده می شود. ‏

‏•‏  این سلولها توسط یک لایه ماتریکس اکستراسلولار موسوم به پوشش فیبرو - ماسکولار احاطه می شوند که در ‏قسمت خارجی آن سلولهای تکا در دو لایه تکا داخلی و خارجی قرار دارند.‏

‏•‏  استروژن تولید شده از سلولهای گرانولوزا، در دهانه رحم در حال گردش بوده و تولید موکوس را تحریک می ‏کند (این موکوس مسیر حرکت اسپرم را در لوله فالوپ آسان می کند). ‏

‏•‏  استروژن در حال گردش در دیواره رحم  باعث رشد بافتی (فاز پرولیفراتیو) شده و محیط را برای لقاح ‏تخمک و اسپرم فراهم می کند.
‏•‏  در انتهای فاز فولیکولار افزایش ناگهانی استروژن ها سبب تشکیل یک لایه جدید در آندومتر می شود که از ‏لحاظ هیستولوژیک با بافت پرولیفراتیو متفاوت است. همینطور استروژن با ایجاد بافت های کریپتی در ‏سرویکس تولید موکوس سرویکس را افزایش می دهد که محیط را برای نگهداری و انتقال اسپرم آماده می کند.‏

‏•‏  ‏ این فیدبک مثبت استروژن ها سبب افزایش شدید ‏LH‏ (‏LH Surge‏) می شود. بطور کلی در غلظت های ‏پایین استروژن ها، اثر مهاری روی گونادوتروپین ها دارند و در غلظت های بالا اثر تحریکی در ترشح ‏گونادوتروپین ها دارند، که به احتمال زیاد ناشی از اثر رسپتورهای مختلف می باشد. ‏

‏•‏  اووسیت ثانویه که در مرحله ‏II‏ متافاز متوقف شده بود پس از آزاد شدن و در صورت لقاح با اسپرم مراحل ‏بعدی میوز خود را به سرعت طی کرده و ابتدا به اووتید - ‏ootid‏ - و سپس بلافاصله به اووم  - ‏ovum‏ – از ‏تبدیل می شود. ‏

‏•‏  اووم حداکثر 24 ساعت فرصت لقاح دارد، و در صورت عدم لقاح از بین می رود.‏

‏•‏  هرگاه قطر فولیکولها بیشتر از 2 سانتی متر شود به آن کیست تخمدان می گویند.‌

‎‏•‏  بعد از تخمک گذاری بقایای فولیکول تغییر شکل یافته و به جسم زرد تبدیل می شود که متشکل از خوشه ای ‏از سلولهای استروئیدژنیک است که به مقدار زیادی پروژسترون و به مقدار کمی استروژن تولید می کند.‏

‏•‏  افزایش پروژسترون از طریق تحریک تولید استروژن ها در غده آدرنال باعث افزایش استروژن ها می شود. ‏
‏•‏  این هورمون ها به نوبه خود باعث مهار ترشح ‏FSH‏ و ‏LH‏ از آدنوهیپوفیز شده و فقط سطح آنها در حد ‏مناسب برای ادامه فعالیت جسم زرد باقی می ماند.‏

‏•‏  زمانى که تخمک آزاد مى شود ميزان هورمون‎ FSH ‎کاهش مى يابد اما اگر تخمکى آزاد نشود ميزان اين ‏هورمون همچنان بالا باقى مى ماند (احتمالاً تلاش مى کند تا تخمدان را به اين آزاد سازى تخمک تحريک کند).‏
‏•‏  هورمون ‏LH ‌‏ باعث تحریک ترشح پروژسترون از فولیکول لوتئوم (یا کورپوس لوتئوم و یا جسم زرد) شده ‏و ترشح پروژسترون را تا نزدیکی قاعدگی بعدی ادامه میدهد. ‏
‏•‏  در نيمه دوم سيكل، تخمك بعد از تخمک گذاری و آزاد شدن در محوطه اویداکت، وارد لوله فالوپ مي شود، در ‏اين مرحله پروژسترون افزایش یافته و رحم را آماده بارداري مي كند. اگر در اين مرحله تخمك توسط اسپرم ‏بارور شود بارداري رخ خواهد داد. در غير اينصورت تخمك بعد از طی 24 ساعت در لوله رحمی از بين مي ‏رود ‏(disintegrate)‏.
‏•‏  در ابتدای فاز فولیکولار ‏FSH‏ با تاثیر بر روی سلولهای گرانولوزای فولیکولهای آنترال کوچک سبب ‏تحریک ترشح ‏Inhibin B‏ شده و سطح آن افزایش می یابد. همزمان با افزایش ‏Inhibin B، ‏FSH‏ شروع ‏به کاهش نموده و زمانى که تخمک آزاد مى شود ميزان هورمون‎ FSH ‎کاهش بیشتری مى يابد.‏

‏•‏  ادامه ترشح ‏Inhibin A‏ از جسم زرد و به همراه کاهش استروژن ها (که بعد از تخمک گذاری صورت می ‏گیرد) باعث اثر مهاری بیشتری در ترشح ‏FSH‏ شده و در نتیجه سطح ‏FSH‏ در فاز لوتئال کاهش می یابد.‏
‏•‏  کاهش این دو هورمون بعد از تخمک گذاری، باعث ایجاد یک خونریزی خیلی خفیف (در حد لکه بینی) در ‏میانه سیکل می شود.‌‏•‏  پروژسترون سبب ضخیم تر و لایه لایه شدن پوشش داخلی رحم (آندومتر) شده و همینطور سبب افزایش ‏جریان گردش خون و کاهش قدرت انقباضی عضلات صاف رحم (فاز ترشحی) می شود، تا آن را آماده ‏پذیرش و تغذیه تخمک بارور شده نماید.‏
‏•‏  اگر بارداري رخ ندهد استروژن وپروژسترون كاهش مي يابند (در اثر تحلیل جسم زرد و تشکیل جسم سفید) و ‏لايه ضخيم رحم ريزش كرده و خونريزي قاعدگي يا عادت ‏ماهيانه را ايجاد مي كند، که همان آغاز چرخه ‏بعدی می باشد.‏
‏•‏  ‏ اگر بارداری اتفاق بیافتد این هورمون همچنان در حال ترشح باقی می ماند و باعث لقاح تخمک و اسپرم ‏میشود. سلول سین سیتیوتروفوبلاست که در لایه خارجی بلاستومر وجود دارد و بعداً لایه خارجی جفت را ‏تشکیل می دهد با تولید هورمون‏HCG ‌‏ ( که ساختاری مشابه هورمون ‏LH‏ دارد) وظیفه تحریک ترشح ‏هورمونهای پروژسترون از جسم زرد را عهده دار می شود. اگر بارداری اتفاق نیافتد به یکباره پروژسترون ‏کاهش می یابد و دیواره رحم فرو ریخته و خونریزی صورت می گیرد.‏

‏•‏  بنابراین سطح ‏AMH‏ و ‏Inhibin B‏ که از سلولهای گرانوزای فولیکولهای پره آنترال و آنترال کوچک در ‏حال رشد (حاوی تخمک) تولید می شود، شاخصی از تعداد و کیفیت تخمک های در حال تولید در سیکل ‏قاعدگی می باشند.‏

گردآوری : گروه علمی آزمایشگاه نیلو