وجود خون در مایع منی (semen) و یا هماتواسپرمیا (همواسپرمیا)

وجود خون در مایع منی اگرچه اغلب به عنوان یک علامت کم اهمیت به آن توجه می‌گردد ولی خون در انزال یا مایع منی  در مردانی که به آن مبتلا هستند، و بصورت طولانی مثبت باقی می ماند، اهمیت فوق‌العاده‌ای دارد . 

این وضعیت بسیار شایع است و دفعات متعددی بدون توجه خاص بیمار پیش می آید.

شیوع این بیماری هنوز مشخص نشده است. 

 سرطان، عفونت، آبنورمالیتی یا غیر طبیعی بودن آناتومیکال، سنگ‌ها و التهاب در بسیاری از قسمت‌های سیستم دستگاه ادراری از نیز عوامل وجود خون در مایع منی می‌باشد.

عوامل کم اهمیت و نادر وجود خون در مایع منی:

1- شایع‌ترین علت وجود خون در مایع منی ، بیوپسی (نمونه برداری) پروستات می‌باشد.

2- بزرگی خوش خیم پروستات BPH) )

زیرا BPH باعث بزرگ شدن پروستات و وارد آمدن فشار به مجرای ادراری (و در نتیجه پارگی عروق خونی در این مجاری) می‌شود.

3- عفونت پروستات (پروستاتیت)، عفونت مجرا و اپی دیدیم

4- سرطان پروستات

5- سرطان کیسه منی و بیضه‌ها

حدود 3.5 درصد افرادی که در مایع منی خود خون مشاهده می‌کنند، در واقع تومور دارند. 

اکثر این تومورها معمولاً در پروستات وجود دارند. 

هرچند خون در منی می‌تواند به سرطان بیضه، سرطان مشکلات مثانه و سایر سرطان‌های ارگان‌های اندام تناسلی و مجرای ادراری ربط داشته باشد. 

مردان، به ویژه مردان مسن‌تری که خطر ابتلا به سرطان دارند؛ در صورت مشاهده خون در منی، باید تحت معاینه و بررسی قرار گیرند. 

سرطان در صورتی که درمان نشود یکی از بیماری‌های تهدیدکننده زندگی است.

پولیپ‌هایی خوش‌خیمی که در دستگاه تناسلی وجود دارند و معمولاً باعث بروز هیچ‌گونه مشکل پزشکی نمی‌شوند، می‌توانند باعث وجود خون در مایع منی شوند.

6- انسداد مجاری 

هرکدام از لوله‌های کوچک و یا کانال‌های موجود در دستگاه تناسلی می‌توانند دچار انسداد شوند. انسداد می‌تواند باعث پاره شدن رگ‌های خونی و انتشار مقدار کمی خون شود. 

عفونت یا التهاب که نیز از علل دیگر و نسبتا شایع این بیماری می‌باشند.

التهاب و یا عفونت در هر کدام از غدد تناسلی یا لوله‌ها (Ducts) که موادی تولید می کنند که باعث حرکت نطفه ها و منی داخل مجرا می شود منجر به دیدن خون در منی می شود. این غدد عبارتند از:

پروستات (غده‌ای است که قسمت زیادی از ترشح منی را تشکیل می‌دهد)

مجرا (لوله خروجی ادرار)

اپیدیدیم و دفران (ساختارهای کوچک شبیه لوله که اسپرم قبل از انزال در آن بالغ می‌شود)

کیسه‌های منی (که ترشحات منی را با ترشحات خود زیاد می‌کند)

از هر ۱۰ نفر مبتلا به وجود خون در مایع منی، علت ابتلا به این بیماری:

- در ۴ نفر التهاب یا عفونت غدد تناسلی عامل وجود خون می‌باشد. 

از هر ۵ نفر که نمونه‌برداری پروستات می‌شوند، ۴ نفر دچار این بیماری هستند.

همچنین خون در منی می‌تواند ناشی از عفونت‌های منتقله جنسی یا STI مانند سوزاک و یا کلامیدیا و یا ناشی از سایر عفونت‌های باکتریایی و ویروسی باشد. 

علل دیگر ایجاد کننده وجود خون در مایع منی

اعمالی که برای درمان مشکلات ادراری به کار می‌روند، باعث خونریزی می‌شود و معمولا چند هفته بعد از درمان خونریزی قطع می‌شود. 

استمناء (خود ارضائی)، ضربه به غدد تناسلی، اشعه درمانی لگن و وازکتومی باعث دیدن خون در مایع منی می‌شود.

در یک بررسی انجام شده بر روی ۹۰۰ بیمار مبتلا به خون در منی (هماتواسپرمیا) فقط ۵/۳ درصد از ۹۰۰ نفر مبتلا به سرطان بوده‌اند، که بیشتر این سرطان‌ها در پروستات بوده است. 

فشار خون بالا، بیماری خونی لوسمی، بیماری کبدی نیز عوامل دیگر خون در منی می‌باشند. 

تمام ساختمان‌ها و غدد درگیر در انزال از عروق ظریف تشکیل شده و برای مثال خروج منی از پروستات به علت ضربه ، منجر به پارگی عروق پروستات شده و منی را خونی می کند.

علائم دیدن خون در مایع منی

۱۵ درصد افراد مبتلا به این بیماری (خون در منی)، حتما به دلایل ذکر شده نمی‌باشد و بسیاری از افراد مبتلا به این بیماری بعد از یک دوره ۱ یا ۲ ماهه خوب می‌شوند. 

افراد مبتلا به  این بیماری باید به علائم درد و سوزش ادرار، احساس پری مثانه، اشکال در خالی کردن مثانه، انزال دردناک، ترشح مجرا، تب و لرز، توجه خاصی باید صورت‌ گیرد. 

بیماران مبتلا به این بیماری که قبلا سابقه این بیماری را داشته‌اند و بیماری آن ها طولانی شده، معمولا با علائم تب و لرز، کاهش وزن و درد استخوان همراه مواجه می شوند. در افراد جوان نیازی به انجام هیچ گونه بررسی نمی‌باشد، و بیماری خودبخود بهبود می‌یابد.

چند علت دیگر، مایع منی خونی شامل عدم عمل جنسی به مدت طولانی، قطع عمل جنسی به هنگام فعالیت جنسی، عمل جنسی متعدد و فراوان و یا انجام استمناء می‌باشد.

آزمایش و ارزیابی

پزشک برای تشخیص خون در منی، تاریخچه پزشکی شما را به طور کامل می‌پرسد؛ ازجمله سابقه هرگونه فعالیت جنسی که اخیراً داشته‌اید. 

پزشک همچنین یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد که این معاینه شامل بررسی اندام تناسلی برای تشخیص توده‌ها و یا تورم است. 

پزشک یک معاینه دیجیتالی از مقعد نیز انجام می‌دهد تا تورم، حساسیت و سایر علائم مربوط به پروستات را بررسی کند. 

ممکن است پزشک از شما بخواهد تست‌های زیر را انجام دهید:

- آزمایش آنالیز و یا کشت ادرار برای تشخیص عفونت و سایر اختلالات

- تست STD  (بیماریهای مقاربتی)؛  اگر گمان شود که شما به یک بیماری مقاربتی مبتلا هستید.

توجه: اگر به وجود عفونت شک برده شود، بهتر است آزمایش آنالیز اسپرم به همراه کشت از مایع منی و ترشحات مجرا و بر مبنای نتیجه کشت و جواب آنتی بیوگرام درمان آنتی بیوتیکی اختصاصی آن انجام شود.

توجه: ابتدا کشت از ترشحات مجرا انجام شده (به همراه بررسی از نظر سوزاک) و سپس بیمار به روش استمناء نمونه مایع منی خود را در یک ظرف استریل گرفته و آزمایش اسپرموگرام به همراه کشت از مایع منی انجام داده و از نظر باکتریهای بی هوازی ، کلامیدیا، مایکوپلاسما (بطور کلی انجام پانل کامل STI توصیه می شود). 


- تست کاندوم؛ در صورتی که این احتمال وجود داشته باشد که خون موجود در منی، در واقع ناشی از خون سیکل قاعدگی همسر شما است؛ از مرد خواسته می‌شود از کاندوم استفاده کند و بعد از انزال ببیند که آیا در منی ریخته شده در کاندوم خون وجود دارد یا خیر.

- تست PSA؛ این تست برای بررسی سرطان پروستات به وسیله‌ی اندازه‌گیری ماده‌ای به نام آنتی‌ژن مخصوص پروستات در خون، انجام می‌شود.

- سایر تست‌های اورولوژی مانند سیستوسکوپی، سونوگرافی، سی‌تی‌اسکن، ام آر آی نیز برای بررسی بیشتر توصیه می‌شوند.

روش درمان خون در مایع منی

روش‌های درمانی زیر برای درمان علل شناخته‌شده مورد استفاده قرار می‌گیرند:

آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان عفونت استفاده می‌شوند.   اگرچه عفونت بیمار تایید هم نشود بهتر است یک دوره دو هفته‌ای آنتی بیوتیک های وسیع الطیف نظیر گروه سفالوسپورین ها و یا پنی سیلین ها تجویز شود. 

داروهای ضدالتهابی ممکن است برای برخی انواع التهاب تجویز شوند.

اگر یک بیماری مقاربتی و یا سایر عارضه‌های پزشکی مانند فشار خون بالا یا بیماری‌های کبدی دلیل وجود خون در منی باشند، پزشک آن بیماری را درمان خواهد کرد.

هنگامی که وجود خون در منی ناشی از انجام یک عمل اورولوژی مانند نمونه‌برداری از پروستات باشد، معمولاً نیازی به درمان نیست و بیماری خود به خود در عرض چند هفته برطرف می‌شود.

اگر مردان جوان در منی خود خون ببینند و این اتفاق فقط یک بار یا دو بار رخ دهد و هیچ‌گونه علائم اضافی و یا سابقه یک بیماری خاص نداشته باشند، معمولاً بدون نیاز به درمان بهبود می‌یابند.

اگر به صورت مکرر در منی خود خون مشاهده کردید و به علائمی مانند ادرار دردناک و یا انزال دردناک نیز دچار هستید، ممکن است پزشک شما را به یک متخصص اورولوژی ارجاع دهد.

اگر پزشک به سرطان پروستات یا انواع سرطان‌های دیگر مشکوک باشد، ممکن است برای بررسی بافت سرطان، نمونه‌برداری از پروستات را تجویز کند. 

احتمال بروز سرطان پروستات در مردان جوان پایین است؛ تنها حدود 6 درصد از موارد سرطان پروستات برای مردان کمتر از 45 سال رخ می‌دهد. 

اما برای مردانی که در خطر عوامل سرطان‌زا هستند، در هر سنی که باشند؛ ممکن است انجام تست‌هایی که احتمال وجود سرطان پروستات را رد می‌کنند، اطمینان بخش‌ترین قسمت درمان برای عارضه‌ی وجود خون در منی باشد.

گذاشتن سوند در مجرا، دستکاری مجرا یا درمان علائم ادراری با دستگاه که ممکن است باعث خون در منی شود معمولا بعد از چند هفته خود به خود بهبود می‌یابد. معمولا در چنین مواردی بعد از ده بار عمل جنسی، بیماری هماتواسپرمیا بهبود می‌یابد.

بیماری‌های زمینه‌ای در فرد که باعث انزال خونی می‌شود، باید قبل از درمان اصلی درمان شوند.

در بسیاری از بیماران که پاسخ خوبی به درمان داده اند، نیازی به پیگیری بیماری وجود ندارد. در بیمارانی که هماتواسپرمیا عود کند یا بیماری طولانی شود و یا همراه با علائم باشد و علت بیماری مشخص نشده باشد، پیگیری بیمار به مدت سه تا شش ماه برای بررسی مجدد علائم الزامی است.