بحث ما بيشتر بر سر پارامترها و ايندکس ها مي باشد
MCV (حجم متوسط گلبولهای قرمز)
میزان طبیعی MCV = fl 96-80 اســـــــــــت femtoliter واحــــــد سنجش MCVبوده و معادل ۱۰ تا ۱۵ لیتر است.
نحوه اندازهگیری MCV: دستگاههای هماتولوژی حجم تعداد زیادی از RBC ها را اندازهگیری کرده و میانگین آنها را محاسبه مینمایند.
تفسیر: با استفاده از MCV میتوانیم گلبولهای قرمز را از نظر حجم در سه گروهNormocyte ، Microcyte و Macrocyte قرار دهیم. RBC های محـــــــــــدوده 96-80 فمنتولیتر Normocyte هستند، بالای ۱۰۰ ماکروسیت و زیر ۸۰ میکروسیت هستند.
• برای اینکه بتوانیم MCV را درست تفسیر کنیم باید تغییرات آن را در دورههای مختلف زندگی بدانیم:
در بدو تولد MCV معادل ۱۰۳-۱۱۸ فمنتولیتر است، سپس به موازات رشد کودکMCV کاهش مییابد و در یک سالگی به کمترین حد خود میرسد و میزان آن به ۷۸ فمنتولیتر میرسد.
نکته: باید بدانیم که ایندکس های خونی در هر شخصی ثابت است و تغییراتش نباید از ۱± تجاوز کند مثلاً اگر MCV فردی ۸۵ فمنتولیتر است، با آزمایشهای متعدد باید بین ۸۴-۸۶ فمنتولیتر باشد و اگر فرضاً میزان آن ۷۵ شود باید همه چیز مجدداً بررسی شود، با استفاده از فـــــــــــرمول DF 1 و Mentzen index در مطب میتوان ازMCV برای تشخیص فقر آهن از تالاسمی استفاده کرد.
*اگر DF منفی بود تالاسمی و اگر مثبت بود فقر آهن است.
DF=MCV-RBC-(5 × Hb)-3.4
MI= MCV/RBC
• اگر MI زیر عدد ۱۳ باشد تالاسمی و اگر بالای عدد ۱۳ باشد فقر آهن است.
MCV معدل اندازه RBC را به ما نشان میدهد؛ یعنی ممکن است اگر MCV فردی مثلاًfl 80 باشد، RBC کوچک، بزرگ، یا نرمال داشته باشیم؛ حال چه فاکتوری میتواند به ما نشان بدهد که چه میزان RBC های کوچک یا بزرگ داریم، این فاکتور RDW نام دارد.
RDW (دامنه پراکندگی حجم RBC ها)
مثال: در دو گروه درسی نمرة چهار دانشجو عبارتند از ۲۰-۲۰ و ۰و ۰ در گروه دیگر ۱۰-۱۰-۱۰-۱۰ است معدل هر دو گروه ۱۰ است همان چیزی که MCV به ما نشان میدهد. اما گروه اول و دوم با هم خیلی فرق دارند ما با S.D یا انحراف معیار میتوانیم تفاوت این دو را کشف کنیم. در گروه دوم انحراف معیار صفر و در گروه اول انحراف معیار ۱۰ است. بنابراین MCV معدل را به ما میگوید ولی RDWانحراف معیار را به ما اعلام می کند. در دستگاههای اتوماتیک این انحراف معیار حجم به صورت درصدی از میانگین بیان میشود و همانطور که میدانیم بیان انحراف معیار بصورت درصدی از میانگین را Coefficient of Variation میگویند که عبارت است از ۱۰۰ × CV= RDW= SD/MCV لذا RDW که دستگاه آنرا بصورت CVمحاسبه میکند، نشان میدهد که چقدر پراکندگی از نظر حجم RBC ها وجود دارد. به عبارت دیگر RDW معیاری است برای Anisocytosis.
تفسیر RDW :RDW بطور نرمال زیر ۱۵% است، هرگاه میزان آن بالا رود نشان دهنده آنیزوسیتوز است.
وقتی در جواب بیمار (Report sheet) هیپوکروم میکروسیتیک آنمی وجود داشته باشد، دو تشخیص افتراقی داریم:
• آنمی فقر آهن
• تالاسمی مینور
حال اگر RDW بالا باشد (بیشتر از ۱۵%)، به نفع فقر آهن و اگر پایین باشد به نفع تالاسمی مینور است.
در برخی مقالات RDW بالا بعنوان یک اخطار اولیه است برای شروع یک آنمی فقر آهن.
اگر RDW بین ۱۸-۱۵% باشد، آنیزوسیتوز ۱+ است.
اگر RDW بین ۲۲-۱۸% باشد، آنیزوسیتوز ۲+ است.
اگر RDW بیش از ۲۲% باشد، آنیزوسیتوز ۳+ است.
• حال اگر MCV بالا باشد و RDW هم بالا باشد یعنی اینکه: ۱) RBCها ماکروسیتیک هستند ۲) اختلاف در اندازهها هست. چه تشخیص افتراقی مطرح میشود؟ جواب:آنمی مگالوبلاستیک.
• حال اگر MCV بالا ولی RDW طبیعی بود، یعنی اینکه:
۱) RBCها ماکروسیتیک هستند.
۲) اختلاف در اندازه ندارند. چه تشخیصهای افتراقی مطرح میشود؟
[*]Aplastic anemia
[*]Anemia of liver dix
Mean Cell Hemoglobin) MCH)
میانگین میزان RBC Hbها را نشان میدهد.
میزان نرمال: ۲۷-۳۱ پیکوگرم. هر گرم= ۱۲-۱۰ پیکوگرم
HDW (دامنه پراکندگی هموگلوبین RBCها و یا انحراف معیار Hb)
میزان نرمال :HDV 3.4
اگر در فردی HDW کمتر از ۴/۳شد، یعنی RBCها از نظر وجود هموگلوبین یکدست هستند و اگر HDW بالاتر از۴/۳ باشد، یعنی RBCها از نظر محتوای هموگلوبین مختلف هستند (Anisochromia). مثال این حالت در Sideroblastic Anemiaاست و یا در فقر آهن و در ترانسفیوژن میباشند.
MCHC (میزان هموگلوبین در حجم مشخصی از RBCها)
میزان نرمال ۳۷-۳۳% gr.
• یکی از شاخصهای کمبود آهن کاهش MCHC است و ما در هر بیماری که MCHCرا پایین دیدیم، باید به فکر آنمی فقر آهن بیافتیم و هر گاه MCHC بالا بود، باید به فکرspherocytosis باشیم.
MPV (حجم متوسط پلاکتی)
میزان نرمال: ۱/۱۱-۲/۷ fl. برای تفسیر MPV باید همیشه شمارش پلاکتی را در نظر بگیریم. میزان نرمال شمارش پلاکت: mm3 / 103 ×۴۰۰- ۱۵۰× ۱۰۰
تفسیر MPV: الف) حالت اول: PLT بالا، MPV پایین: در برخی بیماریها مثل بیماریهای کلاژن واسکولار و برخی نئوپلاسمها مثل کانسر Breast، بیماری هاچکین ۲ و برونکوژنیک کارسینوما ۳ و برخی نئوپلاسمهای مخفی این حالت دیده میشود.
ب) حالت دوم: PLT بالا، MPV بالا: این حالت معیاری برای بیماریهای میلوپرلیفراتیو مثل CML، میلوفیبروز، PVC ،Essential thrombocytemiaمیتواند باشد.
در این بیماریها پلاکتها به علت نقص در stem cell بزرگ، غولآسا و دارای کمبود گرانول (Hypogranular) میشوند و در لام بصورت تودههای بزرگ همراه با پاهای کاذب دیده میشوند.
حالت سوم: PLT پایین، MPV بالا: (یعنی thrombocytopenia) مثــــــــلاُPLT= ۷۰۰۰۰ و MPV= 16 fl
مثال شایع این حالت: از بین رفتن پلاکتها در خون محیطی مثل ITP 4 که مگاکاریوسیتها پلاکتهای جوان را که size بزرگتری دارند، به خون محیطی میفرستند.
بیماری برنارد سولوئر ۵ (دارای خونریزی و ترومبوسیتوپنی ارثی).
Gray Plateler syn
may hygglin dix
حالت چهارم: PLT پایین، MPV پایین یا نرمال: که در این حالت مغز استخوان تنبل است و نمیتواند پلاکت کافی بسازد مثل آنمی آپلاستیک. کلاً در بیماری که ترومبوسیتوپنی دارد، دو بیماری در تشخیص افتراقی بیشتر مطرح است و MPV به ما در تشخیص کمک میکند:
الف) ITP
ب) آنمی آپلاستیک
یعنی اگر MPV بالا بود، به نفع ITP و اگر MPV نرمال یا پایین بود، به نفع آپلاستیک آنمی است.
PDW :Platelet Distribiution Width: (دامنه پراکندگی حجم پلاکت)
PDW: معیاری است که کوچک یا بزرگ بودن پلاکتها را به ما نشان میدهد. (مثلRDW).
*********
Reference:
• Joh Bernard Henry . Clinical Diagnosis of managememt by laboratory method
تاریخ انتشار: 12:4:7 17/5/1391