علل UTI چه هستند؟

به طور طبیعی، ادرار استریل است. معمولاً عاری از باکتریها، ویروسها و قارچ است اما حاوی مایعات، نمک ها و فراورده های زاید است. عفونت هنگامیکه ارگانیسم های بسیار ریز، معمولاً باکتریهایی از دستگاه گوارش، به روزنه میزراه می چسبند و شروع به تکثیر می کنند رخ می دهد. میزراه مجرایی است که ادرار را از مثانه به خارج از بدن حمل می کند. بیشتر عفونت ها از یک نوع از باکتری ها، اشریشیا کلی (E.Coli)ایجاد می شوند که به طور طبیعی در روده بزرگ زندگی می کنند. در بسیاری از موارد، باکتریها ابتدا به میزراه حرکت می کنند. هنگامیکه باکتریها تکثیر پیدا می کنند عفونت می تواند رخ دهد. عفونت محدود شده به میزراه اورتریت نامیده می شود. اگر باکتریها به سمت مثانه حرکت و آنجا تکثیر پیدا کنند منجر به عفونت مثانه که سیستیت نامیده می شود می گردد. اگر عفونت فوراً درمان نشود، باکتریها ممکن است برای تکثیر پیدا کردن بیشتر به طرف بالا و حالب ها مهاجرت کنند و کلیه ها را عفونی کنند. عفونت کلیه پیلونفریت نامیده می شود.

میکروارگانیسم هایی که کلامیدیا و مایکوپلاسما نامیده می شوند نیز می توانند UTIs را هم در مردان و هم در زنان ایجاد کنند اما این عفونت ها تمایل دارند که محدود به میزراه و سیستم تولید مثلی باقی بمانند. برخلاف E.Coli، کلایمیدیا و مایکوپلاسما ممکن است از راه جنسی منتقل شوند و عفونت ها نیاز به درمان در هر دو نفر (بیمار و همسر) را دارند. ساختار سیستم ادراری به صورتی است که به دفع عفونت کمک می کند. حالب ها و مثانه به طور طبیعی از برگشتن ادرار به سمت کلیه ها جلوگیری می کنند و جریان یافتن ادرار از مثانه به خارج کردن باکتریها از بدن کمک می کند. در مردان، غده پروستات ترشحاتی را تولید می کند که رشد باکتریها را کند می کنند. در هر دو جنس، دفاع های ایمنی از عفونت جلوگیری می کنند. اما علیرغم این اقدامات ایمنی عفونت ها هنوز رخ می دهند.

چه کسی در خطر است؟

برخی افراد نسبت به دیگران بیشتر مستعد ابتلا به UTI هستند. هر ناهنجاری در دستگاه ادراری که جریان ادرار را مسدود کند (به عنوان مثال سنگ کلیه) عرصه را برای عفونت فراهم می کند. غده پروستات بزرگ نیز می تواند جریان ادرار را آهسته کند، بنابراین خطر عفونت را افزایش می دهد. یک منشاء معمول عفونت کاتترها یا لوله هایی هستند که در میزراه و مثانه قرار داده می شوند. فردی که نمی تواند ادرارش را تخلیه کند یا هوشیار نیست یا به شکل وخیمی بیمار است به کاتتری نیاز دارد که برای مدت طولانی در محل بماند. برخی افراد، بخصوص افراد مسن یا افراد با اختلالات سیستم عصبی که کنترل مثانه را از دست می دهند ممکن است برای تمام عمر به کاتتر نیاز داشته باشند. باکتریهای روی کاتتر می توانند مثانه را عفونی کنند، بنابراین کارکنان بیمارستان برای تمیز نگه داشتن کاتتر و برداشتن هر چه زودتر آن توجه خاصی را مبذول می کنند. افراد مبتلا به دیابت به دلیل تغییرات در سیستم ایمنی خطر بالاتر UTIرا دارند. هر اختلال دیگری که سیستم ایمنی را سرکوب کند خطر عفونت ادراری را افزایش می دهد. UTI ممکن است در نوزادان پسر و دختر با ناهنجاریهای مادرزادي دستگاه ادراری که گاهی اوقات برای اصلاح به جراحی نیاز دارد، رخ دهد. UTIs در پسران و مردان جوان نادرتر است. اگر چه در زنان بالغ میزان UTIs به تدریج با سن افزایش می یابد. دانشمندان مطمئن نیستند که چرا زنان عفونت های ادراری بیشتری نسبت به مردان دارند. یک فاکتور ممکن است این باشد که میزراه زن کوتاه است و به باکتریها اجازه می دهد سریع به مثانه دسترسی پیدا کنند. همچنین، روزنه میزراه زن نزدیک منبع باکتریهاي مقعد و واژن است. بنظر می رسد مقاربت جنسی عفونت را در بسياري از زنان شعله ور می کند، اگر چه دلایل این ارتباط مشخص نیستند. بر طبق مطالعات متعدد، زنانی که دیافراگم دارند احتمال بیشتری دارد که نسبت به زنانی که انواع دیگر روش های کنترل بارداری را بکار می برند به UTI مبتلا شوند. اخیراً محققان دریافتند زنانی که همسران آنها از کاندوم با کف اسپرم کش استفاده می کنند نیز مستعد رشد باکتریهای E.Coli در واژن هستند.

عفونت های راجعه

زنان بسیاری از عفونت های UTIs راجعه رنج می برند. تقریباً 20 درصد زنانی که UTI دارند عفونت دیگری را خواهند داشت و 30 درصد از آنها بازهم عفونت دیگری خواهند داشت. از گروه آخر، 80 درصد عود بیماری را خواهند داشت. معمولاً آخرین عفونت از گونه یا نوعی از باکتری ها ناشی می شود که با عفونت قبلی متفاوت است و عفونت جداگانه ای را نشان می دهد. حتی هنگامیکه UTIs متعدد بواسطهE.Coli رخ مي دهد، تفاوت های مختصری در باکتری هاي عامل  عفونت مشاهده مي شود. تحقیق سرمایه گذاری شده توسط موسسات ملی سلامت (NIH) خاطر نشان می کند که فاکتور موجود در پس UTIs راجعه ممکن است توانایی باکتریها در چسبیدن به سلولهای جدار دستگاه ادراری باشد. یک مطالعه جديد توسط NIH نشان داد که باکتریها یک فیلد محافظ روی جدار داخلی مثانه در موش تشکیل دادند. اگر پروسه مشابهی بتواند در انسان ها ثابت شود، این کشف ممکن است به درمان های جدیدی جهت پیشگیری از UTIs راجعه منجر شود. خط دیگر تحقیق نشان داده است در زنانی که گروه خونی خاصی دارند ممکن است به UTIs مستعدتر باشند زیرا جدار سلول های واژن و میزراه ممکن است به باکتریها اجازه دهند که آسانتر بچسبند. تحقیق بیشتر نشان خواهد داد که آیا این ارتباط منطقی است و فايده اي در تشخیص زنان پر خطر دارد يا خير؟

عفونت ها در بارداری

به نظر می رسد که زنان باردار نسبت به زنان دیگر استعداد بیشتری در ابتلا به UTIsندارند. هرچند، هنگامیکه UTI در یک زن باردار رخ می دهد، احتمال بیشتری دارد که كليه ها را هم درگير کند. بر طبق برخی گزارشات حدود 4-2 درصد از زنان باردار به عفونت ادراری مبتلا می شوند. دانشمندان تصور می کنند که تغییرات هورمونی و جابجايي در موقعیت دستگاه ادراری در طی بارداری مهاجرت باکتریها به سمت بالای حالب ها و کلیه را آسانتر می کند. به این دلیل بسیاری از پزشکان تست های دوره ای ادرار را در طی بارداری توصیه می کنند.

علایم UTIs چه هستند؟

اگر چه همه ي افراد مبتلا به UTI علامت دار نيستند، اما بیشتر افراد حداقل تعدادی از علایم را دارند. این علایم ممکن است شامل فوريت ادرار و احساس درد و سوزش در ناحیه مثانه یا میزراه هنگام ادرار کردن باشد. احساس مریضی همه جانبه، خستگی، آشفتگی، کناره گیری و احساس درد حتی هنگام ادرار نکردن غیر معمول نیست. اغلب زنان در بالای استخوان شرمگاهی فشار ناراحت کننده ای را احساس می کنند و برخی مردان پری در مقعد را تجربه می کنند. برای فرد مبتلا به عفونت ادراری معمول است که از دفع مقدار اندكي ادرار با وجود فوريت در ادرار كردن شكايت كند. ادرار ممکن است شیری یا تیره رنگ یا حتی اگر خون وجود داشته باشد مایل به قرمز باشد. به طور طبیعی، UTI اگر تنها محدود به مثانه يا میزراه باشد باعث تب نمي شود. تب ممکن است به معنای این باشد که عفونت به کلیه ها رسیده است. علايمي مانند درد در پشت يا كنار دنده ها، تهوع و استفراغ نيز در درگيري كليه ها ديده مي شود.

در کودکان علایم عفونت ادراری ممکن است نادیده گرفته شود یا به اختلال دیگری نسبت داده شود. UTI باید هنگامی در نظر گرفته شود که کودک یا نوزاد بی قرار بنظر برسد، به طور طبیعی غذا نخورد، تب غیر قابل توضیح پايدار داشته باشد، بی اختیاری و شل بودن مدفوع داشته باشد یا رشد نکند. برخلاف بالغین، در کودکان احتمال زيادي وجود دارد که بيماري تنها با تب تظاهر پيدا كند. این مسئله می تواند هم در پسران و هم در دختران اتفاق بیفتد. اگر هر سوالی در مورد این علایم وجود داشته باشد، بخصوص تغییری در الگوی ادراری باید توسط پزشک ویزیت شود.

UTI چگونه تشخیص داده می شود؟

براي دانستن اینکه چرا شما UTI دارید، پزشک شما نمونه ای از ادرار را برای چرک و باکتریها تست خواهد کرد. از شما درخواست خواهد شد که یک نمونه ادراری " تمیز گرفته شده" با شستشوی ناحیه تناسلی بدهید و یک نمونه "از میانه جریان ادرار" را در یک ظرف استریل جمع کنید. این روش جمع آوری ادرار به پیشگیری از ورود باکتریهای اطراف ناحیه تناسلی به درون نمونه و اشتباه در نتایج تست کمک می کند. معمولاً نمونه به آزمایشگاه فرستاده می شود اگر چه مطب برخی پزشکان جهت انجام تست مجهز شده است. در تست آنالیز ادرار، ادرار برای گلبولهای سفید و قرمز خون و باکتریها آزمایش می شود. سپس باکتریها در کشت رشد می کنند و براي مشاهده اینکه کدام دارو به بهترین وجه باکتریها را تخریب می کند حساسيتشان نسبت به آنتي بيوتيك هاي مختلف آزمایش می شود. این گام آخر تست حساسیت نامیده می شود. برخی میکروب ها مثل کلایمیدیا و مایکوپلاسما می توانند تنها با کشت های باکتریایی خاص شناسایی شوند. پزشک هنگامیکه فردی علایمی از UTI و عفونت در ادرار را دارد به این عفونت ها مشکوک می شود اما یک کشت استاندارد در رشد هر نوع باکتری شکست می خورد. هنگامیکه عفونتی با درمان برطرف نمی شود و گونه یکسانی از باکتریها ردیابی می شود، پزشک ممکن است تست هایی را براي تشخیص اینکه آیا سیستم ادراری شما طبیعی است یا نه انجام بدهد. یکی از این تست ها پیلوگرام وریدی است که تصاویر اشعه x را از مثانه، کلیه ها و حالب ها می گیرد. یک رنگ حاجب مرئی روی فیلم اشعه x به ورید تزریق می شود و انواعی از اشعه های x گرفته می شود. فیلم نمای بیرونی از دستگاه ادراری را نشان می دهد و حتی تغییرات کوچک در ساختمان دستگاه را آشکار می کند. اگر عفونت های راجعه دارید، پزشک شما ممکن است یک آزمایش سونوگرافی را نیز توصیه کند که تصاویری از الگوهای انعکاسی امواج صوتی را مي دهد که از اعضاء داخلی دوباره بدست می آید را می دهد. تست مفید دیگر سیستوسکوپی است. سیستوسکوپ یک وسیله ساخته شده از یک مجرای توخالی با لنزهای متعدد و یک منبع نوری است که به پزشک اجازه می دهد که داخل مثانه را از میزراه ببیند.

UTI چگونه درمان می شود؟

UTIs با داروهای آنتی باکتریال درمان می شوند. انتخاب دارو و طول مدت درمان به سابقه بیمار و تست های ادراری که باکتریهای مسبب بیماری را شناسایی می کنند بستگی دارد. تست حساسیت بخصوص در کمک به پزشک براي انتخاب موثرترین دارو مفید است. داروهایی که اغلب بیش از همه براي درمان UTIs معمول بکار می روند شامل تری متوپریم (Trimpex)، تری متوپریم/سولفامتوکسازول، آموکسی سیلین، نیتروفورانتوئین، و آمپی سیلین هستند. یک رده از داروها که کینولونها نامیده می شوند شامل چهار دارو هستند که در سالهای اخیر برای درمان UTI تایید شده اند. این داروها شامل افلوکساسین، نورفلوکساسین، سیپروفلوکساسین و ترووافلوکسین هستند. اغلب، یکUTI می تواند با 1 یا 2 روز درمان بهبود یابد اگر عفونت با یک انسداد یا اختلال دیگر وخیم تر نشده باشد. هنوز بسیاری از پزشکان از بیمارانشان می خواهند آنتی بیوتیکها را برای یک یا دو هفته جهت اطمینان از اینکه عفونت درمان شده است مصرف کنند. درمان تک دوز برای برخی گروههای بیماران مانند افرادیکه درمان را به تاخیر انداخته اند یا نشانه هایی از یک عفونت کلیوی دارند، بیماران مبتلا به دیابت یا ناهنجاریهای ساختاری یا مردانی که عفونت های پروستات دارند، توصیه نمی شود. همچنین درمان طولانی تر در بیماران مبتلا به عفونت هایی که با مایکوپلاسما یا کلایمیدیا ایجاد می شوند مورد نیاز است که معمولاً با تتراسایکلین، تری متوپریم/سولفامتوکسازول(TMP/SMZ)، یا داکسی سیلین درمان می شوند. آنالیز ادراری تکمیلی به تایید اینکه دستگاه ادراری عاری از عفونت است کمک می کند. كامل شدن دوره ي درمان از اهميت زيادي برخوردار است زیرا علایم ممکن است قبل از اینکه عفونت کاملاً برطرف شود ناپدید شوند. بیماران به ويژه بیماران مبتلا به عفونت های کلیوی ممکن است تا زمانیکه بتوانند مایعات و داروهای مورد نیاز را خودشان مصرف کنند در بیمارستان بستری شوند. عفونت های کلیوی به طور معمول به هفته های متعدد درمان آنتی بیوتیکی نیاز دارند. محققان در دانشگاه واشنگتن دریافتند که درمان 2 هفته ای با TMP/SMZ به اندازه 6 هفته درمان با همان دارو در زنان مبتلا به عفونت های کلیوی که انسداد یا اختلال سیستم عصبی نداشتند موثر بود. در چنین مواردی، عفونت های کلیوی به ندرت منجر به آسیب کلیوی یا نارسایی کلیوی می شود مگر این مشکلات درمان نشده بمانند. داروهای مختلفی جهت تسکین درد UTI در دسترس هستند. یک پد گرمایی نیز ممکن است کمک کند. بیشتر پزشکان پیشنهاد می کنند که نوشیدن مقدار زیادی آب به پاک کردن دستگاه ادراری از باکتریها کمک می کند. در طی درمان بهتر است که از قهوه، الکل و غذاهای ادویه ای اجتناب شود. یکی از بهترین چیزهایی که یک سیگاری می تواند برای مثانه خودش انجام دهد ترک سیگار است. سیگار کشیدن مهم ترين شناخته شده سرطان مثانه است.

عفونت های راجعه در زنان

زنانی که سابقه UTIs داشته اند احتمال بيشتري براي ابتلاي دوباره به بيماري دارند. چهار نفر از پنج نفر این قبیل زنان در عرض 18 ماه از آخرین ابتلا، دوباره دچار عفونت می شوند. بسیاری از زنان حتی بیش از این مبتلا می شوند. به زناني كه از عفونت هاي مكرر رنج مي برند (سه عدد يا بيشتر در سال) يكي از انتخاب هاي درماني زير توصيه مي شود:

۱- دوزهای پایین یک آنتی بیوتیک از قبیل TMP/SMZ یا نیتروفورانتوئین روزانه را برای 6 ماه یا بیشتر بکار برید. اگر موقع خواب مصرف شود، دارو مدت طولانی تری در مثانه باقی می ماند و ممکن است موثرتر باشد. تحقیق NIH در دانشگاه واشنگتن نشان داده است این درمان بدون ایجاد عوارض جانبی جدی موثر است.

۲- پس از مقاربت جنسی یک دوز واحد از آنتی بیوتیک را مصرف کنید.

۳- یک دوره کوتاه (2-1 روز) از آنتی بیوتیک ها را هنگامیکه علایم ظاهر می شوند مصرف کنید. میله های مدرج سنجش حجم  مایعات (Dipsticks) که هنگامیکه عفونتی وجود دارد تغییر رنگ می دهند اکنون بدون نسخه در دسترس هستند. نوارها نیتریت را شناسایی می کنند که هنگامیکه باکتریها نیترات را در ادرار به نیتریت تغییر می دهند تشکیل می شود. تست هنگامیکه با اولین نمونه ادرار صبحگاهی بکار رود می تواند حدود 90 درصد از UTIs را شناسایی کند و ممکن است برای زنانیکه عفونت های راجعه دارند نيز مفید باشد.

اين ها رفتاهايي است كه پزشكان براي جلوگيري از عفونت هاي دستگاه ادراري به زنان توصيه مي كنند:

- هر روز مقدار زیادی آب بنوشید.

- هنگامیکه احساس نیاز می کنید ادرار کنید، در مقابل اضطرار ادرار مقاومت نکنید.

- جهت پیشگیری از وارد شدن باکتریهای اطراف مقعد به واژن یا میزراه از جلو به عقب خشک کنید.

- به جای استفاده از وان، دوش بگیرید.

- ناحیه تناسلی را قبل از مقاربت جنسی پاک کنید.

- از کاربرد اسپری های بهداشتی زنانه و دوش های معطر که ممکن است میزراه را تحریک کنند اجتناب کنید.

برخی پزشکان نيز نوشیدن شربت زغال اخته را پیشنهاد می کنند.

عفونت ها در بارداری

یک زن باردار که به UTI مبتلا می شود باید براي جلوگيري از زایمان زودرس کودک خود و خطرات دیگری از قبیل فشار خون بالا فوراً درمان شود. برخی آنتی بیوتیک ها براي مصرف در طی بارداری بی خطر نیستند. در انتخاب بهترین درمان ها، پزشکان فاکتورهای مختلفی از قبیل اثر بخشی دارو، مرحله بارداری، سلامت مادر و اثرات بالقوه روی جنین را در نظر می گیرند.

عفونت های پیچیده

درمان عفونت هایی که از یک انسداد ادراری یا دیگر اختلالات سیستمیک ناشی می شود به کشف و اصلاح مشکل زمینه اي بستگی دارد. اگر علت ریشه ای درمان نشده بماند، این گروه از بیماران در خطر آسیب کلیوی هستند. همچنین، چنین عفونت هایی تمایل دارند بوسيله ي از محدوده وسیعی از باکتریها و گاهی اوقات بیش از یک نوع باکتری در یک زمان، ایجاد شوند.

عفونت ها در مردان

UTIs در مردان اغلب نتیجه یک انسداد به عنوان مثال، یک سنگ ادراری یا پروستات بزرگ یا از پروسه پزشکی که کاتتر را در بر می گیرد، هستند. قدم اول تشخیص ارگانیسم عفونی و داروهایی است که به آن حساس است. به منظور پیشگیری از عفونت های غده پروستات معمولاً، پزشکان درمان طولانی تر را در مردان نسبت به زنان توصیه می کنند. درمان عفونت های پروستات (پروستاتیت باکتریایی مزمن) سخت تر است زیرا آنتی بیوتیک ها نمی توانند به نحو موثری با بافت عفونی پروستات نفوذ کنند. به این دلیل مردان مبتلا به پروستات اغلب به درمان طولانی مدت به آنتی بیوتیک های به دقت انتخاب شده نیاز دارند. UTIs مكرر در مردان مسن با پروستات باکتریایی حاد مرتبط هستند که اگر سريع درمان نشوند، می توانند مشكلات جدي را ايجاد كنند.

آیا واکسنی جهت پیشگیری از UTIs راجعه وجود دارد؟

درآینده، دانشمندان ممکن است واکسنی را بسازند که می تواند از برگشت UTIsپیشگیری کند. محققان در مطالعات مختلف دریافته اند که کودکان و زنانی که تمایل به ابتلا مکرر به UTIsدارند ممكن است که فاقد پروتئین هایی به نام ایمونوگلوبولین باشند که با عفونت مبارزه می کنند. کودکان و زنانیکه به UTIs مبتلا نمی شوند احتمال بیشتری دارد که سطوح طبیعی از ایمونوگلوبولین ها را در دستگاه های تناسلی و ادراری شان داشته باشند. تست های اولیه نشان می دهند که واکسن به بیماران کمک می کند که قوای طبیعی مبارزه کننده با عفونت خودشان را بسازند. باکتریهای کشته شده در واکسن مثل عفونت گسترش نمی یابند، در عوض آنها بدن را به تولید آنتی بادیهایی که می توانند بعدها علیه ارگانیسم های زنده مبارزه کنند وادار می کنند. محققان در حال آزمايش کردن واکسن های تزریقی و خوراکی هستند تا ببینند کدامیک به بهترین وجه اثر می کند. روش دیگری که برای زنان در نظر گرفته می شود استعمال واکسن مستقیماً به عنوان یک شیاف در واژن است.

عفونت دستگاه ادراری در بالغین در یک نگاه

- دستگاه ادراری از کلیه ها، حالب ها، مثانه و میزراه تشکیل می شود.

- برخی افراد نسبت به دیگران در خطر بیشتري براي ابتلا عفونت های دستگاه ادراری(UTIs) قرار دارند.

- یک زن در هر پنج زن در طول زندگی يك بار به UTI مبتلا می شود.

- لزوماً هر فرد مبتلا به UTI علایم ندارد. علایم معمول شامل فوريت ادرار، درد و سوزش هنگام ادرار کردن است.

- بیماریهای زمینه اي که به جریان طبیعی ادرار آسیب می رسانند نيز می توانند منجر به UTIs پیچیده تر شوند.