نام اختصاری: K⁺

سایر نام ها: پتاسیم،   Potassium Blood

بخش مورد انجام : بیوشیمی

نوع نمونه قابل اندازه گیری : سرم يا پلاسماي هپارينه

حجم نمونه مورد نیاز:   0.5 mL

شرایط نمونه گیری: نیاز به ناشتایی نمی باشد.

ملاحظات نمونه گیری:

1. در صورت امكان از سوزن هاي كوچك استفاده نشود، همچنین در صورت امكان از تورنيكه استفاده نشود.

2. بيمار مشت خود را گره نكند.

 3. اگر تورنيكه استفاده مي شود نمونه خون تا يك دقيقه پس از بستن تورنيكه گرفته شود.

4.  در اولين فرصت ممكن سرم يا پلاسما از سلول جدا گردد.

5. سن و جنس بیمار در برگه آزمایش یادداشت گردد.

موارد عدم پذیرش نمونه : هموليز شدید موجب رد نمونه مي گردد، تاخير در جداكردن نمونه در بيماراني كه پلاكت بالايي دارند موجب رد نمونه ميگردد

شرایط نگهداری: نمونه در C^◦4 به مدت یک هفته پایدار است.

کاربردهای بالینی:

1-    ارزيابي علائم باليني ناشی از مقادير بالاي پتاسيم يا مقادير پایین آن

2-    كنترل عملكرد كليه ، تعادل اسيد و باز و متابوليسم گلوكز

3-    ارزيابي اختلالات عصبي – عضلاني و غدد درون ريز

4-    تشخيص منشاء آريتمي قلبی و انفارکتوس کبدی

روش مرجع: (AAS) Atomic Absorption Spectrophotometry

روش ارجح: Flame Emission Spectroscopy، Ion-Selective Electrode

سایر روشها: کینتیک-اسپکتروفتومتری

مقادیر طبیعی:

بزرگسالان: 3.5 - 5.0 mEq/L

کودکان: 3.4 - 4.7  mEq/L   

اطفال: 4.1 - 5.3  mEq/L     

نوزادان: 3.9 - 5.9  mEq/L  

مقادیر بحرانی:

بزرگسالان: کمتر از 2.5 mEq/L و بیشتر از 6.5 mEq/L

نوزادان:  کمتر از 2.5 mEq/L و  بیشتر از 8 mEq/L

تفسیر: سطوح پتاسیم کمتر از 3 mEq/L همراه با علائم مشخص عصبی- عضلانی نشان دهنده یک درجه بحرانی از تخلیه داخل سلولی پتاسیم است. سطوح پتاسیم <2.5 mEql/L بطور بالقوه تهدید کننده حیات است. سطوح بالای پتاسیم می تواند  منجر به شرایط حاد شده و به اورژانس پزشکی  نیاز دارد به خصوص اگر پتاسیم در طی یک دوره کوتاه زمانی افزایش یابد. مقادیر 6mEq/L<  علائم بطور واضح آشکار می شود و تهدید کننده حیات است و مقادیر mEq/L 10<  در بیشتر موارد کشنده است.

افزایش سطح : مصرف زياد پتاسيم در رژيم غذايي، مصرف زياد پتاسيم از طريق IV، نارسايي حاد يا مزمن كليه، بيماري آديسون، هيپوآلدوسترونيسم، ديوريتيك هاي مهاركننده آلدوسترون مانند اسپيرونولاكتون و تريامترن، له شدگي بافت، هموليز، انتقال خون هموليز شده، عفونت، اسيدوز،كم آبي بدن.

کاهش سطح :  كمبود مصرف پتاسیم در رژيم غذايي، کاهش تزریق IV، سوختگي ها، اختلالات GI مانند اسهال، استفراغ، آدنوم ويلوز، ديورتيك ها، هيپر آلدوسترونيسم، سندرم كوشينگ، اسيدوز توبولار كليه (RTA)، مصرف شيرين بيان، آلكالوز، تجويز انسولين، تجويز گلوكز، آسيت تنگي شريان كليه، سیستیک فیبروزیس، تروما، جراحي، سوختگي

عوامل مداخله گر: بستن تورنیکه به مدت بیش از یک دقیقه و همولیز نمونه می تواند سبب افزایش سطح K⁺ شود.

داروهای افزایش دهنده: اسيد آمينو كاپروئيك، آنتي بيوتيك ها، داروهاي ضد نئوپلاستيك ، كاپتوپريل، اپي نفرين، هپارين، هيستامين، ايزونيازيد ، ليتيم، مانيتول، ديورتيكهاي ذخيره كننده پتاسيم، سوكسينیل كولين، مكمل هاي پتاسيم.

داروهای کاهش دهنده: استازولاميد ، اسيد آمينو ساليسيليك، آنفوزيونهاي گلوكز، آمفوتريسین B، انسولين ، ملين ها، كربنات ليتيم، پني سيلين G ، سديم (دوز بالا) ، فنوتيازين ها، ساليسيلاتها (آسپرین)، سديم پلي استيرن سولفونات، كاربني سيلين، سيس پلاتين، ديورتيك ها دفع کننده پتاسیم.

 

توضیحات: پتاسیم باید در طول درمان بسیاری از شرایط ، به ویژه در کتواسیدوز دیابتی و هر گونه درمان داخل وریدی ارزیابی شود.

منابع:

1. Tietz Textbook of Clinical Chemistry, 4th edition by CA Burtis, ER Ashwood, DE Bruns. WB Saunders Company, Philadelphia, 2006;27:984-987; 2006;46:1754-1757
2. Manual of Diagnostic and Laboratory tests, Mosby’s

3. کتاب جامع تجهيزات آزمايشگاهي فرآورده هاي تشخيصي- دکتر حميد رضا سقا و همکاران- نشر مير