نام اختصاری: B19 PCR  

سایر نام ها:

Parvovirus B19 PCR, B19 Real-Time Polymerase Chain Reaction (PCR), Erythrovirus B19 PCR, Fifth Disease-Parvovirus PCR, Human Parvovirus B19 PCR, Parvovirus PCR, Parvovirus-Fifth Disease PCR.

بخش انجام دهنده: بیولوژی مولکولی (Department of Molecular Biology)

نوع نمونه قابل اندازه گیری: پلاسما (بر اساس منبع آلودگی مایع آمنیوتی، مایع نخاع (CSF)، مایع مفصلی (سینوویال) و یا مغز استخوان نیز می تواند مورد استفاده قرار گیرد.)

حجم نمونه مورد نیاز: 1 ml

شرایط نمونه گیری:

1.       نیاز به ناشتایی نمی باشد.

2.       نمونه گیری باید در شرایط استریل انجام شود.

ملاحظات نمونه گیری:

1.       لازم است نمونه گیری در شرایط استریل و در لوله های جمع کننده یا پلاستیکی استریل صورت گیرد و برای جمع آوری خون یا پلاسما از لوله های استریل حاوی ماده ضد انعقاد استفاده شود.

2.              ماده ضد انعقاد مورد نیاز برای جمع آوری خون یا پلاسما می تواند EDTA یا سیترات باشد.

3.              پس از نمونه گیری باید سرنگ و سر سرنگ در یک سطل ایمنی (Safety Box ) جمع آوری گردیده و سپس سوزانده شود.

4.              از لوله های مخصوص و یکبار مصرف برای جمع آوری نمونه استفاده شود.

5.       در صورت نمونه گیری در خارج از آزمایشگاه، نمونه باید در شرایط خنک و سرد و طی کوتاه ترین زمان ممکن به آزمایشگاه ارسال شود.

6.              سطوح کار باید همواره قبل از شروع و پس از پایان کار با دستمال آغشته به الکل 70% و یا وایتکس 10% تمیز شود.

موارد عدم پذیرش نمونه:

1.       نمونه گیری نادرست و در شرایط غیر استریل.

2.        قرار دادن نمونه در درجه حرارت بالا و ذوب و فریز مکرر نمونه.

3.     در این آزمایش از نمونه های هپارینه نمی توان استفاده کرد (هپارین با غلظت بیش از 10 واحد در میلی لیتر سبب مهار PCR می شود). همچنین نمونه بیماران تحت درمان با هپارین نیز برای PCR مناسب نیست.

شرایط نگهداری:

1.    نمونه های مورد استفاده باید طی چند ساعت اولیه پس از نمونه گیری در دمای یخچال یا ºC 20-  قرار داده شده و از ذوب و فریز مکرر آنها تا زمان انجام مراحل بعدی آزمایش خودداری شود.

2.        جهت حمل و نقل نمونه لازم است نمونه در شرایط سرد حمل شود.

کاربردهای بالینی:

تشخیص به موقع عفونت ویروسی جهت انجام اقدامات درمانی مناسب.

اطلاعات تکمیلی:

پارو ویروس B19 از خانواده پارو ویریده و تنها عضو جنس اریترو ویروس می باشد. این ویروس بسیار کوچک، بیست وجهی و فاقد پوشش لیپیدی است. DNAی ویروس تک رشته ای است. به علت توانایی کم کد کردن ژن ها و نیاز این ویروس ها به فاکتورها و عوامل دخیل در سنتزDNA ، تکثیر آنها به کارکردهای تکثیری سلول های میزبان یا عفونت های کمک کننده همراه بستگی دارد. از اینرو ویروس، ترجیحاً در سلول های فعال در حال  تقسیم تکثیر می یابد و تمایل زیادی به تکثیر در پیش سازهای سلول های قرمز خون در مغز استخوان دارد.

ویروس B19 را می توان در خون و ترشحات تنفسی بیماران یافت. انتقال ویروس در بیشتر موارد از طریق مسیر تنفسی است ولیکن خون و فراورده های خونی نیز می توانند سبب انتقال آن شوند. همچنین، عفونت ویروسی می تواند از مادر آلوده به جنین نیز منتقل شود. نتایج تحقیقات نشان داده اند که افراد مبتلا به بیماریهای بد خیم، بیماری های سرکوب کننده ایمنی و کم خونی های همولیتیک به عنوان گروه های پر خطر برای ویروس هستند و ارتباط این بیماری ها با عفونت B19 در آنها تأیید شده است.

30 تا 50 درصد زنان در طول دوران بارداری شواهدی از عفونت با این ویروس را نشان می دهند. عفونت ویروسی در کودکان بیشتر سبب ایجاد اریتما اینفکتیوزوم یا بیماری پنجم می شود ولیکن در بالغین اغلب بدون علامت است. حدود 6 تا 8 روز پس از تماس با ویروس، ویرمی رخ می دهد و 4 تا 7 روز ادامه می یابد و حدود 16 روز پس از تماس با ویروس یعنی 8 روز بعد از ویرمی، راش های پوستی بروز می کنند.

روش ارجح: PCR

سایر روشها:

a)      روش های سرولوژی نظیر تعیین آنتی بادی های اختصاصی ضد ویروس از نوع   IgG و IgM

b)      شناسایی DNA ویروس در نمونه های بدست آمده از بیمار به روش های هیبریدیزاسیون دات بلات
(Dot-blot hybridization)،  DNA Probe Hybridization وReal-Time PCR (Polymerase Chain Reaction)  

مقادیر طبیعی: DNA ی ویروس را نمی توان در نمونه های حاصل از افراد سالم ردیابی نمود حتی اگر این افراد قبلاً در معرض عفونت قرار گرفته باشند. 

مقادیر مرجع:  میزان DNAی ویروس در نمونه مورد آزمایش باید به اندازه ای باشد که پس از تکثیر توسط واکنش PCR قابل ردیابی باشد.

تفسیر:

ابتلای مادر باردار به عفونت های ویروسی بر حسب زمان و سن جنین می تواند عوارض پیچیده و برگشت ناپذیری بر سلامتی جنین داشته باشد. لذا تشخیص سریع عفونت مادر و جنین کمک بزرگی به پیشگیری از عوارض می نماید. 30 تا 50 درصد زنان در طول دوره بارداری شواهدی از عفونت با پاروویروس B19 را نشان می دهند و در صورت عفونت جنین با این ویروس، ممکن است منجر به هیدروپس فتالیس و مرگ جنین شود که حالت هیدروپس مربوط به ایجاد آنمی در جنین می باشد و توسط ویروس ایجاد می شود.  

ویروس B19 در آزمایشگاه قابل کشت نیست و تست های تشخیصی بر اساس روش های سرولوژیکی، Dot-blot hybridization و PCR می باشد. روش سرولوژی بیشتر بر اساس تعیین آنتی بادی های اختصاصی ضد ویروس از نوع IgG و IgM می باشد. مبتلایان به اریتم عفونی و آرتریت حاد ناشی از B19، معمولا آنتی بادی اختصاصی از نوع IgM را در خون خود دارند، در حالی که وجود آنتی بادی اختصاصی از نوع IgG نشانگر عفونت قدیمی با ویروس می باشد. DNAی ویروس را می توان به وسیله PCR و یا از طریق Dot-blot hybridization از سرم مادر، خون جنین و یا مایع آمنیوتیک به دست آورد. روش PCR حساسیت بیشتری داشته و بر سایر روش ها ارجحیت دارد. مایع آمنیوتیک نیز نسبت به خون جنین برای تشخیص با روش PCR از حساسیت بالاتری برخوردار است.

عوامل مداخله گر :

·         هپارین در مقادیر بالا در این آزمایش تداخل ایجاد می کند.

·         نمونه گیری و جداسازی پلاسما یا سرم در شرایط غیر استریل می تواند منجر به ایجاد نتایج مثبت کاذب گردد.

·     برای جلوگیری از ایجاد نتایج مثبت کاذب باید فضاهای مربوط به استخراج DNA، آماده سازی مواد مورد نیاز واکنش و فضای افزودن نمونه DNA به لوله PCR از هم جدا باشند.

توضیحات:

·         نتیجه «Undetected»  نشان می دهد که DNAی ویروس در نمونه یافت نشده است.

·         تشخیص عفونت با حضور مقادیر قابل تشخیص DNA ی ویروس در نمونه مورد آزمایش امکان پذیر است.

·         در صورت عدم ردیابی DNA ی ویروس در نمونه بیمار، احتمال آلودگی به عفونت رد نمی گردد.

منابع :

1.     سایت مایو کلنیک: http://www.mayomedicallaboratories.com/test-catalog/Specimen/83151 .

2.   میکروبیولوژی پزشکی جاوتز، گنو اف. بروکس، ترجمه دکتر مهدی خزعلی و مریم جنابی نمین، نشر حیان، 2004 ISBN: 964-460-800-3

3.   راضیه نیکوزاد، محمد رضا محزونیه، نفیسه سادات نقوی. جستجوی ژنومی پارو ویروس B19 در بیماران مبتلا به کم خونی مزمن، لوسمی / لنفوم در اصفهان، ایران. فصل نامه پژوهشی خون، دوره 10 شماره 4 زمستان 92 (371-364).

4.   علی مرادی جوشقان، شکوه احمدی، سعید متولی زاده اردکانی، شعله زکیانی. مقاله خود آموزی. مجله دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی – درمانی شهید صدوقی یزد، دوره شانزدهم، شماره سوم، پاییز 1387، صفحات 87-77.

5.      McIver CJ,  Jacques CFH,  Chow SSW,  Munro SC,  Scott GM,  Roberts JA,  Craig ME,  Rawlinson WD. (2005). Development of multiplex PCRs for detection of Common viral pathogens and agents of congenital infections. J Clin Microbiol. 43(10): 5102–5110.