نام اختصاری: E₂

سایر نام ها: استرادیول، جزء استروژن 2 ، 17 – بتا استرادیول

17-β Estradiol, 17-beta Estradiol, Estrogen fraction 2 (E2), Estradiol, Adult Premenopausal Female

بخش انجام دهنده: آنالیز هورمون

نوع نمونه قابل اندازه گیری: سرم، پلاسما

حجم نمونه مورد نیاز:  1.2 ml

شرایط نمونه گیری:

1.  نیاز به ناشتایی نمی باشد.

2.  در صورت استفاده از سنجش RIA ، بیمار نباید مواجهه اخیر با رادیواکتیو داشته باشد.   

ملاحظات نمونه گیری:

1.        با رعایت اصول صحیح نمونه گیری، مقداری خون وریدی را در لوله ای با درب قرمز جمع آوری نمایید.

2.        نمونه باید در عرض 2 ساعت از زمان خونگیری سانتریفیوژ گشته و سرم از سلول جدا گردد.

3.         پس از نمونه گیری، محل  خونگیری را از لحاظ خونریزی یا هماتوم بررسی نمایید.

4.         در صورت استعمال داروهای مؤثر بر نتایج آزمایش، آن را در برگه آزمایش یادداشت نمایید.

5.         از جمع آوری نمونه  سرم لیز، ایکتریک و یا لیپمیک اجتناب نمایید.

6.         تاریخ هفتة حاملگی و اولین روز آخرین دورة قاعدگی را روی برگه آزمایشگاه ذکر کنید.

7.         از آنجایی که استرادیول سرم دارای ریتم شبانه‏روزی است، نمونه‏گیری‏های متعدد باید در یک ساعت ثابت از شبانه‏روز انجام شوند. 

8.          نمونه گیر می بایست اطلاعاتی از وضعیت بالینی زن باردار از وی پرسیده و در صورت لزوم در برگه آزمایش یادداشت نماید.  از جمله این اطلاعات می توان به سن مادر، وزن مادر، سابقه مصرف سیگار، سابقه دیابت، فشار خون بالا، سقط جنین، بیماریهای عفونی، بارداریهای چند قلو و ... اشاره نمود.

 

موارد عدم پذیرش نمونه:

ü      پلاسما  EDTAدار

ü      سرم  شدیداً همولیز و لیپمیک

ü      نمونه بدون برچسب یا با برچسب اشتباه

شرایط نگهداری:

1.  در طی 2 ساعت پس از نمونه گیری، سرم را از سلول جا نمایید و  1.2 ml از آنرا در ویالهای پلاستیکی مخصوص بریزید.

2.  سرم جدا شده را ترجیحاً تا زمان انجام آزمایش در یخچال نگه دارید. سرم به مدت 6 ساعت در دمای اتاق پایدار است.

3.  پایداری نمونه در دمای یخچال(2-8^oC) 7 روز و در فریزر (-20^oC) 14 روز می باشد.

کاربردهای بالینی:

v     بررسی هیپوگنادیسم و الیگو آمنوره در زنان

v     بررسی وضعیت تخمدان، از جمله رشد فولیکول، برای پروتکل های درمان نازائی (برای مثال، لقاح در شرایط آزمایشگاهی)

v     به همراه اندازه گیری هورمون جسم زرد (LH) در نظارت بر درمان جایگزینی استروژن در زنان غیر یائسه هیپوگنادی.

v     بررسی صفات ثانویه جنسی زنانه از جمله ژنیکوماستی (بزرگ شدن سینه ها) در مردان

v     تشخیص تومورهای تولید کننده استروژن در مردان و در مقادیر کمتر در زنان

v     به عنوان بخشی از تشخیص و بررسی های بلوغ زودرس و دیررس در زنان و در مقادیر کمتر در مردان

v     به عنوان بخشی از تشخیص و بررسی های اختلالات مظنون به متابولیسم استروئید جنسی ، به عنوان مثال در کمبود آروماتاز ​​و کمبود 17 آلفا هیدروکسیلاز

v     به عنوان کمکی به ارزیابی بالینی، رادیولوژیکی و اندازه گیری تراکم استخوان در ارزیابی خطر شکستگی استخوان در زنان یائسه، و به میزان کمتر در مردان مسن تر

v     نظارت بر درمان جایگزینی هورمون زنانه با دوز پایین در زنان یائسه

v     نظارت بر درمان ضد استروژن (به عنوان مثال، درمان با مهارکننده های آروماتاز​​)       (منبع: سایت مایوکلنیک)

اطلاعات تکمیلی:

استروژن­ها مسئول خصوصیات ثانویه جنسی زن هستند. اگرچه بیشتر از 30 استروژن شناسایی شده‏اند ولی فقط اندازه‏گیری سه استروژن (استرادیول E2، استرون E1 و استریول (E3 در فعالیت‏های بالینی مورد استفاده قرار می‏گیرند.
تخمدان­ها، بیضه‏ها، و غدد آدرنال توانایی ساخت استروژن­ها را از آندروژن­های آندروستن دیون و تستوسترون دارند. تخمدان‏ها تقریباً همه استرادیول را ترشح می‏کنند در حالی که قسمت اعظم استرون از تبدیل محیطی آندروستن دیون و متابولیسم استرادیول تشکیل می‏شود. در زنان سالم پس از یائسگی، تخمدان­ها تحلیل رفته و عملاً تمامی ساخت استروژن توسط غده آدرنال صورت می‏گیرد. هر چند استرادیول فراوان‏ترین استروژن در زنان قبل از یائسگی است، در زنان بعد از یائسگی استرون در بیشترین غلظت می‏باشد. در مردان حدود یک سوم همة استرادیول توسط بیضه‏ها تولید و مابقی از تبدیل خارج غده‏ای تستوسترون و استرون ایجاد می‏شود. بنابراین بیضه‏ها بطور غیرمستقیم مسئول بیشترین مقدار ساخت استروژن هستند. کبد مهم‏ترین نقش را در متابولیزه کردن استروژن­ها دارد. به این صورت که استرادیول و استرون را کونژوگه کرده و به صورت سولفات‏‎ها و گلوکورونات‏ها دفع می‏کند. در سرم استرادیول به میزان زیادی به شکل کونژوگه بوده، 60% به آلبومین، 38% به گلوبولین متصل شونده به هورمون­های جنسی (SHBG) متصل بوده و 3-2%  نیز به شکل آزاد است. 

روش مرجع: (ID- GC/MS) Isotope-Dilution-Gas Chromatography/Mass spectrometry 

روش ارجح: Liquid Chromatography-Tandem Mass Spectrometry (LC-MS/MS)

سایر روشها: HPLC، RIA، CLIA، ECL، ELISA

مقادیر طبیعی:

کودکان کمتر از 10 سال: < 15 pg/ml

مردان: 10 – 50 pg/ml

زنان:

پیش از یائسگی: 30 – 400 pg/ml

پس از یائسگی: 0 – 30 pg/ml

مرحله سیکل قاعدگی:

فاز فولیکولار: 20 – 150 pg/ml

وسط سیکل: 150 – 750 pg/ml

فاز لوتئال: 40 – 350 pg/ml

سطح E2 به طور گسترده ای در چرخه قاعدگی متفاوت است.

 

فاکتور تبدیل: E2: pg/mL x 3.676 = pmol/L (molecular weight =272)

تفسیر:  E2 قوی‏ترین استروژن آندوژن است. در زنان غیرحامله عمدة E2 از تخمدان­ها و مقادیر کمی هم از آدرنال‏ها منشأ می‏گیرد. جفت یک منبع اضافی E2  در حاملگی است. در جنس مذکر 25% از E2 در بیضه‏ها و 75% در بافت‏های محیطی و بواسطه واکنش آروماتازی از تستوسترون و سایر آندروژن‏ها تولید می‏شود.   مقادیر E2 در نارسایی تخمدان به هر علت که باشد کاهش می‏یابد. هنگامی که نارسایی تخمدان ثانویه به علت کم‏کاری هیپوفیز است،  FSH و LH  هم کاهش می‏یابند. در حالی که در نارسایی اولیه تخمدان FSH و LH افزایش می‏یابند.

به منظور کمک به باروری، اهمیت افزایش E2 پس از اولین دوز گنادوتروپین‏ها یک عامل تعیین کننده مهم برای مقدار دوز دوم خواهد بود و همین‏طور میزان افزایش به دنبال دوز دوم، تعیین کنندة دوز بعدی و غیره می‏باشد.

 تومورهای نادری از منشاء تخمدان، بیضه، آدرنال یا محل‏های غیرآندوکرین ممکن است سبب سطوح بالای E2 شوند. 

علیرغم تلاش‏هایی که برای استاندارد کردن روش‏ها اعمال شده ولی باز هم تفاوت‏های قابل توجهی بین آزمایشگاه‏ها دیده می‏شود. در زنان یائسه، استرون     (E1)  استروژن غالب در گردش خون است. در سیروز کبدی  E2 افزایش می‏یابد و در زنانی که هیپوگنادیسم دارند سطوح E2 می‏تواند طبیعی باشد. 

عوامل مداخله گر :

      چنانچه از روش  RIA استفاده می شود، مصرف اخیر رادیوایزوتوپ ها می تواند موجب تغییر نتایج آزمایش شود.

      قرص های ضد بارداری (OCP) و کلومیفن سبب کاهش سطوح سرمی E2 می‏شوند. آدرنورکورتیکوستروئیدها، آمپی‏سیلین، داروهای حاوی استروژن، فنوتیازین‏ها و تتراسایکلین‏ها ممکن است سبب افزایش سطوح E2 شوند. 

توضیحات:

·         بررسی های مکرر معمولاً در هفته های 28 تا 30 بارداری آغاز می گردد و پس از آن به طور هفتگی تکرار می گردد.

·         در صورت لزوم برای ارزیابی بارداریها با خطر بالا می توان تعداد این موارد اندازه گیری را افزایش داد.

·         نمونه گیری را می توان روزانه انجام داد. معمولاً مقدار اولین نمونه را حد پایه در نظر می گیرند. اما نتایج همه ی نمونه ها را با نمونه ی قبلی آن مقایسه می کنند، زیرا مقدار در حال کاهش آن ممکن است نشانه تحلیل جنین باشد.

·         برخی از پزشکان از میانگین سه مقدار به عنوان مقدار کنترل استفاده می نمایند.

          منابع :

1. کتاب جامع تست هاي تشخيصي و آزمايشگاهي پاگانا- دکتر مهتاب جعفر آبادي آشتياني و همکاران- نشر جامعه نگر
2. کتاب جامع تجهيزات آزمايشگاهي و فرآورده هاي تشخيصي- دکتر حميد رضا سقا و همکاران- نشر مير
3. سايت مايو کلنيک (Mayo mediacal laboratories): http://www.mayomedicallaboratories.com/test-catalog/Overview/81816
4. Jacobs S. D, DeMott R. W, Oxley K. D, Laboratory test handbook, 3 rd,Lexi comp,2004,pp:553-554
5. Norbert W. Tietz, Clinical Guide to laboratory tests,Saunders 1983,ISBN 0-7216-8885-3, pp:178-181
6. Tietz Fundamental of Clinical Chemistry, 6rd ed.,Burtis CA and Ashwood ER, eds, Philadelphia, PA: WB Saunders  Co, 2008