نام اختصاری: Insulin

سایر نام ها: انسولین،

Insulin Assay, Insulin Level, Serum, Native Insulin, Fasting Insulin,

بخش انجام دهنده: آنالیز هورمون

نوع نمونه قابل اندازه گیری: سرم، پلاسما

حجم نمونه مورد نیاز: 1 ml

شرایط نمونه گیری:

1. در اکثر موارد نیاز به ناشتایی می باشد. در شرایط ناشتایی بیمار باید به مدت 8 ساعت در وضعیت NPO   به سر برد. در برخی موارد، پزشک ممکن است ناشتايي طولانی تر را درخواست كند.

2. گاهی اوقات ممکن است پزشک، آزمايش در چندین زمان را درخواست كند، مانند وقتی که تست تحمل گلوکز انجام مي شود. 

ملاحظات نمونه گیری:

1.       با رعایت اصول نمونه گیری از بیمار نمونه خون وریدی گرفته و آن را در ویال های با درب قرمز  جمع آوری نمایید. نمونه را بر روی یخ قرار دهید.

2.        محل نمونه گیری را از لحاظ خونریزی بررسی نمایید.

3.  در صورت نمونه گیری در خارج از آزمایشگاه، نمونه را در مجاورت یخ خشک، بالافاصله به آزمایشگاه ارسال نمایید.

4.  نمونه خون می بایست در طی دو ساعت ساتریفیوژ گشته و سرم را جدا نموده و در ویال های مخصوصی درب دار جدا نمایید.

5. دقت نمایید تا نمونه همولیز نگردد.

6.  در صورت استعمال بیمار از  داروهای مؤثر بر نتایج آزمون، پیش از نمونه گیری،  آن را در برگه آزمایش یادداشت نمایید.

7. چنانچه سطح انسولین سرم در طی آزمون GTT (تست تحمل گلوکز) سنجیده می شود، نمونه خون را قبل از مصرف خوراکی مقدار گلوکز تجویزی و نیز در فواصل زمانی مشخصی پس از صرف گلوکز (بسته به دستورالعمل آزمایشگاه) بگیرید.

8. در صورتی که چندین نمونه از یک بیمار گرفته می شود، هر نمونه را در ویال های جداگانه ای جدا نمایید.

موارد عدم پذیرش نمونه:

ü      نمونه با همولیز شدید

ü      نمونه بافت مرده

ü      مایعات I.V

ü      پلاسمای با ضد انعقاد هپارین ، سدیم فلوئورید و پتاسیم اگزالات

ü      نمونه بدون برچسب و یا با برچسب اشتباه

شرایط نگهداری:

1.        پس از جداسازی سرم ترجیحاً آن را تا زمان انجام آزمایش در فریزر نگه دارید. در صورت در دسترس نبودن فریزر نمونه باید در مجاورت یخ خشک قرار گیرد.

2.        پایداری نمونه در دمای4^oC به مدت 7 روز و در -20^oC تا 6 ماه می باشد.

کاربردهای بالینی:

1.        تشخیص انسولینوما، هنگامی که در ارتباط با اندازه گیری proinsulin و c- پپتید استفاده می شود.

2.        مدیریت دیابت ملیتوس

3.        بررسی اختلال متابولیسم چربی و کربوهیدرات

4.        ارزیابی مبتلایان به هیپو گلیسمی در شرایط ناشتایی.

اطلاعات تکمیلی:
 انسولین هورمونی است که در سلول های بتاي لوزالمعده توليد و ذخيره مي شود و برای انتقال و ذخیره سازی گلوکز در سطح سلولی، بسیار حیاتی است، در تنظیم سطح گلوکز خون كمك مي كند و در متابولیسم چربی نقش دارد. درون سلول­های بتای پانکراس، پلی‌پتپید پره‌پروانسولین از طریق مکانیسمی پیچیده به سه ماده زیر که از نظر بالینی اندازه‌گیری می‌شوند متابولیزه می‌شود: پروانسولین، انسولین و -c پتپید که غالباً به مجموعه آنها پلی‌پتپیدهای پانکراس گفته می‌شود.
علل هایپوگلیسمی در حالت ناشتا در اطفال و بزرگسالان شامل این موارد می‌باشد: تومور سلول­های جزیره‌ای، مصرف انسولین خارجی یا داروهای هیپوگلیسمیک، مصرف الکل، نارسایی هیپوفیز یا فوق کلیه، تومورهای حجیم خارج پانکراس و مواردی از بیماری خیلی شدید کبد.  

در دوره طفولیت بیماری­های خانوادگی و تک‌گیری وجود دارند که به مجموعه آنها هیپوگلیسمی هیپرانسولینمیک مداوم کودکی (PHHI) گفته می‌شود. 

افراد مبتلا به دیابت نوع 1 انسولین بسیار کمی تولید مي كنند و بنابراین در نهایت به درمان مکمل انسولین نیاز دارند. دیابت نوع 2 به طور کلی مربوط به مقاومت به انسولین است که با گذشت زمان افزایش می یابد. افراد مبتلا به دیابت نوع 2 در ابتدا ممکن است تنها با تغییر در شیوه زندگی از جمله رژیم غذایی و ورزش، بيماري را مديريت كنند. در نهایت، ممکن است به داروهای خوراکی براي افزایش حساسیت سلول های بدن به انسولین و یا به تحریک بدن براي توليد انسولین بیشتر نياز باشد. بیماران دیابت نوع 2  نیز ممکن است در نهایت به تزریق انسولین برای رسیدن به سطوح قند معمولی نیاز داشته باشند.

روش مرجع: RIA

روش ارجح: کمی لومینوسانس

سایر روشها: ELISA

مقادیر مرجع:   بالغین: 2.6 – 24.9 µIu/ml ( 8 تا 12 ساعت ناشتایی)      نوزادان: 3 – 20 µIu/ml

      2 ساعت بعد از غذا:  µIu/ml 7.6 – 26

      2 ساعت بعد از تجویز 75 گرم گلوکز: 15 – 53 µIu/ml

تفسیر: در طول ناشتا یی طولانی مدت، زمانی که سطح قند خون بیمار به  <40 mg/dl کاهش می یابد، سطح انسولین بالا به همراه سطوح افزایش یافته proinsulin  و -cپپتید نشان دهنده انسولینوما می باشد.

سطح انسولین به طور کلی در بیماران مبتلا به دیابت نوع 1 کاهش می یابد. در مراحل اولیه دیابت نوع 2، انسولین نرمال یا افزایش یافته است. در اواخر مرحله دیابت نوع 2، انسولین کاهش می یابد. در افراد سالم، سطح انسولین به موازات قند خون تغییر می کند.

اختلالات هیپوگلیسمیک دوره طفولیت و کودکی در بیمارانی که کتوز یا اسیدوز ندارند و معمولاً ناشی از هیپرانسولینمی است مجموعاً PHHI نامیده می‌شوند که دارای سه نمای آزمایشگاهی هستند: گلوکز سرم کمتر از 54 mg/dl ، انسولین سرم بیشتر از 10 µIu/ml  و افزایش-c پیپد و پروانسولین سرم.

انسولینوما شایع­ترین تومور سلول جزیره‌ای و شایع­ترین توموری است که سبب هیپوگلیسمی می‌شود و در حدود 90 درصد موارد خوش‌خیم است. در بیشتر از 85% موارد انسولینوما، پروانسولین بیشتر از 25% است در حالی که در حالت طبیعی کمتر از 25% از کل انسولین ایمونوراکتیو را شامل می‌شود.

 هیپرانسولینمی در حالت ناشتا ممکن است یکی از علامت‌های مهم سندرم مقاومت به انسولین باشد که اجزای آن عبارتنداز افزایش فشار خون، پروفایل نامطلوب چربی‌ها، دیابت نوع 2، چاقی و بیماری عروق کرونر قلب.

سنجش انسولین توأم با قند خون ناشتا دقت تشخیص انسولینوما را بسیار افزایش می دهد. نسبت انسولین به گلوکز پس از 12- 8 ساعت ناشتایی باید کمتر از 3/0 باشد.

این نسبت در مبتلایان به انسولینوما بیشتر از مقدار فوق است. ترنر و همکارانش به منظور افزایش حساسیت و اختصاصیت این دو آزمون توأم، با استفاده از فاکتورهای متغییر

ریاضی، نسبت انسولین به گلوکز را اصلاح نمودند.

سطح انسولین سرم ×100 تقسیم بر مقادیر گلوکز سرم - 30                                                                                                         

اگر نسبت اصلاح شده ترنر بالاتر از 50 باشد، نشاندهنده انسولینوما می باشد.

افزایش سطح: بالا رفتن ميزان انسولین، در انسولینوما، مقاومت به انسولین، مصرف بیش از حد انسولین صناعی، آکرومگالی، سندرم کوشینگ، استفاده از داروهايي نظير کورتیکواستروئیدها، لوودوپا، قرص هاي جلوگيري از بارداری، عدم تحمل فروکتوز یا گالاکتوز و چاقی دیده می شود.

کاهش سطح: کاهش سطوح انسولین، در دیابت، کم کاری هیپوفیز، بیماری های لوزالمعده نظير پانکراتیت مزمن (شامل فیبروز کیستیک) و سرطان لوزالمعده ديده مي شود.

عوامل مداخله گر :

      اگر کسی دارای آنتی بادی های ضد انسولین باشد، به خصوص در نتیجه مصرف انسولین غیرانسانی (حیوانی یا مصنوعی)، اين آنتي بادي ها می توانند در سنجش انسولین بویژه در روش RIA  تداخل كنند.

      آنتی بادی های ضد موش انسانی  (HAMA) ممکن است درسنجش تداخل نماید.

      مصرف غذا و چاقی می‌تواند سبب افزایش سطوح انسولین شود. 

      چنانچه فردی بتازگی از رادیوایزوتوپها استفاده کرده باشد ممکن است بر نتایج آزمایش سنجش انسولین به روش RIA تأثیر بگذارد.

      داروهایی که موجب افزایش سطح انسولین می گردند عبارتند از: کورتیکواستروئیدها، لوودوپا و داروهای ضد بارداری خوراکی.

      این سنجش واکنش متقاطع صد درصدی با انسولین انسانی نوترکیب  (Novolin R and Novolin N) دارد.

سرم ایکتریک (بیلی روبین بیش از 90 mg/dl)، لیپمیک (تری گلیسرید بیش از 1800 mg/dl)، بیوتین بیش از 60 ng/ml و همولیز ( هموگلوبین بیش از 60 mg/dl) در نتایج آزمون تداخل می نمایند.

      در بیماران تحت درمان با دوز بالا بیوتین یعنی بیشتر از  5 میلی گرم در روز، هیچ نمونه ای نباید حداقل تا 8 ساعت پس از تجویز دوز آخر بیوتین گرفته شود.

توضیحات:

·         انسولین، سطح گلوکز خون را با تسهیل حرکت آن از جرین خون به درون سلول ها تنظیم می نماید.

·         ترشح انسولین عمدتاً تحت تأثیر سطح گلوکز خون است. به طور طبیعی با افزایش سطح گلوکز خون، سطح انسولین نیز افزایش می یابد و با کاهش آن، آزادسازی انسولین نیز متوقف می گردد.

·         برخی پژوهشگران معتقدند که اندازه گیری نسبت قند خون و انسولین روی نمونه ای که در طی آزمون تحمل گلوکز خوراکی (GTT)

انجام می شود قابل اعتمادتر از اندازه گیری سطح انسولین به تنهایی می باشد.

          منابع :

1. کتاب جامع تست هاي تشخيصي و آزمايشگاهي پاگانا- دکتر مهتاب جعفر آبادي آشتياني و همکاران- نشر جامعه نگر
2. کتاب جامع تجهيزات آزمايشگاهي و فرآورده هاي تشخيصي- دکتر حميد رضا سقا و همکاران- نشر مير
3. سايت مايو کلنيک (Mayo mediacal laboratories): http://www.mayomedicallaboratories.com/test-catalog/Overview/8664
4. سایت ARUPLAB: http://ltd.aruplab.com/Tests/Pub/0070063

5. Tietz Text book of Clinical Chemistry, 3rd ed. Burtis CA and Ashwood ER, eds, Philadelphia, PA: WB Saunders  Co, 1999

6. Jacobs S. D, DeMott R. W, Oxley K. D, Laboratory test handbook, 3 rd,Lexi comp,2004,pp: 803-804