نام اختصاری: preg test

سایر نام ها: تست حاملگی، سنجش گنادوتروپین جفتی انسان،

Chorionic Gonadotropin, Human, Beta-hCG; Beta Human Chorionic Gonadotropin, Beta-HCG, βHCG Titre

بخش انجام دهنده: آنالیز هورمون

نوع نمونه قابل اندازه گیری: سرم، ادرار تازه

حجم نمونه مورد نیاز:  سرم: 0.6 ml   ادرار: 2 ml

شرایط نمونه گیری:

1.  نیاز به ناشتایی یا آمادگی خاصی نمی باشد .   

2.  در صورتی که تست بر روی ادرار انجام می‏شود، نمونه ابتدای صبح به علت داشتن بالاترین غلظت ارجح می‏باشد.

3.  . جهت تشخیص حاملگی، حدود 10 روز پس از آخرین اینتر کورس(مقاربت جنسی) به آزمایشگاه مراجعه نمایید.

4.  در صورت استفاده از سنجش RIA ، بیمار نباید مواجهه اخیر با مواد رادیواکتیو داشته باشد.

ملاحظات نمونه گیری:

1.  با رعایت اصول نمونه گیری از بیمار، نمونه خون یا ادرار گرفته نمونه خون را در لوله های با درپوش قرمز جمع آوری کنید و نمونه ادرار را در ظروف پلاستیکی یکبار مصرف جمع آوری نمایید.

2.   دانستن سن  و جنس بیمار حائز اهمیت است. آن را در برگه آزمایش یادداشت نمایید.

3.  از جمع آوری نمونه  سرم لیز، ایکتریک و یا لیپمیک اجتناب نمایید. همچنین حتی الامکان از جمع اوری  ادرار آلوده یا کدر اجتناب شود.

4.  نمونه‏ های توربید (کدر) ادرار پیش از انجام تست سانتریفوژ شوند.

5.  آزمایشگاه می بایست فرمی از اطلاعات فردی و شرایط بالینی بیمار را تکمیل نموده و مستند نماید. اهمیت مراقبتهای دوران بارداری را به بیمار گوشزد نمایید.

موارد عدم پذیرش نمونه:

ü      نمونه ادراری که بطور واضح آلوده شده،

ü       وزن مخصوص پایین ادرار،

ü       پروتئینوری، لیپمی واضح یا توربید بودن ادرار،

ü      همولیز شدید سرم،

ü      لوله یا ظرف بدون برچسب یا با برچسب اشتباه.

شرایط نگهداری:

1. پایداری نمونه سرم در دمای اتاق 8 ساعت، در دمای4˚C  به مدت یک هفته و در  -20˚C به مدت 6 ماه می باشد.

2. ادرار در دمای 25˚C به مدت 4 ساعت و در دمای 4˚C به مدت 3 روز پایدار است. 

کاربردهای بالینی:

1. تأیید و پایش حاملگی یا سقط جنین.

2.  به عنوان مارکری جهت تشخیص یا پی‏گیری بیماران مبتلا به نئوپلاسم‏های تروفوبلاستیک حاملگی،

3.  بررسی حاملگی خارج رحمی (در معرض خطر)‌

اطلاعات تکمیلی: HCG  هورمونی است که در خانم‌های باردار توسط جفت ساخته می‌شود. این هورمون 10 روز پس از عدم رخ دادن قاعدگی قابل تشخیص خواهد بود (با روش‌های جدیدتر می‌توان بین 5 تا 7 روز بعد نیز تشخیص داد). وجود HCG  طی اولین هفته‌های بارداری جهت نگهداری از جسم زرد ضروری است. تولید HCG  باعث تثبیت بارداری در 8 تا 10 هفته ابتدایی می‌شود. مقدار این هورمون در هفتۀ 10 بارداری به بیشترین حد خود می‌رسد و تا آخر بارداری به مرور کاهش می‌یابد و بعد از زایمان طی چند هفته به میزان غیر قابل تشخیصی می‌رسد. HCG  به وسیله تومورهای تخم لقاح یافته  (Germ Cell)نیز تولید می‌شود. در مردان نیز جهت بررسی وجود تومورهای بیضه این آزمایش درخواست می‌گردد. جهت پایش سقط جنین و تومورها این آزمایش به صورت ‌سریالی درخواست می‌شود. در روزهای ابتدایی بارداری، هر دو تا سه روز، میزان هورمون دو برابر می‌شود ولی در حاملگی خارج رحمی میزان هورمون به کندی بالا می‌رود.

بعد از سقط نیز میزان این هورمون به سرعت پایین می‌آید که در غیر این صورت می‌توان به وجود بقایای بارداری در داخل رحم مشکوک شد. آزمایش روی نمونۀ خون، حساس‌تر و دقیق‌تر از نمونۀ ادرار می‌باشد. این آزمایش جهت غربالگری سلامت جنین در سه ماهه دوم نیز استفاده می‌شود.

روش مرجع: Immunometric assay (Sandwich)

روش ارجح: RIA، CLIA

سایر روشها: ELISA، IRMA، آگلوتیناسیون لاتکس (LA)، مهار آگلوتیناسیون (AIT)، سنجش سرمی رادیورسپتوری (RRA)، روشهای بیولوژیکی (ادرار).

به طور کلی متدهای آزمایش حاملگی به سه دسته تقسیم می‏شوند:

 ☼ تست‏های ایمونولوژیک (Agglutination Inhibition Test) بر روی خون و ادرار که در آنها از آنتی‏بادی­های تجاری آماده بر ضد مولکول کامل  hCG استفاده می‏شود و بسته به روش انجام، از 2 دقیقه تا 2 ساعت زمان می‏برد. در حال حاضر با پیشرفت‏هایی که در ساخت آنتی‏بادی­های منوکلونال حاصل شده این روش قادر به ردیابی حاملگی 3 تا 7 روز پس از لقاح می‏باشد.
 RIA☼ بر روی سرم که بسیار حساس و قابل اعتماد برای ردیابی واحد بتای hCG است. این روش ممکن است بر روی ادرار هم قابل انجام باشد. این تست به قدری حساس است که قادر به تشخیص حاملگی قبل از اولین پریود فراموش شده خواهد بود.
 Radioreceptor assay ☼ بر روی سرم که بسیار حساس و دقیق است، به طوری که 6 تا 8 روز پس از لقاح دارای صحت 90تا95% است. 

مقادیر طبیعی:

*مردان طبیعی و زنان غیرحامله: منفی

* زنان حامله طبیعی: مثبت

مقادیر مرجع:

مردان و زنان غیر حامله:5 IU/L  >

* هفته اول حاملگی: 5-50 IU/L
* هفته دوم حاملگی: 50-500 IU/L
* هفته سوم حاملگی:  100-10000 IU/L
* هفته چهارم حاملگی:  1000-30000 IU/L
* هفته پنجم حاملگی: 3500-11500 IU/L
* هفته 8- 6 12000-270000 IU/L :
* هفته 12 حاملگی: 15000-220000 IU/L

 *مقادیر فوق برای مولکول (intact) می­باشند. تست­های RIA یا EIA ممکن است قادر باشند 6 روز بعد از لقاح، حاملگی را ردیابی کنند. تست‏های کیفی هنگامی مثبت می‏شوند که hCG دست نخورده (intact) بیشتر از 25 IU/L  باشد. غلظت hCG در ادرار به موازات غلظت سرمی آن است. 

تفسیر: تست hCG ادرار یا سرم استاندارد طلایی برای پی بردن به حاملگی است. در حاملگی طبیعی، سطوح hCG در هنگام لانه‏گزینی جفت افزایش یافته و در هفته 12- 8 به پیک می‏رسد. هر چند که تست‏های جدیدتر ادرار کاملاً حساس هستند، با این حال نتایج منفی کاذب در اوایل حاملگی می‏تواند اتفاق افتد. در چنین مواقعی اگر مشکوک به حاملگی نابه‏جا هستید کاوش‏های سریال hCG و پروژسترون سرم ممکن است ارزشمند باشند. در اوایل سه ماه اول حاملگی (هفته اول و دوم)، غلظت‏های hCG سرم  50-500 mIU/ml  (50-500 IU/L) می‏باشند. تست‏های حساس کنونی می‏توانند حاملگی را مدت کوتاهی (2 تا 3 روز) پس از لانه‏گزینی تخم ردیابی کنند. در هفته 4-3 حاملگی غلظت  hCG از 500-10000 mIU/ml می‏باشد. پیک‏های سطح hCG سرم در طی ماه‏های دوم و سوم حاملگی است(30000-100000 mIU/ml) .
استفاده از سرم برای آزمایش حاملگی ممکن است حساسیت تست را افزایش دهد. اگر غلظت‏های hCG با وضعیت بالینی همخوانی نداشته باشد تکرار دوره‏ای hCG و تعیین مقدار پروژسترون ممکن است مفید باشد. به علت کلیرانس آهسته،  hCG ممکن است تا 4 هفته پس از سقط در سرم یا ادرار ردیابی شود. هنگامی که حاملگی به قدری طول کشیده باشد که بتواند hCG بالاتر از 1600 IU/L  تولید کند (حدود هفته 5 حاملگی)، آنگاه می‏توان انتظار داشت تا در سونوگرافی از طریق واژن ساک حاملگی را مشاهده کرد.
استفاده از سطوح پروژسترون سرم همراه با β-hCG ممکن است در افتراق حاملگی طبیعی داخل رحمی از حاملگی غیرطبیعی داخل رحمی یا حاملگی نابه‏جا کمک‏کننده باشد (کات‏آف:15 ng/ml ). سطوح β-hCG و پروژسترون در حاملگی‏های غیرطبیعی پایین هستند.

عوامل مداخله گر :

      نتایج ممکن است در ابتدای حاملگی یا هنگامی که وزن مخصوص ادرار پایین است منفی شوند.

      هماچوری (هموگلوبین در ادرار) و پروتئینوری (پروتئین در ادرار) ممکن است سبب نتایج مثبت کاذب گردند.

      همولیز ممکن است سبب تداخل در نتایج تست شود. 

      چنانچه آزمونها بسیار زود و در اوایل بارداری و قبل از آن که سطح HCG به حد قابل ملاحظه ای برسد انجام شوند، ممکن است نتایج منفی کاذب گردند.

      آزمون های بارداری با استفاده از ادرار بر حسب رقت ادرار تغییر می کند. سطح HCG در ادرار رقیق ممکن است غیر قابل اندازه گیری باشد.

      داروهایی که ممکن است موجب نتایج منفی کاذب در نمونه ادرار شوند عبارتند از: دیورتیک‏ها (از طریق ادرار رقیق) و پرومتازین. در مقابل داروهایی که ممکن است موجب نتایج مثبت کاذب شوند عبارتند از داروهای ضد تشنج، داروهای ضد پارکینسون، هیپنوتیک‏ها و tranquilizerها به خصوص پرومازین و مشتقات آن. 

توضیحات:

·         تست کمی برای وجود hCG نسبت به تست کیفی حاملگی ارجح می‏باشد.

·         در اوایل حاملگی، سقط ناقص، سقط کامل اخیر و حاملگی نابه­جا که سطح hCG پایین است، استفاده از slide test ممکن است تفسیر را مشکل سازد.

·         روش‏هایی که از ذرات لاتکس bonded استفاده می‏کنند و تست‏های که تولید ماکروآگلوتیناسیون می‏کنند تفسیر قابل اعتمادتری دارند.

·         قابلیت اعتماد (reliability) تست‏های سرم و ادرار قابل مقایسه هستند.

          منابع :

1. کتاب جامع تست هاي تشخيصي و آزمايشگاهي پاگانا- دکتر مهتاب جعفر آبادي آشتياني و همکاران- نشر جامعه نگر
2. سايت مايو کلنيک: http://www.mayomedicallaboratories.com/test-catalog/Overview/80678

3. Jacobs S. D, DeMott R. W, Oxley K. D, Laboratory test handbook, 3 rd,Lexi comp,2004,pp: 1084-1085