نام اختصاری:  Urine Protien

سایر نام ها: پروتئین توتال  ادرار

protein 24 hour ,Urine/ Protien Random, Urine/ Protein Total Random, Urine/ Protein Total 24 hour, Urine

Protien, Quantitative, Urine

بخش انجام دهنده: بیوشیمی ادرار

نوع نمونه قابل اندازه گیری:  ادرار 24 ساعته یا رندم (صبحگاهی)

حجم نمونه مورد نیاز:   5 ml

شرایط نمونه گیری:

1. در مورد ادرار 24 ساعته، نمونه ادرار را در ظروف پلاستیکی درب دار تمیز و استریل حاوی ماده نگهدارنده طی 24 ساعت جمع آوری گردد. برای مثال ادرار ساعت 8 صبح ( نوبت اول) را دور ریخته و پس از آن تا 8 صبح روز بعد را در داخل ظرف پلاستیکی جمع آوری گردد.

2. در صورت نگهداری ظرف ادرار 24 ساعته در یخچال نیاز به ماده نگهدارنده نمی باشد.  

3. رژیم غذایی سبک را در طی جمع آوری ادرار 24 ساعته رعایت شود.  

4. در مورد ادرار رندم یا تصادفی بهترین زمان جهت جمع آوری ادرار، نمونه صبحگاهی میان جریان (وسط ادرار) می باشد.

ملاحظات نمونه گیری:

1.        در طی جمع آوری نمونه ادرار 24 ساعته درب ظرف باید بسته باشد.

2.        نوع نمونه ادرار 24ساعته یا رندم را بر روی برچسب لوله نمونه یادداشت نمایید.

3.        در مورد ادرار 24 ساعته حجم ادرار را بر روی برچسب لوله یادداشت نمایید.

4.        جهت نمونه ادرار رندم از ادرار میان جریان استفاده گردد.

5.        جهت نمونه گیری ادرار میان جریان، یک نمونه وسط ادرارو تمیز گرفته شود. این کار مستلزم تمیز نمودن دقیق منفذ ادراری با یک محلول یددار جهت کاهش آلودگی نمونه با ارگانیزم های خارجی می باشد. سپس ماده تمیز کننده را باید کاملا زدود تا نمونه آلوده به آن نشود.

6.        در صورت نمونه گیری در خارج از آزمایشگاه،  نمونه ادرار را بلافاصله به آزمایشگاه انتقال دهید.

7.        چنانچه نمونه فوراً تحت آزمایش قرار نمی گیرد، آن را در یخچال نگاه دارید.

موارد عدم پذیرش نمونه:

1-   آلودگی ادرار با مدفوع، ترشحات واژن یا مواد آلاینده دیگر.

2-   ماندن ادرار در بیرون از یخچال به مدت طولانی (بیش از 72 ساعت).

3. لوله های فاقد برچسب و یا فاقد مشخصات.

شرایط نگهداری:

1.        در صورت درخواست جمع آوری ادرار 24 ساعته، نمونه را باید در یخچال نگاه داشت و یا طی زمان جمع آوری با نگهدارنده نگهداری نمود.

2.        ظرف ادرار را در مدت جمع آوری نمونه ادرار 24 ساعته در جای خشک، تمیز و خنک نگهدارید.

3.        از مواد نگهدارنده مانند اسید کلریدریک 6 نرمال، اسید استیک 50%، کربنات سدیم، تولوئن، اسید نیتریک 6 نرمال، اسید بوریک و تیمول می توان جهت نگهداری ادرار 24 ساعته استفاده نمود.

4.         نمونه ادرار به مدت 72 ساعت در دمای اتاق و 14 روز در دمای یخچال (8 – 2 درجه سانتیگراد) قابل نگهداری است.

کاربردهای بالینی:

1.        بررسی بیماران کلیوی با دفع پروتئین (پروتئینوری) مانند نفریت، گلومرولونفریت، نفروز، ترومبوز ورید کلیه، فشار خون بدخیم، بیماری پلی کیستیک کلیه و انسداد مزمن مجاری ادراری.

2.        غربالگری بیماران با گاماپاتی مونوکلونال مانند مولتیپل مایلوما و ماکروگلبولینمی والدنشتروم.

3.        کمک به تشخیص امراض و بیماریهای غیر کلیوی نظیر تب، عفونت حاد، لوسمی ، توکسمی، دیابت شیرین، بیماریهای عروقی، لوپوس اریتروماتوز سیستمیک و ...

اطلاعات تکمیلی:

پروتئین در ادرار به طور معمول ترکیبی از پروتئین های مشتق از پلاسما ( هموگلوبین، میوگلوبین و ایمونوگلوبین) است که توسط گلومرول های کلیوی فیلتر شده است، اما توسط لوله پروگزیمال بازجذب نشده  و  توسط توبول های کلیوی ترشح شده و در نهایت توسط مجاری ادراری از بدن دفع می گردد.

مقادیر افزایش یافته پروتئین در ادرار ممکن است به دلیل:

-        پروتئینوری گلومرولار: به علت نقص در گلومرول های کلیه جهت ممانعت از ورود پروتئین از پلاسما به توبول های کلیه (سد فیلتراسیون کلیوی) حاصل می شود

 ( به عنوان مثال، گلومرولونفریت، سندروم نفروتیک).

-         پروتئینوری توبولار: ناشی از بازجذب ناقص توبولی پروتئین می باشد(به عنوان مثال، نفریت بینابینی).

-        پروتئینوری سرریز: در اثر افزایش غلظت پروتئین در پلاسما و ورود مازاد آن در ادرار می باشد (به عنوان مثال، مولتیپل مایلوما، میوگلوبینوریا).

-        التهاب و انسداد مجاری ادراری یا تومور

روش مرجع: تعریف نشده

روش ارجح: بیوره (فتومتریک)

سایر روشها: رسوب با اسید، سنجش توربیدومتریک ، Dye binding، SSA،  پیروگالل قرمز، پانسو S

مقادیر مرجع: 1 – 14 mg/dl

استراحت:   50 – 80 mg/day

ورزش شدید: 250 mg/day  >  

نسبت پروتئین به کراتینین:

18 تا 65 سالگی: 0.04 mg/mg Creatinin  ≥ 

2  تا 17 سالگی:  0.1 mg/mg Creatinin ≥ 

ü      پروتئین ادرار به طور طبیعی رابطه مستقیم با افزایش سن، تمرین شدید و وضعیت ایستاده دارد.

         مقادیر بحرانی: سندروم های نفروتیک:  کودکان:  1.0 g/m²/day <      بزرگسالان:  3.5 g/day≤

تفسیر:

-         پروتئین500 mg/day  < میبایست توسط روش ایمنوفیکساسیون مورد ارزیابی قرار گیرد تاحضور یا عدم حضور زنجیره سبک ایمونوگلوبولین مونوکلونال ( کاپا و لامبدا)  تعیین گردد.

-         سطوح پروتئین ادراری ممکن است تا250 mg/day  در افراد سالم پس از ورزش شدید افزایش یابد.

-         پروتئینوری خفیف ممکن است در فرآیندهای التهابی یا نئوپلاستیک مربوط به دستگاه ادراری دیده شود.

-         در یک نمونه تصادفی ادرار، نسبت پروتئین / کراتینین و یا پروتئین / اسمولالیته را می توان تقریباً برای تخمین میزان ترشح 24 ساعته پروتئین ادرار مورد استفاده قرار داد.

-         برای بزرگسالان 18 تا 65 سال  نسبت طبیعی پروتئین به کراتینین 0.04 mg/mg Creatinin ≥  و نسبت طبیعی پروتئین / اسمولالیته

H₂O/mosm/L <0.12 Kg می باشد.

-         برای کودکان 2  تا 17 سال  نسبت طبیعی پروتئین به کراتینین 0.1 mg/mg Creatinin ≥  و نسبت طبیعی پروتئین / اسمولالیته

H₂O/mosm/L <0.15 Kg می باشد.

عوامل مداخله گر :

§         ادرار قلیایی  در اثر مصرف دارو یا آلودگی باکتریایی باعث کاهش پروتئین (In vitro) می گردد (منفی کاذب).

§         مصرف آمینو سالسیلات ها، آسپرین، کلرپرومازین، جنتامایسین، نفی سیلین، پنی سیلین، سدیم بیکربنات باعث افزایش مقادیر پروتئین ادرار در شرایط آزمایشگاهی (In vitro) می شود.

§         مصرف استامینوفن، آمینوگلیکوزیدها، آمفوتریسین B، کاپتوپریل، داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی بیکربنات باعث افزایش مقادیر پروتئین ادرار در داخل بدن (In vivo) می شود. مصرف ایندومتاسین باعث کاهش مقادیر پروتئین ادرار در In vivo می شود.

§         در شستشو ظروف با ترکیبات چهار ظرفیتی آمونیوم مانند آمیدوآمین ها و کلر هگزیدین، مثبت کاذب مشاهده شده است.

توضیحات:

·         پروتئیوری بنس جونز در مولتیپل مایلوما، ماکروگلوبولینمی و لنفوم بدخیم دیده می شود.

·         پروتئینوری  بیشتر از 3.5 گرم در روز  (Heavy proteinuria) نشانه سندروم نفروتیک است.

·         پروتئینوری متوسط (Moderate proteinuria)، 1 تا 3 گرم در روز در تعدادی از بیماریهای کلیه از قبیل بیماری گلومرولار اولیه ، نفرواسکلروز، مولتیپل مایلوما و نفریتهای ناشی از اشعه مشاهده می گردد.

·         پروتئینوری کمتر از 1 گرم در روز ( minimal proteinuria ) ممکن است در پیلونفریت مزمن، نفرواسکلروز، نفریت بینابینی مزمن، سیستیک فیبروزیس و بیماری توبولار کلیه دیده شود.

·         پروتئینوری اًرتوستاتیک (proteinuria  Orthostatic) در 3 تا 5 درصد افراد بزرگسال جوان سالم یافت می شود. این پروتئینوری خوش خیم در طی روز دیده می شود ولی در شب یافت نمی شود.

·         پروتئینوری گذرای متوسط (Intermittent transient proteinuria) در حاملگی طبیعی یافت می شود.

·         پروتئینوری فانکشنال (Functional Proteinuria) معمولاً کمتر از 0.5 گرم در روز است. این نوع پروتئینوری در ورزشهای سنگین، سرما، تب و نارسایی احتقانی قلب مشاهده می شود.

·         از آنجایی که آلبومین بسیار سریعتر از گلوبولین تصفیه می شود، معمولاً در شرایط پاتولوژیک جزء غالب پروتئینی آلبومین است. بنابراین اصطلاح آلبومینوری اغلب مترادف با پروتئینوری است.

          منابع :

1.        کتاب جامع تجهيزات آزمايشگاهي و فرآورده هاي تشخيصي- دکتر حميد رضا سقا و همکاران- نشر مير

2.        سايت مايو کلنيک (Mayo mediacal laboratories): http://www.mayomedicallaboratories.com/test-catalog/Overview/85681

3.        سايت مايو کلنيک (Mayo mediacal laboratories): http://www.mayomedicallaboratories.com/test-catalog/Overview/8261

4. Tietz Fundamental of Clinical Chemistry, 6rd ed.,Burtis CA and Ashwood ER, eds, Philadelphia, PA: WB Saunders  Co, 2008.

5. Norbert W. Tietz, Clinical Guide to laboratory tests,Saunders 1983,ISBN 0-7216-8885-3, p: 416-417

6. Jacobs S. D, DeMott R. W, Oxley K. D, Laboratory test handbook, 3 rd,Lexi comp,2004,P: 1108- 1110