آمنیوسنتز، آزمایشی در دوران بارداری است که در آن، پزشک توسط یک سرنگ، مایع آمنیوتیک را از رحم مادر باردار استخراج می‏کند و با بررسی این مایع، اختلالات و بیماری‌های جنین را قبل از به دنیا آمدن مشخص می‏نماید. مایع آمنیوتیک اطراف جنین را در رحم مادر احاطه می‏کند و از جنین در طی بارداری محافظت می‏نماید. روش آمنیوسنتز ممکن است خطرات و مشکلاتی برای مادر و جنین به وجود آورد که ما در اینجا آنها را بیان می‏کنیم:

1ـ سقط جنین: اگر آمنیوسنتز در سه ماهه دوم بارداری (هفته ۱۶ تا ۲۲ حاملگی) انجام گیرد، احتمال سقط جنین بسیار کم است. اما اگر آمنیوسنتز قبل از هفته ۱۵ بارداری انجام گیرد، احتمال سقط جنین زیاد می‏شود.

2ـ خونریزی از واژن: احتمال درد و انقباض رحم پس از انجام آمنیوسنتز وجود دارد. بعضی از زنان باردار نیز پس از انجام آمنیوسنتز، دچار خونریزی از ناحیه واژن می‏شوند. در این صورت حتما باید به پزشک خود اطلاع دهند.

۳ـ جراحت جنین ناشی از سوزن آمنیوسنتز: در طی این آزمایش، ممکن است جنین با تکان دادن دست و پای خود جراحت کوچکی بردارد. اما گزارشها حاکی از کم بودن شیوع این جراحتها طی آزمایش آمنیوسنتز می‏باشد.

4ـ نشت مایع آمنیوتیک: در موارد نادری ممکن است مایع آمنیوتیک پس از انجام آزمایش نشت کند. اگر نشت آن برطرف شود، بارداری به طور طبیعی ادامه پیدا می‏کند و مشکل خاصی به وجود نمی‏آید. اما اگر نشت ادامه پیدا کند، ممکن است جنین در آینده، دچار مشکلات استخوانی شود. اگر سن مادر ۳۵ سال و بیشتر باشد، حتما باید این آزمایش را برای بررسی سلامت جنین خود انجام دهد، زیرا احتمال به دنیا آوردن نوزاد با مشکلات ژنتیکی و کروموزومی در این گروه سنی بیشتر است.

5ـ حساسیت RH: اگر RH خون جنین مثبت باشد و RH مادر منفی باشد، پس از آمنیوسنتز ممکن است خون مادر پادتنی علیه خون جنین تولید کند. برای این منظور به این گروه از مادران، دارویی به نام ایمونوگلوبین RH داده می‏شود تا خون مادر علیه خون جنین پادتن تولید نکند.

6ـ عفونت: به ندرت و در برخی موارد، عفونت رحم پس از آمنیوسنتز مشاهده شده است. همچنین عفونتهایی نظیر هپاتیت سی، توکسوپلاسموز یا ایدز نیز ممکن است از طریق مادر به جنین منتقل شوند.

* نکته: با وجود خطرات ذکر شده باید گفت نتایج حاصل از روش آمنیوسنتز، بسیار کاربردی و در تشخیص بیماری های ژنتیکی و کروموزومی مهم هستند. البته مانند سایر آزمایش ها خطراتی هم دارد. لذا باید همه شرایط را با هم سنجید و برای انجام آن با پزشک متخصص مشورت کرد و در نهایت تصمیم درست را گرفت.

چه اختلالاتی در جنین می‏تواند توسط آمنیوسنتز تشخیص داده شود؟

ـ بیشتر اختلالات کروموزومی مانند سندرم داون، سندرم ترنر و سندروم کلاین فلتر. دقت در تشخیص این ناهنجاریها حدود ۹۹ درصد می‏باشد.

ـ بسیاری از اختلالات ژنتیکی مانند بیماری سلولهای داسی شکل، کیستیک فیبروز و …

ـ نقص لوله‏های عصبی مانند اسپینا بیفیدا و آنانسفالی

ـ نقص‏های ساختاری مانند ناهنجاری قلبی (بیماری قلبی مادرزادی)، شکاف کام و لب (لب شکری). البته نقص‏های ساختاری را می‏توان با انجام سونوگرافی در سه ماهه دوم بارداری، تشخیص داد.

کدام زنان باردار باید این آزمایش را انجام دهند؟

* اگر سن مادر ۳۵ سال و بیشتر باشد، حتما باید این آزمایش را برای بررسی سلامت جنین خود انجام دهد، زیرا احتمال به دنیا آوردن نوزاد با مشکلات ژنتیکی و کروموزومی در این گروه سنی بیشتر است.

* اگر خانمی یا آقایی (پدر و مادر جنین) سابقه ابتلا به نوع خاصی از اختلالات ژنتیکی و کروموزومی را در خانواده خود دارد، باید خانم این آزمایش را انجام دهد.