مقدمه:
غربالگری
نوزادان (New born
screening) یک برنامه بهداشت عمومی جهت غربالگری
نوزادان بین 3 تا 5 روز بعد از تولد می باشد و لیستی از بیماری های قابل درمان از
نظر بالینی که در بدو تولد قابل شناسایی نیستند را در برمی گیرد.
با
توجه به اهمیت شناسایی زودهنگام در درمان بیماری های متابولیک، آزمایشگاه رازی
بابل پیشگام در انجام غربالگری نوزادان در سطح کشور می باشد و با فراهم کردن
پیشرفته ترین دستگاه ها و با استفاده از پرسنل با تجربه و آموزش دیده و پزشک مشاور
فوق تخصص متابولیک در تشخیص بیماری های متابولیک پیشتاز است.
جایگاه
مکانی: بخش متابولیک آزمایشگاه رازی از سال 1392 راه اندازی
شده و در طبقه چهارم آزمایشگاه به عنوان یک بخش مستقل و دارای کلیه ابزار و تجهیزات
لازم فعالیت می نماید.
همکاران
بخش و تحصیلات: در این بخش سه پرسنل فنی ( دو کارشناسی ارشد و یک
کارشناس آزمایشگاه) اشتغال به کار دارند. پرسنل بخش متابولیک با گذراندن دوره های
آموزشی در ژاپن و تجربه چندین ساله مشغول خدمت در این راستا می باشند.
آزمایشات
قابل انجام در بخش متابولیک:
دو
سری تست در این بخش انجام می شود.
1- تست
های غربالگری (Screening): این
تست ها با دستگاه Tandem mass 8030 (Shimadzo)
انجام می شود. نمونه مورد استفاده یک قطره خون بر روی کاغذ واتمن (Blood Spot) می باشد. دستگاه (LC/MS/MC) Tandem mass
، 48 ترکیب شامل آمیتواسید ها و آسیل کارنیتین ها را شناسایی نموده و بیشتر از 40
بیماری متابولیک ارثی را تشخیص می دهد. اگر این تشخیص از روزهای اولیه بعد از تولد
(حدود 5-3 روزگی) و قبل از ظهور علائم انجام شود می توان بسیاری از این بیماری های
را درمان یا کنترل نمود.
به
جهت مکانیزه شدن کامل در بخش اسکرینینگ و نیز جهت افزایش سرعت و دقت انجام تست،
آزمایشگاه رازی به عنوان اولین مرکز در خاورمیانه اقدام به خرید دستگاه پیشرفته Camag (از سوئیس) نموده است. بنابراین آزمایشگاه
رازی قابلیت انجام حدود 1000 تست غربالگری در هر روز را دارد.
در
این بخش همچنین 4 تست دیگر نیز به روش الایزا انجام می شود که هریک معرف یک بیماری
متابولیک است. این آزمایشات شامل immune
reactive trypsin (IRT) جهت تشخیص
بیماریCystic Fibrosis ، Biotinidase جهت تشخیص Biotinidase deficiency ، 17- OH Progesterone جهت تشخیص هیپرپلازی آدرنال مادرزادی (CAH ) و
سنجش Galactose
جهت
تشخیص Galactosemia می باشد.
2- تست های تأییدی (Conformation tests) : بیماری های تشخیص داده شده به وسیله دستگاه Tandem mass از تست های
تآییدی استفاده می شود. چنانچه بیماری های مشخص شده در غربالگری از نوع اختلالات
آمینو اسید (disorders Amino acid)
باشد جهت تأیید نهایی از اندازه گیری آمینواسیدهای پلاسما به روش HPLC استفاده می شود. اگر بیماری از دسته
اختلالات اسیدهای اُرگانیک (Organic
acid disorders) باشد تأیید نهایی آن با اندازه گیری
اسیدهای اُرگانیک ادرار توسط دستگاه GC/MC صورت می
گیرد و اگر بیماری از نوع اختلالات اکسیداسیون اسیدهای چرب ((FAOD) fatty acid
oxidation disorders) باشد، تأیید
نهایی آن با اندازه گیری آسیل کارنیتین های پلاسما توسط دستگاه Tandem mass 8045 و به روش مشتق سازی و با استفاده از ستون
انجام می گیرد.
در مجموع 52 اختلال متابولیک در آزمایشگاه رازی بابل غربالگری و تأیید نهایی می گردد.
کنترل
کیفی: جهت کنترل صحت و دقت انجام تست ها در هر سری کار از دو
کنترل low و High
استفاده می شود و هر سال نمونه هایی از مرکز پاستور تهران به آزمایشگاه ارسال می
گردد و نتایج مورد کنترل کیفی خارجی قرار می گیرد.
نحوه
پذیرش و جواب دهی: پذیرش در بخش متابولیک توسط افراد آموزش دیده به
طورمستقل از بقیه بخش های آزمایشگاه انجام می گیرد و به هر بیمار یک کد 24 رقمی
منحصر به فرد در کل کشور تعلق می گیرد.
نتایج
حاصل از آزمایشات این بخش ابتدا توسط پزشک فوق تخصص غدد اطفال و متابولیک که دوره
آموزشی برای تفسیر تست های متابولیک را در دانشگاه شیمانه ژاپن گذرانده است تفسیر
و تحلیل می گردد.
بیماری
های قابل تشخیص در بخش متابولیک :
Organic acid disorders (GC/MS)
Methylmalonic Acidemia
MMA-semialdehyde dehydrogenase deficiency
Propionic Acidemia
Beta Ketothiolase Deficiency
Isovaleric Acidemia
3-Methylcrotonyl-CoA Carboxylase Deficiency
Multiple Carboxylase Deficiency
3-OH-3-Methylglutaric Aciduria
3-Methylglutaconic Aciduria
Glutaric Aciduria Type I
Glutaric Aciduria Type II
3-OH-Isobutyric Aciduria
5-Oxoprolinuria
2-Hydroxyglutaric Acidemia
4-Hydroxybutyric Aciduria
Mevalonic Aciduria
Glyceroluria
Primary Hyperoxaluria Type I
L-Glyceric Acidemia (Primary Hyperoxaluria Type II )
2-Ketoadipic Aciduria
Alkaptunuria
Urea Cycle Disorder / OTC
Deficiency
Phenylketonuria
Maple Syrup Urine Disease
Tyrosinemia Type I
MCAD Deficiency
Canavan Disease
Lactic Aciduria (Condition)
Respiratory chain disease
Ketosis (Condition)
Dicarboxylic Aciduria
Ketotic dicarboxylic aciduria
Non-ketotic dicarboxylic aciduria
Cobalamin deficiency
3-Hydroxydicarboxylic Aciduria (Condition)
Zellweger Syndrome
Metabloic disorders of purine and pyrimidine
Valproic acid treatment
Ethosuccimide treatment
Glycerol treatment
Carbocysteine administration
Aspirin administration
Sodium benzoate administration
MCT milk feeding
Food containing vanilla taking
Special fomula containing vanilla feeding
Ascorbic acid infusion
Neonatal transient hypertyrosinemia
Severe liver dysfunction
Hypoxia
Acetonemic vomiting
Neuroblastoma
Mitochondriopathy
Metabolic Screening by LC/MS/MS
Amino Acid Disorders
Phenylketonuria (PKU)
Biopterin Cofactor Deficiencies (GTPCH/ PTPS/ DHPR/ PCD Deficiency)
Argininemia/Arginase Deficiency
Argininosuccinic Acid Lyase Deficiency (ASAL Deficiency)
Citrullinemia, Type I /Argininosuccinic Acid Synthetase Deficiency
(ASAS Deficiency)
Citrullinemia, Type I I (Citrin Deficiency)
Homocitrullinuria, Hyperornithinemia, Hyperammonemia – HHH
Homocystinuria Type I (Cystathionine beta-synthase Deficiency (CBS
Deficiency))
Homocystinuria Type I I (Defect in Methylcobalamine Synthesis )
Homocystinuria Type I I I (MTHFR, MTR, MTRR, Cbl D v1, Cbl G
Deficiencies)
Methionine Adenosyltransferase Deficiency (MAT Deficiency)
Maple Syrup Urine Disease (MSUD)
Ornithine Transcarbamylase Deficiency (OTC Deficiency)
Carbamoylphosphate Synthetase Deficiency (CPS Deficiency)
Prolinemia
Tyrosinemia Type I, II, III
Gyrate atrophy of the choroid and retina
Ketotic hyperglycinemia
Non-ketotic hyperglycinemia
Organic acid disorders
3-Hydroxy-3-Methylglutaryl-CoA Lyase Deficiency (HMG-CoA Lyase
Deficiency)
Isobutyryl-CoA Dehydrogenase Deficiency (IBD Deficiency)
2-Methylbutyryl-CoA Dehydrogenase Deficiency (Short/Branched-Chain
Acyl-CoA Dehydrogenase Deficiency)
3-Methylcrotonyl-CoA Carboxylase Deficiency (3MCC Deficiency)
3-methylglutaconic aciduria (MGA Type I) (3-methylglutaconyl-CoA
Hydratase Deficiency)
Cytosolic ß-Ketothiolase Deficiency
Mitochondrial Acetoacetyl-CoA Thiolase Deficiency (3-Oxothiolase
Deficiency)
Glutaric Acidemia-Type I (GA I)
Isovaleric Acidemia (IVA)
Methylmalonic Acidemias
Succinyl-CoA synthetase Deficiency (SUCLA2 Deficiency)
Propionic Acidemia (PA)
Multiple-CoA Carboxylase Deficiency / Holocarboxylase Synthetase
Deficiency (MCD)
Multiple-CoA Carboxylase Deficiency / Biotinidase Deficiency
2-methyl-3-hydroxybutyryl-CoA Dehydrogenase Deficiency (2M3HBA
Deficiency)
Ethylmalonic Encephalopathy (EE)
Fatty Acid Oxidation disorders
Primary Carnitine Deficiency (PCD Deficiency)
Secondary Carnitine Deficiencies
Carnitine/acylcarnitine Translocase Deficiency (CACT Deficiency)
Carnitine Palmitoyl Transferase Deficiency-type 1 (CPT 1 Deficiency)
Carnitine Palmitoyl Transferase Deficiency-type 2 (CPT 2
Deficiency)
Multiple acyl-CoA Dehydrogenase Deficiency (MAD
Deficiency)/Glutaric acidemia type-2 (GA-2)
Short-Chain Acyl-CoA Dehydrogenase Deficiency (SCAD Deficiency)
Short Chain Hydroxy Acyl-CoA Dehydrogenase Deficiency (SCHAD
Deficiency)
Medium-Chain Acyl-Coenzyme A Dehydrogenase Deficiency (MCAD
Deficiency)
Very Long Chain Acyl-CoA Dehydrogenase Deficiency (VLCAD)
LCHAD / TFP Deficiency
