نام اختصاری: Hemo/Hapto Occult, FIT

سایر نام ها: خون منفی ایمونوشیمی مدفوع، ایمونوشیمی مدفوع

 Fecal immunochemical test (FIT), Qualitative Colorectal Cancer Screen, Fecal Occult Blood,

بخش انجام دهنده: بیوشیمی

نوع نمونه قابل اندازه گیری: نمونه مدفوع

حجم نمونه مورد نیاز:  مقداری مدفوع

شرایط نمونه گیری:

1. جمع آوری نمونه نباید در دوران عادت ماهیانه انجام گردد.

2. جمع آوری نمونه نباید در بیماران دچار خونریزی لثه، بیماران هموروئید یا هر گونه خون در ادرار صورت گیرد. این موارد منجر به نتایچ مثبت کاذب می کردد.

3. نیاز به هیچ گونه رژیم غذایی نمی باشد.

4. الکل، آسپرین و سایر تجویز های پزشکی که به مقدار زیاد استعمال گردد می تواند منجر به تحریک مجاری گوارشی و متعاقباً ایجاد خون مخفی در مدفوع می گردد. استعمال چنین مواد و ترکیباتی باید 48 ساعت قبل از انجام آزمایش قطع گردد.

ملاحظات نمونه گیری:

1.      از بیمار یک نمونه مدفوع راندم (تصادفی) گرفته می شود. مطابق دستورالعمل کیت،  تست باید انجام گردد.

2.      تنها برای تشخیص در شرایط In vitro بکار می رود.

 

3.      نمونه باید در ویال های مخصوص در ظرف 4 ساعت پس از دفع مدفوع جمع آوری گردد. 

4.      د ر حین انجام آزمایش از خوردن یا سیگار کشیدن اجتناب کنید.

5.      دستکش بپوشید و دستان خود را پس از انجام آزمایش بشویید.

6.      از ایجاد آئروسل اجتباب کنید.

7.      تمامی نمونه های مدفوع و مواد بکار رفته می بایست به عنوان ترکیبات بالقوه عفونی در نظر گرفته شود و در Safety box دفع گردد. تمام سطوح آلوده شده را با احتیاط تمیز نمایید.

8.      نمونه را در ظروف استریل در پیچ دار  حاوی بافر مخصوص ریخته و آن را به خوبی مخلوط می کنید تا آماده برای انجام آزمایش گردد.

موارد عدم پذیرش نمونه:

1.      نمونه  مدفوع آلوده شده به ادرار، خون یا مواد و مایعات دیگر

2.      نمونه مانده ( در دمای اتاق بیش از یک روز و در دمای یخچال بیش از سه روز)

شرایط نگهداری:

1.      نمونه را در جاهای آلوده، در معرض نور و گرمای بیش از حد قرار ندهید.

2.      در صورت انجام ندادن نمونه در همان روز آن را در یخچال نگهداری کنید.

3.      پایداری نمونه در دمای اتاق یک روز و در 8-2 درجه ساتتیگراد 3 روز می باشد.

کاربردهای بالینی:

1.      غربالگری کانسر کلورکتال ( سرطان کولون و رکتال)

 

2.      غربالگری خونریزی های معدی- روده ای

روش مرجع: کولونوسکوپی، سیگموئیدوسکوپی

روش ارجح: Fecal immunochemical test (FIT)

اساس : ترکیب آنتی بادیهای پلی کلونال و مونوکلونال جهت تعیین هویت انتخابی  هموگلوبین انسانی یا کمپلکس هموگلوبین- هاپتوگلوبین در نمونه با حساسیت بالا.

سایر روشها: FOBT (fecal occult blood test)، DNA مدفوع (Stool DNA یا sDNA)، تست اسمیر گایاک (gFOBT)، تست OB

مقادیر طبیعی: منفی ( عدم مشاهده باند هموگلوبین (Hb) یا باند کمپلکس هموگلوبین-هاپتوگلوبین(Hb-Hp)

تفسیر: نتیجه تست از طریق ظهور یا عدم ظهور  یک یا دو خط رنگی در ناحیه تست (T) مشخص می گردد. یک خط رنگی  در ناحیه کنترل (C)  نشاندهنده انجام تست به صورت صحیح می باشد.

در صورت مشاهده باند رنگی Hb  یا Hb-Hp  یا هر دو  در ناحیه T  به همراه مشاهده باند رنگی در ناحیه C نشاندهنده مثبت بودن تست به همراه عملکرد صحیح انجام تست می باشد.

در صورت عدم مشاهده باند رنگی Hb  یا Hb-Hp  یا هر دو در ناحیه T  به همراه مشاهده باند رنگی در ناحیه C نشاندهنده منفی  بودن تست به همراه عملکرد صحیح انجام تست می باشد.

در صورت مشاهده باند رنگی Hb  یا Hb-Hp  یا هر دو  در ناحیه T  به همراه عدم مشاهده باند رنگی در ناحیه C نشاندهنده نامعتبر بودن کیت یا عملکرد ناصحیح انجام تست می باشد.

در صورتی که هیچ گونه باند رنگی در ناحیه T و ناحیه C مشاهده نگردد نشاندهنده نامعتبر بودن کیت یا عملکرد ناصحیح انجام تست می باشد.

 

حسایت تست 25ng/ml برای Hb و Hb-Hp  می باشد. نتایج مثبت می تواند حاکی از خوتریزی های مجاری گوارشی تحتانی ناشی از کانسر کلورکتال باشد.

تست مثبت  FIT نیاز به پیگیری دارد که عمدتاً توسط تصویر برداری مستقیم از کولون و رکتوم (سیگموئیدوسکوپی یا کولونوسکوپی) انجام می شود.

محدودیت ها و عوامل مداخله گر :

·         خون در مدفوع ممکن است از منشأ کانسر کلورکتال نباشد بلکه از بیماریهای هموروئیدی، خون در ادرار یا تحریکات معدی نشآت گیرد.

·         نتایج منفی عدم ابتلا به کانسر کلورکتال را رد نمی کند زیرا در بعضی پولیپ ها و آدنوماها خونریزی متناوب و خون ممکن نیست به طور هموژن در نمونه مدفوع توزیع گردد و بنابراین ممکن است در جمع آوری نمونه آزمایش از دست برود.

·         پولیپ های کلورکتال ممکن است در مراحل اولیه بدون خونریزی باشد بنابراین سایر تست های بالینی ممکن است به نتایج غیر اختصاصی بینجامد.

·         همانند سایر تست های تشخیصی تشخیص کلینیکال قطعی با انجام یک تست حاصل نمی شود و می بایست همراه با سایر علائم و یافته های بالینی همراه باشد

توضیحات:

 تست مثبت FoBT بر اساس گایاک نشان می دهد که خونریزی غیر طبیعی در دستگاه گوارش وجود دارد.  نتیجه مثبت می تواند ناشی از زخم، داشتن زائده در دستگاه گوارش، پولیپ، بیماری التهابی روده، هموروئید و تومورهای خوش خیم یا سرطانی باشد.
در مورد تست ایمونوشیمی مدفوع، نتیجه مثبت نشان دهنده خونریزی غیر طبیعی در قسمت تحتانی دستگاه گوارش است. ازآنجایی که این تست تنها هموگلوبین انسانی را مشخص می کند سایر منابع خون مانند رژیم غذایی ،  نمی توانند نتیجه مثبت ایجاد کنند علاوه بر این هموگلوبین ناشی از خونریزی در دستگاه فوقانی قبل از اینکه به قسمت تحتانی برسد شکسته می شود و توسط FIT تشخیص داده نمی شود بنابراین FIT اختصاصی تر از gFoBT است که در آن از آنتی بادی علیه هموگلوبین انسانی

 

برای تشخیص خون در مدفوع استفاده می شود ولی در تست گایاک از یک معرف شیمیایی که در اثر وجود خون تغییر رنگ می دهد استفاده می شود .

      منابع :

1.      Hokkaido Igaku Zasshi., Measurement of fecal hemoglobin-haptoglobin complex as a new diagnostic tool of lower gastrointestinal tract diseases, 1994 Jul;69(4):995-1009.

2.      Sieg A1, Thoms C, Lüthgens K, John MR, Schmidt-Gayk H, Detection of colorectal neoplasms by the highly sensitive hemoglobin-haptoglobin complex in feces, Int J Colorectal Dis. 1999 Dec;14(6):267-71.

3.      Kai Lüthgens, Hemoglobin-haptoglobin-complex: A highly sensitive assay for the detection of fecal occult blood.Clin Lab 44:543-551

4.      Mayomedical laboratories: https://www.mayocliniclabs.com/testcatalog/Clinical+and+Interpretive/60693