نام اختصاری: TLC، PC

سایر نام ها: کروماتوگرافی آمینو اسید ها و قند ها، کروماتوگرافی کاغذی، کروماتوگرافی صفحه نازک، کروماتوگرافی لایه نازک، کروماتوگرافی سطحی

Planar Chromatography, Thin Layer Chromotography

بخش انجام دهنده: بیوشیمی

نوع نمونه قابل اندازه گیری: سرم، ادرار، مایع آمنیوتیک، مکونیوم

حجم نمونه مورد نیاز:  1 ml

شرایط نمونه گیری: نیاز به ناشتایی نمی باشد. 

ملاحظات نمونه گیری:

1-    سن بیمار را یادداشت کنید.

2-    دانستن سابقه خانوادگی ، شرایط بالینی (بدون علائم، علائم حاد) ، رژیم غذایی و درمان دارویی ضروری است و بایستی یادداشت گردد.

شرایط نگهداری:  در 4^oC به مدت 14 روز  و  در 20^oC-  به مدت 2 ماه پایدار است.

کاربردهای بالینی: کمک به تشخیص بیماریهای کبدی، نارسایی کلیه، بیماریهایس گوارشی و بیماریهای متابولیک.

اساس کار: در این روش ترکیبات بر اساس تمایل نسبی شان نسبت به یک فاز قطبی ثابت جامد که معمولاً سیلیکات هیدراته می باشد و یک فاز مایع متحرک که غیر قطبی است ( مانند 10% متانل در کلروفرم) از یکدیگر جدا می گردند. بر اساس این تمایل ترکیبات مختلف در نقاط مختلف یا جذب سیلیکات هیدراته می شوند یا توسط حلال غیر قطبی به سمت بالای فلز ثابت حرکت می کنند.

سایر روشها: Thin Layer Chromotography، HPLC

مقادیر طبیعی: در کروماتوگرافی کاغذی اسیدهای آمینه و قندها، در نمونه ادرار نباید باندی دیده شود. در کروماتوگرافی کاغذی اسیدهای آمینه سرم، باندها باید نرمال باشد. این روش کیفی است.

تفسیر: در تکنیک های کروماتوگرافی به منظور کمک در تشخیص دقیق مواد مختلف از ماده مورد نظر غلظت مشخصی تهیه شده و به عنوان ترکیب شاهد (استاندارد) مورد استفاده قرار می گیرد. به این ترتیب پس از انجام مراحل مختلف کروماتوگرافی، در نهایت لکه های جدا شده توسط نور اولتراویوله،  رنگ های اختصاصی یا اُتو رادیوگرافی قابل رویت می شوند. سپس این لکه ها با لکه های استاندارد مقایسه می گردند و نتیجه نهایی مورد بررسی قرار می گیرد. در مقایسه این لکه ها با لکه های استاندارد باید به RF و خصوصیات لکه توجه نمود که  rf به صورت زیر تعریف می گردد.

هر ماده دارای RF خاصی می باشد

در کروماتوگرافی کاغذی ترکیبات از یک سطح صاف فاز ثابت به کمک فاز متحرک از هم جدا می شوند. فاز ثابت یک لایه کاغذ مخصوص است . در این روش از فیلترهای کاغذی مخصوص با درجه انتخابی هموژنی، تست رطوبت، ضخامت و خالص سازی و سرعت تجمع در فاز متحرک استفاده می شود. این روش معمولاً برای تشخیص ناهنجاریهای متابولیکی اسیدهای آمینه  و قندها کاربرد دارد. کروماتوگرافی کاغذی می تواند به شکل دو طرفه نیز انجام شود.

محدودیت ها و عوامل مداخله گر :

§         اگر تجمع و حرکت ترکیبات ناشناخته و استاندارد یکسان نباشد، ترکیبات مزبور یکی نیستند، بر عکس این مطلب درست نیست.

§         از آنجاییکه بیش از یک ترکیب می تواند RF  یکسانی داشته باشد ( کروماتوگرافی در یک سیستم)، سنجش کمی کامل با استفاده از کروماتوگرافی کاغذی عموماً دشوار است. زیرا اندازه و دانسیته لکه ها بستگی به تعدادی از عوامل از جمله نوع تکنیک مورد استفاده دارد.

توضیحات:

·         مزیت کروماتوگرافی کاغذی آسان بودن انجام کار، سرعت عمل خوب، چندگانگی (آزمایش چندین نمونه در یک بار کروماتوگرافی)، قابلیت پردازش نمونه زیاد در حداقل زمان و قیمت پایین معرف ها و تجهیزات آن می باشد.

·         هنگامی که فاز ساکن قطبی تر از فاز متحرک است سیستم را فاز معمولی می نامند ( مانند سیلیکاژل با حلال های غیر قطبی) و اگر فاز متحرک قطبی تر باشد سیستم را فاز معکوس می نامند.

·         کروماتوگرافی لایه نازک (TLC) برای جداسازی داروها و متابولیتهای آنها در سرم، ادرار، مایع آمنیوتیک و مکونیوم بکار می رود.

·         TLC در جداسازی فسفولیپیدها، اسیدهای چرب، اسیدهای صفراوی، پروستوگلاندین ها، منوساکاریدها، اولیگوساکاریدها، وانیل مندلیک اسید، آمینواسیدها و پپتیدهای حلقوی مورد استفاده قرار می گیرد. از این روش می توان جهت جدا کردن مواد در حد میلی گرم، میکروگرم، نانوگرم و پیکوگرم استفاده نمود.

          منابع :

1. کتاب جامع تجهيزات آزمايشگاهي و فرآورده هاي تشخيصي -جلد دوم - دکتر حميد رضا سقا و همکاران- نشر مير 

2. Tietz Fundamental of Clinical Chemistry, 6rd ed.,Burtis CA and Ashwood ER, eds, Philadelphia, PA: WB Saunders  Co, 2008