نام اختصاری: WBC Count&Diff

سایر نام ها: شمارش گلبول های سفید و شمارش افتراقی، مرفولوژی گلبول های سفید، شمارش لکوسیت و دیفرنسیال

Peripheral Blood: Differential Leukocyte Count, Leukoyte Differential Count

نوع نمونه قابل اندازه گیری: خون کامل EDTA دار

حجم نمونه مورد نیاز: همراه با نمونه CBC گرفته شود.

شرایط نمونه گیری:

1.      نیازی به ناشتایی نمی باشد.

2.      تهیه لام از روی خون وریدی مستقیما و بلافاصله پس از نمونه گیری صورت می گیرد.  

ملاحظات نمونه گیری: همانند CBC

موارد عدم پذیرش نمونه:

ü      لخته بودن یا همولیز نمونه

ü       استفاده از لوله نامناسب

ü       رقیق شدن نمونه

ü      استفاده از ویال های حاوی ضد انعقاد نا مناسب نظیر هپارین یا سیترات سدیم

ü      نمونه های بدون برچسب یا با برچسب اشتباه

شرایط نگهداری: نمونه ها حداکثر ظرف مدت چهار ساعت پس از نمونه گیری و نگهداری در دمای اتاق قابل انجام است. در صورتیکه در دمای 4 درجه سانتی گراد نگهداری گردند، حداکثر به مدت 24 ساعت انجام آزمایش امکان پذیر است. گروه خون باید بلافاصله پس از خونگیری تهیه شود.

اطلاعات تکمیلی:

در دهه گذشته تلاش زیادی برای تعیین محدوده مرجع شمارش افتراقی گلبول­های سفید شده است. متغییرها اغلب اهمیت بالینی ندارند و مرتبط با جنس، نژاد، شرایط فیزیولوژیک و روش آنالیز دارند. سیاه پوستان نسبت به سفیدپوستان تعداد نوتروفیل پایین‏تری دارند. بیشترین متغییر هم در تعداد مطلق و هم نسبی، ناشی از سن می‏باشد. تعداد بالایی گلبول سفید در زمان تولد وجود داشته و لنفوسیت‏ها در دوران کودکی افزایش می‏یابند.

شرایط بالینی احتمالی همراه با اختلالات گلبول سفید:

 ▪ اجسام دول:  عفونت حاد به خصوص پنومونی، مخملک، سرخک، سپتی‏سمی، آنومالی May-Hegglin
▪ آنومالی چدیاک هیگاشی: گرانول­های لیزوزومی غول پیکر، ارثی
▪ آنومالی چدیاک هیگاشی کاذب: موارد کمی از  AML
▪ نوتروفیل‏های هیپرسگمانته: شرایط مگالوبلاستیک مثل کم خونی بدخیم
▪ نوتروفیل‏های هیپوگرانولر: بعضی موارد  CML
▪ وجود باکتری در گرانولوسیت: گونه‏های Ehrlichia
▪ وجود باکتری در منوسیت‏ها و لنفوسیت‏های کوچک : Ehrlichia chaffeensis (ارلیشیوز انسان)
AML : Auer rods ▪
▪ آنومالی Alder-Rielly: موکوپلی ساکاریدوز
▪ آنومالی Pelger – Huët : نوتروفیل‏های تک لوبه و دو لوبه با کروماتین متراکم): فرم مادرزادی، فرم اکتسابی همراه با لوکمی میلوئیدی
▪ انکلوزیون­های بازوفیلیک در نوتروفیل‌شبیه  :Howell – Jolly  ایدز
▪ منوسیت‏ها با فیبریل‏های سیتوپلاسمی دیس ارگانیزه: ایدز 

کاربردهای بالینی: شمارش گلبول های سفید و شمارش افتراقی WBC بخشی از بررسی های روتینی  کلیه آزمایشگاهی تشخیص طبی می باشد. این آزمایش به ویژه برای ارزیابی مبتلایان به عفونت، نئوپلاسم، آلرژی یا سرکوب ایمنی مفید است.

روش ها:

       شمارش دستی گلبول­های سفید از روی اسمیر خون محیطی رنگ شده با رنگهای رومانوفسکی( رایت و گیمسا) . این روش جهت بررسی میکروسکوپی و مستقیم اجزای سلولی خون بکار می رود.

       آنالیز خودکار تصویر کامپیوتری گلبول­های سفید

      سیستم جریان مداوم (continuous flow) خودکار یا فلوسیتومتری با استفاده از اندازه‏گیری سیتوشیمی / پراکندگی نور

       اندازه‏گیری حجم سلول (ایمپدانس / conductivity / پراکندگی نور( 

مقادیر مرجع:

WBC and Differential (Conventional Units)

سن	WBC (X103/µL)	Seg  PMN  %	Band  PMN %	Eos %	Basos  %	Lymphs %	Monos  %	NRBCs  (#/100 BCs)
روز 1-3	9.0–35.0	32–62	0-18	0–2	0-1	19–29	5–7	0–2
روز 4-9	5.0–21.0	19–49	0–15	0–2	0–1	26–36	5–7	0
روز 10-14	5.0–20.0	14–34	0–14	0–2	0–1	36–45	6–10	0
روز 15-30	5.0-19.5	15–35	0–12	0–2	0–1	43–53	7–11	0
ماه 1-6	6.0–17.5	13–33	0–11	0–3	0–1	41–71	4–7	0
ماه 7-24	6.0–17.0	15-35	0–11	0–3	0–1	45–76	3–6	0
سال2-4	5.5–15.5	23-45	0–11	0–3	0–1	35–65	3–6	0
سال5-8	5.0–14.5	32– 54	0–11	0–3	0–1	28–48	3–6	0
سال9-12	4.5–13.5	33–61	0–11	0–3	0–1	28–48	3–6	0
سال13-18	4.5–13.0	34–64	0–11	0–3	0–1	25–45	3–6	0
بزرگسال	4.5–11.0	35–66	0–11	0–3	0–1	24–44	3–6	0

 

تفسیر:

افزایش سطح( لکوسیتوز) : عفونت ، نئوپلازی لوسمیک یا اختلالات میلوپرولنواتیو، سایر بدخیمی ها مانند سرطان پیشرفته ریه، تروما، استرس یا خونریزی، نکروز بافتی، التهاب، کم آبی بدن، طوفان تیروئیدی ، مصرف استروئیدها

نوتروفیلی : استرس جسمی یا روحی، عفونت چربی حاد، لوسمی میلوسیتی ، تروما، سندرم کوشینگ، اختلالات التهابی مانند تب روماتیسمی، تیروئیدیت، آرتریت روماتوئید، اختلالات متابولیکی مانند کتواسیدوز، نقرس، آکلامیسی

لنفوسیتوز : عفونت مزمن باکتریال، عفونت ویروسی مانند اوریون و سرخجه، لوسمی لنفوسیتی، مولتیپل مایلوما، منونوکلئوز عفونی ، اشعه هپاتیت عفونی

منوسیتوز : بیماری التهابی مزمن، عفونت های ویروسی مانند منونوکلئوز عفونی، سل، کولیت اولسراتیو مزمن، انگل ها مانند مالاریا

ائوزینوفیلی : عفونت های انگلی، واکنش های الرژیک، اگزما، لوسمی، بیماری خود ایمن

بازوفیلی : بیماری های میلوپرولیفراتیو مانند میلوفیبروز و پلی سیتمی، لوسمی

کاهش سطح (لکوپنی) : مسمومیت دارویی ( شیمی درمانی سیتوتوکسیک و ...) ، نارسایی مغز استخوان ، عفونت شدید، کمبودهای رژیم غذایی، آپلازی مادرزادی مغز استخوان، بیماری خود ایمن، هیپراسپلنیسم.

 نوتروپنی : آنمی اپلاستیک، کمبود رژیم غذایی، عفونت شدید باکتریال، عفونت های ویروسی مانند هپاتیت، انفلونزا، سرخک، پرتودرمانی، بیماری آدیسون، دارو درمانی مانند داروهای شیمی درمانی.

لنفوپنی : لوسمی، سپسیس، بیماری نقص ایمنی، لوپوس اریتماتوز، مراحل آخر AIDS دارودرمانی (آدرنوکورتیکواستروئیدها و آنتی نئوپلاستیک ها) ، پرتودرمانی.

منوسیتوپنی: دارودرمانی (پردنیزون).

ائوزینوپنی: افزایش تولید آدرنوکورتیکواستروئیدها.

بازوپنی : واکنش های حاد آلرژیک، هیپرتیروئیدی، واکنش های استرس زا.

محدودیت ها و عوامل مداخله گر:

• به علت نمونه‏گیری، تغییرات آماری زیادی وجود دارد، به خصوص هنگامی که تعداد کمی سلول غیرطبیعی وجود داشته و 100 سلول به صورت دستی شمرده شود. تغییرات روز به روز هم باید موردنظر قرار گیرند. 

افزایش دهنده ها: غذا خوردن، فعالیت فیزیکی و استرس، ماه آخر بارداری و زایمان، طحال برداری، آدرنالین، آلوپورینول، آسپرین، کلروفرم، اپی نفرین، هپارین، کینین، استروئیدها، تریامترن (دیرنیم).

کاهش دهنده ها: آنتی بیوتیک ها، ضد تشنج ها، آنتی هیستامین ها، آنتی متابولیت ها، داروهای ضد تیروئید، آرسینکالها، باربیتورات ها، داروهای شیمی درمانی، دیورتیک ها، سولفونامیدها.

توضیحات:

·        شمارش WBC هنگام صبح در پایین ترین سطح و اواخر بعداز ظهر در بالاترین سطح خود قرار دارد.

·         شمارش WBC وابسته به سن است.

·        تعداد WBC در کودکان طبیعی تازه متولد شده و نوزادان بیش از بزرگسالان است.

·         در کهنسالان عدم واکنش علیه عفونت به علت فقدان لکوسیتوز  پدیده ای نسبتاً شایع است. در واقع کهنسالان ممکن است با وجود عفونت شدید باکتریال توانایی افزایش WBC را نداشته باشد.

• افزایش تعداد WBC (لکوسیتوز) معمولاً نشانه عفونت، التهاب، نکروز بافت یا نئوپلاسم لوسمیک (سرطان خون) می باشد.
• شمارش مکرر WBC و شمارش افتراقی هردو دارای ارزش تشخیصی و پیش آگهی می باشند. به عنوان مثال افزایش مداوم تعداد گلبول های سفید ممکن است نشانه وخامت فرایند عفونت (مانند آپاندیسیت) باشد.
• کاهش تعداد WBC به حدی پایین تر از دامنه طبیعی می تواند نشانه نارسایی مغز استخوان باشد.

رفرانس:

1. کتاب جامع تست هاي تشخيصي و آزمايشگاهي پاگانا- دکتر مهتاب جعفر آبادي آشتياني و همکاران- نشر جامعه نگر
2. کتاب جامع تجهيزات آزمايشگاهي و فرآورده هاي تشخيصي- دکتر حميد رضا سقا و همکاران- نشر مير
3. کتاب خون شناسی- انعقاد و طب انتقال خون هنری- دیویدسون 2011

4. Jacobs S. D, DeMott R. W, Oxley K. D, Laboratory test handbook, 3 rd,Lexi comp,2004,pp: 1010-1016.

5. Childrens Hospital and clinics of Minnesota: http://www.childrensmn.org/manuals/lab/Hematology/019036.asp

6.  Babol Razi Pathobiology lab: http://www.razilab.ir/view_test.aspx?myID=Mjc1