نام اختصاری: S.H.B.G

سایر نام ها: گلبولین باند شده به هورمون جنسی،

Sex Steroid Binding Protein, Testosterone-Estradiol Binding Globulin,

بخش انجام دهنده: آنالیز هورمون

نوع نمونه قابل اندازه گیری: سرم، پلاسما

حجم نمونه مورد نیاز:  0.5 ml

شرایط نمونه گیری: نیاز به ناشتایی نمی باشد. ترجیحاً نمونه گیری صبحگاه صورت گیرد.   

ملاحظات نمونه گیری:

1. با رعایت اصول نمونه گیری از بیمار، نمونه خون وریدی گرفته و آن را در لوله یا ویالهای های با درپوش قرمز یا سبز جمع آوری کنید.

2. پس از نمونه گیری، محل  خونگیری را از لحاظ خونریزی یا هماتوم بررسی نمایید.

3. در صورت استعمال داروهای استروئیدی 8 ساعت قبل از انجام آزمایش، در برگه آزمایش یادداشت نمایید.

4. دانستن سن و جنس بیمار حائز اهمیت است. آن را در برگه آزمایش یادداشت نمایید.

5. از جمع آوری نمونه  سرم لیز، ایکتریک و یا لیپمیک اجتناب نمایید.

موارد عدم پذیرش نمونه:

ü      همولیز شدید نمونه.

ü      ذوب و فریز مکرر نمونه.

ü      نمونه خون حاوی ضد انعقاد EDTA

شرایط نگهداری:

1.        در ظرف دو ساعت سرم یا پلاسما را از سلول جدا نموده و در ویالهای مخصوص انتقال بریزید.

2.        ترجیحاً تا قبل از انجام آزمایش، نمونه را در یخچال بخش آنالیز هورمون نگاه دارید.

3.        پایداری نمونه در دمای یخچال، دو هفته و در فریزر، دو ماه می باشد.

کاربردهای بالینی:

1.        تشخیص و پیگیری زنان با علائم و یا نشانه های آندروژن بیش از حد (به عنوان مثال، سندرم تخمدان پلی کیستیک و هیرسوتیسم ایدیوپاتیک)،

2.        کمک به پایش استروئید جنسی و درمان ضد آندروژن،

3.        کمک در تشخیص اختلالات بلوغ،

4.        کمک به تشخیص و پیگیری بی اشتهایی عصبی ( آنورکسی)

5.        کمک در تشخیص تیروتوکسیکوز (نشانگر بافتی ترشح بیش از حد هورمون تیروئید)

6.        امکان کمک به تشخیص و پیگیری مقاومت انسولینی و بیماری قلبی و عروقی و ارزیابی ریسک دیابت نوع دو، بویژه در زنان.

روش مرجع: ایمنومتریک

روش ارجح: الکتروکمی لومینوسانس

سایر روشها: کمی لومینوسانس، ELISA

مقادیر مرجع:

نوزادان:  پسر: 13 – 85 nmol/L     دختر: 14 – 60 nmol/L

یک ماه تا یک سال:        پسر: 70 – 250 nmol/L           دختر: 60 – 215 nmol/L 

یک تا شش سال:          پسر:           45 – 180 nmol/L دختر: 55 – 190 nmol/L 

هفت تا نه سال:            پسر:           28 – 190 nmol/L دختر: 35 – 170 nmol/L 

ده تا دوازده سال:         پسر:           23 – 160 nmol/L دختر: 17 – 155 nmol/L 

سیزده تا پانزده سال:   پسر:  13 – 140 nmol/L           دختر:   11 – 120 nmol/L

شانزده تا هفده سال:   پسر:  10 – 60 nmol/L             دختر:   19 – 145 nmol/L

 مردان: 10 – 80 nmol/L

زنان غیر حامله: 20 – 130 nmol/L

ü      محدوده مرجع به خوبی در دوران بارداری مشخص نشده است.

          تفسیر: در زنان باردار به دلیل افزایش تولید استروژن ، غلظت SHBG به طور قابل توجهی بالاتر است. محدوده مرجع در کودکان پیش از بلوغ بالاتر از بزرگسالان است.

سطح بالای SHBG می توان در مردان مسن دیده می شود. SHBG اغلب در بیماران مبتلا به هیپوگونادیسم، پرکاری تیروئید ، سیروز کبدی و بی اشتهایی عصبی افزایش می یابد. سطح SHBG همچنین در مصرف کنندگان  قرص های ضد بارداری و داروهای ضد صرع افزایش مییابد. کاهش غلظت SHBG اغلب با کم کاری تیروئید، سندرم تخمدان پلی کیستیک، چاقی، هیرسوتیسم، آندروژن بالا، ریزش مو، آکنه، بیماری کوشینگ و آکرومگالی دیده می شود.

عوامل مداخله گر :

      آنتی بادی انسانی ضد موش  ممکن است در نمونه های بیماران که آنتی بادی های منوکلونال دریافت کرده اند (ایمنی درمانی) یافت شود. آنتی بادی های هتروفیل دیگر نیز ممکن است در نمونه بیمار باشد. این روش به طور خاصی برای به حداقل رساندن اثرات این آنتی بادی ها طراحی شده است با این حال، باید نتایج حاصل از بیماران شناخته شده به چنین آنتی بادی هایی، به دقت ارزیابی شود.

      نمونه های شدیداً همولیز در نتایج آزمایش تداخل می نمایند.

      داروهای دانازول، استانوزولول باعث کاهش و آنتی کانوولسانت ها باعث افزایش SHBG می شوند.

توضیحات:

·         اتصال هورمون های تستوسترون و استروژن به SHBG باعث کاهش تخریب متابولیکی این هورمون ها و تنظیم تعادل بین مقدار آزاد و متصل هورمون می شود.

·         افزایش سطح آندروژن ها منجر به کاهش غلظت SHBG می گردد. در مقابل استروژن ها در زمان بارداری و هورمون های تیروئیدی منجر به افزایش سطح SHBG می گردد.

·         در مردان مبتلا به سندرم کلاین فلتر ممکن است غلظت SHBG طبیعی باشد.

·         اندازه گیری SHBG به شکل غیر مستقیم در ارزیابی استروژن ها و تستوسترون آزاد مفید می باشد.

·         روش های ایمینو اسی باعث بالا رفتن حساسیت و اختصاصیت سنجش می گردد.

          منابع :

1. کتاب جامع تجهيزات آزمايشگاهي و فرآورده هاي تشخيصي- دکتر حميد رضا سقا و همکاران- نشر مير
2. سايت مايو کلنيک (Mayo mediacal laboratories): http://www.mayomedicallaboratories.com/test-catalog/Overview/9285
3. سایت healthcare.uiowa: https://www.healthcare.uiowa.edu/path_handbook/handbook/test3219.html
4. سایت ARUPLAB: http://ltd.aruplab.com/Tests/Pub/0099375