نام اختصاری:   Factor VIII

سایر نام ها: فاکتور هشت انعقادی، فاکتور ضد هموفیلی، Factor VIII Activity Assay، Antihemophilic Factor

بخش انجام دهنده: هماتولوژی

نوع نمونه قابل اندازه گیری:  پلاسما با پلاکت کم ( حاوی ضد انعقاد سیترات سدیم)

حجم نمونه مورد نیاز:   1ml

شرایط نمونه گیری:

1.  نیاز به ناشتایی نمی باشد.

2.  از مصرف داروهای ضد انعقادی از قبیل هپارین، کومادین (وارفارین)، هیرودین یا آرگاتروبان چند ساعت قبل از انجام آزماش اجتناب شود.

ملاحظات نمونه گیری:

1.        نمونه پلاسما باید در لوله یا ویال های پلاستیکی یا سیلیکونی جمع آوری گردد. هر فاکتور انعقادی درخواست شده باید در ویال های مخصوص به خود جمع آوری گردد.

2.        پس از نمونه گیری، نمونه خون را در لوله های با درپوش آبی حاوی ضد انعقاد سیترات سدیم جمع آوری کنید. لوله را به سریعاً سروته نموده و خوب مخلوط نمایید. نسبت خون کامل به ضد انعقاد 9 به 1 می باشد.

3.        لوله ها باید به خوبی پر شده باشند. نمونه را فوراً به آزمایشگاه و بخش انجام دهنده ارسال نمایید.

4.        در کوتاهترین زمان ممکن، نمونه را در دورrpm  2500- 2000  به مدت 15 دقیقه سانتریفیوژ نموده و  پلاسما را جدا نمایید. بهتر است مجدداً پلاسما را سانتریفیوژ نمایید.

5.        پس از جداسازی پلاسما، فوراً آن را در -40 ^oC فریز نمایید.

6.        در صورت مصرف هپارین یا وارفارین توسط بیمار، آن را در برگه آزمایش یادداشت نمایید. به بیمار اطلاع دهید که مصرف این داروهای ضد انعقاد منجر به نتایج کاذب در جواب آزمایش می گردد.

7.        قبل از نمونه گیری مشخصات بیمار و سابقه ابتلا به هرگونه بیماری را یک فرم جداگانه یادداشت نمایید.

8.        محل خونگیری را از نظر خونریز ی بررسی نمایید (بویژه در بیماران با سابقه کمبود انعقادی). در صورت خونریزی یا هماتوم فوراً به پزشک مربوطه اطلاع دهید.

9.        در صورت نمونه گیری در خارج آزمایشگاه، در کوتاه ترین زمان ممکن آن را به آزمایشگاه انتقال دهید. طی انتقال نمونه را بر روی یخ خشک بگذارید.

موارد عدم پذیرش نمونه:

ü      نمونه همولیز

ü      نمونه لیپمیک

ü      نمونه ایکتریک

ü      نمونه سرم (لخته) یا پلاسما غیر سیتراته.

ü      ذوب و فریز مکرر نمونه.

ü      فریز نکردن نمونه پس از 4 ساعت از جمع آوری نمونه.

شرایط نگهداری:

1.        نمونه خون را در کوتاهترین زمان ممکن سانتریفیوژ نمایید.

2.        ماندگاری نمونه در دمای اتاق، حداکثر 2 ساعت، در دمای یخچال تا 4 ساعت و در -40 ^oC تا 14 روز پایدار است.

3.        مقادیر فاکتور هشت و  فاکتور پنج انعقادی در صورت نگهداری طولانی بدون فریز کردن کاهش می یابد.

کاربردهای بالینی:

1.        تشخیص هموفیلی A (نقص ارثی فاکتور هشت انعقادی).

2.        تشخیص بیماری فون ویل براند، زمانی که آنتی ژن و فعالیت فاکتور فون ویل براند همراه با فاکتور هشت اندازه گیری شود.

3.        تشخیص وضعیت نقص اکتسابی فاکتور هشت نظیر اختلالات عملکردی کبد، انعقاد داخل عروقی منتشر (DIC)، طولانی شدن زمان انتقال نمونه به آزمایشگاه.

4.        بررسی زمان ترومبوپلاستین نسبی فعال طولانی شده (Prolonged PTT).

روش متداول: Activated Partial Thromboplastin Clot-Based Assay

روش ارجح:  (ELISA) Enzyme immunesorbent assay

سایر روشها: -

مقادیر مرجع: 60 - 145%  یا 60 – 145 AU

ü      نوزادان تازه متولد شده کامل یا نوزادان نارس سالم معمولاً دارای فاکتور هشت طبیعی یا افزایش یافته می باشند.

         تفسیر: نتایج طبیعی را می تواند به عنوان نتایج قابل اعتماد در نظر گرفته، اما نتیجه کاهش یافته میبایست با دیگر اطلاعات بالینی و آزمایشگاهی مرتبط باشد. تکرار تست ممکن است لازم باشد. مقادیر غیر طبیعی فعالیت فاکتور هشت انعقادی در بیماری هموفیلی A در درصد های مختلف می تواند به تشخیص و شدت بیماری کمک کند.

هموفیلی خفیف: 5% - 50%

هموفیلی متوسط:  1% - 5%

هموفیلی شدید:1%  >

کمبود مادرزادی فاکتور هشت ممکن است تواماً با کمبود فاکتور پنج (V) رخ دهد. بیماری کبد معمولاً باعث افزایش فعالیت فاکتور  VIIIمی گردد.

کمبود اکتسابی فاکتور VIII با اختلالات میلوپرولیفراتیو یا لنفوپرولیفراتیو ( بیماری فون ویل براند اکتسابی (vWD)) در ارتباط بوده است. مهار کننده فعالیت فاکتور  VIIIشامل حضور آنتی بادی  بر ضد فاکتور VIII، شرایط پس از زایمان، انعقاد داخل عروقی ، فیبرینولیز  و بیماری فون ویل براند  می باشند که منجر به کاهش در مقادیر فاکتور VIIIمی گردند.

عوامل مداخله گر :

§         فاکتور VIII یک پروتئین بسیار ناپایدار است. نگهداری و انتقال نادرست  نمونه ممکن است منجر به  نتایج کاذب گردد.

§         فاکتور VIII بسیار مستعد به غیر فعال شدن پروتئولیتیک است، که منجر به نتایج بالقوه منفی کاذب می گردد.

§         فعالیت فاکتور VIII در نمونه پلاسمای منجمد حتی در شرایط مطلوب پردازش و حمل و نقل، ممکن است 10 تا 20 درصد پایین تر از نمونه های تازه تهیه شده باشد.  در صورت شرایط کمتر از حد مطلوب  این اختلاف درصد ممکن است بیشتر باشد.

§         فعالیت فاکتور VIII در پاسخ به تعدادی از عوامل، از جمله حاملگی، درمان با استروژن، استرس، بیماری، و غیره افزایش می یابد.

§         پلاسمای لیپمیک، ایکتریک و همولیز منجر به تداخل در نتایج آزمون می گردند.

§         مصرف داروهای ضد انعقاد از قبیل هپارین و وارفارین منجر به نتایج کاذب می گردد.

§         اپی نفرین و داروهای ضد پیشگیری از بارداری (OCP) باعث افزایش و آسپارژیناز و دکستروتیروزین منجر به کاهش مقادیر فاکتور VIII می گردد.

توضیحات:

·         اندازه گیری فاکتور هشت برای استنباط وضعیت حامل در زنان مظنون به حاملین ژن هموفیلی A  مفید نیست. مگر آنکه درصد فعالیت کمتر از 50٪ نرمال باشد.

·         فاکتور VIII یک پروتئین فاز حاد است و ممکن است بعد از ورزشهای سنگین افزایش 2 الی 3 برابری داشته باشد. همچنین در سه ماه سوم بارداری افزایش معنی دار  فاکتور VIII مشاهده می گردد.

·         در بیماری فون ویلبراند میزان فاکتور VIII  کاهش می یابد.

·         فاکتور هشت احتمالاً در آترواسکلروز ترومبوتیک، بیماریهای کلیوی، دیابت و سندروم های التهابی افزایش می یابد.

·         در کمبود فاکتور VIII ، زمان پروترومبین طبیعی (Normal PT) و  زمان ترومبوبلاستین نسبی غیر طبیعی ( Prolonged PTT) می باشد.

          منابع :

1. سايت مايو کلنيک (Mayo mediacal laboratories):http://www.mayomedicallaboratories.com/test-catalog/Overview/9054 
2. Jacobs S. D, DeMott R. W, Oxley K. D, Laboratory test handbook, 3 rd,Lexi comp,2004,P: 418-423
3. Norbert W. Tietz, Clinical Guide to laboratory tests,Saunders 1983,ISBN 0-7216-8885-3, p:126-127