نام اختصاری:  Androstendione

سایر نام ها: آندروستن دایون

بخش انجام دهنده: آنالیز هورمون

نوع نمونه قابل اندازه گیری:  سرم

حجم نمونه مورد نیاز:   0.6 ml

شرایط نمونه گیری:

1.        نمونه ناشتای صبحگاهی ارجح است.

2.        نمونه گیری باید یک هفته قبل یا یک هفته پس از خونریزی ماهیانه انجام شود.

ملاحظات نمونه گیری:

1.        حداكثر توليد آندروستن دايون حدود 7 صبح است. از این رو خونگیری باید صبح زود انجام شود.

2.        در خانم ها،  تاريخ آخرين دوره خونريزي ماهيانه را در برگه وضعيت آزمايش ثبت نماييد.

3.        در صورت استعمال دارو توسط بیمار، نام دارو را در برگه وضعیت آزمایش یادداشت نمایید.

4.        دانستن سن و جنس بیمار حائز اهمیت می باشد.

5.        پس از خونگیری، محل نمونه گیری را از نظر خونریزی بررسی نمایید.

موارد عدم پذیرش نمونه:

1.        نمونه هاي شديداً ليز و ليپميك مورد پذيرش نمي باشد.

2.        استفاده از لوله های ژل تیوب مورد قبول نمی باشد.

شرایط نگهداری:

1.        بهتر است پس از جداسازی سرم و تا زمان انجام آزمایش، نمونه فریز گردد.

2.        نمونه در ^◦c 4  به مدت 7 روز و در ^◦c 20 –  به مدت 14 روز پایدار است.

کاربردهای بالینی:

1.        جهت تشخيص سندرم هاي مردانگي (تشخیص افتراقی هیپرآندروژنیسم) بکار می رود.

2.        کمک به تشخیص تومورهای آدرنال، سندرم اشتاین – لونتال (Stein-Leventhal)، هیپرپلازی استرومای تخمدان، هیپرپلازی مادرزادی غده فوق کلیوی (CAH)، سندرم کوشینگ و هیرسوتیسم ایدیوپاتیک.

روش مرجع: رادیو ایمونو اسی (RIA)

روش ارجح: رادیو ایمونومتریک اسی (IRMA) ساندویچ غیر رقابتی

سایر روشها: آنزیم ایمونو اسی (EIA)، فلوئورسانت ایمونو اسی (FIA)، کمی لومینوسانس

مقادیر طبیعی:

تفسیر: هورمون آندروستن دایون جهت تشخیص سندروم های مردانگی بویژه در زنان حائز اهمیت است. تومورهای غدد فوق کلیوی ( آدنوم ها و کارسینوم ها) یا تخمدانها ( تومورهای استروما) قادر به ترشح مقادیر زیادی آندروستون دایون می باشند که در نهایت تبدیل به هورمون تستوسترون بیش از حد طبیعی می گردند. این امر در زنان بزرگسال موجب بروز نشانه های مردانگی از قبیل هیرسوتیسم ( پرمویی)، تغییر صدا و نازایی می گردد. کودکان دچار هیپرپلازی مادرزادی فوق کلیوی مبتلا به نقایص آنزیمی می باشند که آندروستن دایون تبدیل به کورتیزول نمی شود و منجر به افزایش مقادیر زیادی آندروستن دایون می گردد. کاهش کورتیزول منجر به افزایش سطح هورمون آدرنوکورتیکوتروپیک (ACTH) و تولید بیشتر آندروستن دایون شده و مقادیر زیادی از آندروستن دایون به تستوسترون تبدیل می گردد. در نتیجه در دختر بچه ها، هرمافرودیسم ( دوجنسی) کاذب بوجود می آید و در پسر بچه ها بلوغ زودرس رخ می دهد. بیماران زن بزرگسال مبتلا به سندروم کوشینگ، تحت فرآیند پاتولوژیک مشابهی دچار مردانگی می شوند. مبتلایان به سندروم پلی کیستیک ( سندروم اشتین-  لونتال) نیز ممکن است مقادیر زیادی پیشساز تستوسترون از جمله آندروستن دایون داشته باشند.

مقادیر بالاتر از 1000 ng/dl  بیان کننده تومور غده فوق کلیوی است.

افزايش سطح : تومور فوق كليوي، هيپرپلازي مادرزادي فوق كليوي، تومورهاي اكتوپيك مولد ACTH ، بيماري كوشينك، سندرم كوشينك، سندرم اشتين- لونتال، تومور طناب جنسي تخمداني.

كاهش سطح: نارسايي اوليه يا ثانويه فوق كليوي- نارسايي تخمدان- اووفوركتومي.

عوامل مداخله گر :

·         اسكن با مواد راديواكتيو يك هفته پيش از آزمايش مي تواند در روش هاي راديوايمنواسي اختلال ايجاد نمايد.

·         داروهاي افزايش دهنده: كورتيكوتروپين ها- كلوميفن- متي راپون.

·         داروهاي كاهش دهنده: استروئيدها مانند دگزامتازون

·         مقادیر طبیعی در زمان بارداری و  به هنگام زایمان بالاتر می‏باشند.

توضیحات:

·         میزان آندروستن دایون در ساعت 7 صبح به بیشترین و در ساعت 4 بعدازظهر به کمترین حد خود می‏رسد.

·         مقادیر سرمی بطور ناگهانی پس از بلوغ زیاد شده و در 20 سالگی به حداکثر میزان می‏رسد و بطور ناگهانی در زمان یائسگی کاهش می‏یابد.

·          غلظت سرمی پس از برداشت دو طرفة تخمدان کاهش می‏یابد. 

·         آندروستن دایون در این موارد بالا می‏رود: تومورهای آدرنال، سندرم اشتاین – لونتال (Stein-Leventhal)، هیپرپلازی استرومای تخمدان، هیپرپلازی مادرزادی غده فوق کلیوی (CAH)، سندرم کوشینگ و هیرسوتیسم ایدیوپاتیک ( پرمویی با منشأ ناشناخته).

·         آندروستن دایون یکی از هورمون­هایی است که جهت تشخیص قبل از تولد هیپرپلازی مادرزادی غدد آدرنال (فوق کلیوی) همراه با تست‏های دیگر شامل 17 – هیدروکسی پروژسترون، تستوسترون، 21 – داکسی کورتیزول و تعیین HLA مورد ارزیابی قرار می‏گیرد. 

·         از آندروستن دایون به عنوان یک مکمل رژیم غذایی بعنوان آنابولیک و برای افزایش توده عضلانی استفاده می‏شود ولی اخیراً کارایی آن در این زمینه به چالش کشیده شده است. 

·         همسویی ضعیفی بین سطوح پلاسمایی آندروستن دایون با شدت بالینی بیماری وجود دارد.

        منابع:

1. کتاب جامع تست هاي تشخيصي و آزمايشگاهي پاگانا- دکتر مهتاب جعفر آبادي آشتياني و همکاران- نشر جامعه نگر
2. کتاب جامع تجهيزات آزمايشگاهي و فرآورده هاي تشخيصي- دکتر حميد رضا سقا و همکاران- نشر مير
3. سايت مايو کلنيک (Mayo mediacal laboratories): http://www.mayomedicallaboratories.com/test-catalog/Overview/9709

4. Tietz Fundamental of Clinical Chemistry, 6rd ed.,Burtis CA and Ashwood ER, eds, Philadelphia, PA: WB Saunders  Co, 2008.

5. Jacobs S. D, DeMott R. W, Oxley K. D, Laboratory test handbook, 3 rd,Lexi comp,2004,P:158-159

6. Norbert W. Tietz, Clinical Guide to laboratory tests,Saunders 1983,ISBN 0-7216-8885-3, P:58-59