نام اختصاری: VZV IgG/IgM

سایر نام ها: آنتی بادی ضد ویروس واریسلا زوستر ( آبله مرغان- زونا)، Chickenpox، Varicella-Zoster Virus Serology

بخش انجام دهنده: ایمونولوژی

نوع نمونه قابل اندازه گیری: سرم، پلاسما

حجم نمونه مورد نیاز:  1 ml

شرایط نمونه گیری:

1. نیاز به ناشتایی نمی باشد.

2. ترجیحاً نمونه گیری طی 14 – 10 روز فاز حاد یا نقاهت بیماری انجام شود   

ملاحظات نمونه گیری:

1.        مطابق دستورالعمل آزمایشگاه در مورد بیماران مسری، از بیمار نمونه خون وریدی گرفته شود. نمونه گیری باید در مکانی مجزا و در شرایط استریل، همراه با تکنیک های آسپتیک صورت گیرد.

2.        محل خونگیری را از نظر خونریزی بررسی نمایید.

3.        سرم جدا شده باید شفاف و عاری از فیبرین ، همولیز و یا لیپمیک باشد.

4.        نمونه گیر می بایست شرح حالی از وضعیت بالینی بیمار از وی پرسیده و در صورت لزوم در برگه آزمایش یادداشت نماید.

موارد عدم پذیرش نمونه:

1.        نمونه ای که در دمای اتاق مانده باشد.

2.        نمونه ای که به طور مکرر ذوب و فریز گردد.

3.        سرم های با همولیز و لیپمیک شدید.

4.        نمونه هایی که در معرض حرارت بالا قرار گرفته باشند.

شرایط نگهداری:

1.        ترجیحاً پس از جداسازی سرم آن را تا زمان آزمایش در دمای 2-8^oC  نگاه دارید. زمان نگهداری ایده ال 48 ساعت می باشد.

2.        نمونه را در 20^oC-  فریز نکنید. نگهداری در این دما ویروس اوریون را به سرعت غیر فعال می کند.

3.        در صورتی که در طی 7 روز آزمایش انجام نشود، آن را در 70^oC-   نگاه دارید. فریز کردن در70^oC -  عفونت زایی ویروس را 10 تا 30 درصد کاهش می‏دهد.

کاربردهای بالینی:

1.        تشخیص آزمایشگاهی عفونت ویروس واریسلا زوستر (VZV).

2.        تعیین میزان پاسخ ایمنی افرادی که واکسینه شده اند.

3.        ثبت و مستند کردن ابتلا به عفونت ویروس واریسلا زوستر در  گذشته در افرادی که سابقه ایمن سازی ( واکسیناسیون) به این ویروس را نداشته اند.

4.        تشخیص عفونت زونا در بزرگسالان.

روش مرجع: EIA ( ساندویچ الایزا غیر رقابتی)

روش ارجح: PCR جهت  تشخیص DNA واریسلا زوستر، کشت ویروس

سایر روشها: CF، IFA، NT، FAMA ( آنتی بادی فلوئورسانت بر ضد آنتی ژن غشاء)، رسوب در ژل.

اطلاعات تکمیلی: ویروس مولد بیماری آبله مرغان- زونا (واریسلا زوستر) از خانواده هرپس ویروسها می باشد. انتقال ویروس به دستگاه تنفسی به کمک قطرات آلوده صورت می گیرد. در آنجا تکثیر کرده وارد خون شده و از خون به پوست ( راشهای پوستی) و دیگر اعضا منتقل می شود. بیماری آبله مرغان بیشتر در سنین طفولیت مشاهده می شود. ممکن است ویروس به حالت نهفته در گانگلیونهای پشتی نخاع باقی بماند و پس از فعال شدن مجدد به دلیل تضعیف سیستم ایمنی در سنین بزرگسالی به صورت عارضه زونا ظاهر شود. واکسیناسیون بر علیه بیماری وجود ندارد ولی استفاده از گاماگلوبین اختصاصی در دوره نقاهت سبب کاهش علائم بیماری می شود.

عفونت اولیه با VZV می‏تواند در زنان حامله، افراد با نقص ایمنی، کودکانی که تحت درمان سرطان هستند، به دنبال پیوند عضو و جنین کشنده باشد. عوارض عفونت عبارتند از انتشار خون، پنومونیت، میوکاردیت، کاردیومیوپاتی، هپاتیت، سندرم گیلن­باره، میلیت، ونتریکولیت، آرتریت گرانولوماتوز، واسکولوپاتی و مننگوانسفالیت. آبله‏مرغان مادرزادی می‏تواند منجر به بیماری سیستمیک نوزادی و یا ناهنجاری­های مادرزادی شود. بیماران مبتلا به ایدز  به دلیل تضعیف سیستم ایمنی معمولاً دچار عفونت‏های مکرر فعال شده VZV  ( زونا) خواهند شد. زوستر عمدتاً در افراد سالخورده و مبتلایان به نقص ایمنی اتفاق می‏افتد.  تست های سرولوژی ممکن است در تشخیص افتراقی بیماری­های تاول‏زا مفید باشد. آنتی‏بادی­های IgG را می‏توان 9 روز پس از ظهور راش در واریسلای اولیه و 10 روز پس از فعال شدن مجدد زوستر ردیابی کرد. آنتی‏بادی­های IgM را می‏توان 6 تا 7 روز بعد ردیابی کرد که در روز 14 به پیک (اوج)می‏رسند.
واکسن که حاوی واریسلای زندة ضعیف شده است در کودکان 1 تا 6 سال و زنان سنین باروری غیرحامله توصیه می‏شود. 

مقادیر مرجع: مقادیر مندرج در جدول مقابل برای آنتی بادیهای VZV-IgG و VZV-IgM و مطابق با روشELISA   می باشد.

ü      ایندکس آنتی بادی: (O.D نمونه تقسیم بر میانگین O.D cut off ) ×10

ü      میانگین OD  cut off: 1

ü      : IgM منفی ( به صورت منفی و مثبت گزارش می شود).

ü      : IgG واکسینه شده: 11<        واکسینه نشده: 9>

تفسیر:

 IgG مثبت همراه با IgM مثبت،  نشاندهنده عفونت اخیر به ویروس VZV می باشد. این نتیجه به تنهایی جهت تشخیص عفونت VZV کافی نمی باشد و باید در چارچوب تظاهرات بالینی تفسیر گردد.

IgG مثبت همراه با IgM منفی نشاندهنده واکسیناسیون و یا عفونت پیشین به ویروسVZVمی باشد. این افراد نسبت به عفونت مجدد مصونیت دارند.

IgG منفی به همراه IgM منفی نشاندهنده در معرض قرار نگرفتن فرد به ویروس VZV و عدم ایمنی می باشد. با این وجود یک نتیجه منفی ابتلا به عفونت VZV و یا پاسخ به واکسیناسیون را رد نمی کند. زیرا ممکن است نمونه گیری قبل از ظهور آنتی بادی در خون گرفته شده باشد. نتایج منفی(9>) مشکوک به عفونت اخیر و یا پس از واکسیناسیون جهت ارزیابی پاسخ سیستم ایمنی می بایست طی 2 الی 3 هفته بعد تکرار گردد. نتایج مشکوک(9-11) باید با انجام آزمایش نمونه ای جدید در  طی10 تا 14 روز بعد پیگیری گردد.

عوامل مداخله گر :

§         VZV بسیارحساس است و در بسیاری از مواقع نمی‏توان آنرا از نمونه‏هایی که تحت شرایط مناسب ارسال نشده‏اند به دست آورد.

§         در افرادی که قبلاً مبتلا به آبله‏مرغان شده‏اند عفونت‏های اولیه یا ثانویه با سایر هرپس ویروس‏ها ممکن است سبب افزایش قابل توجه تیتر VZV گردند.

§         یک تیتر مثبت ضعیف ممکن است ارتباطی با محافظت در برابر ویروس نداشته باشد.

§         علیرغم تیترهای قابل توجه آنتی‏بادی، زوستر می‏تواند ایجاد شود. در اکثر بزرگسالان آنتی‏بادی­های ضد VZV-IgG در سرم باقی می‏مانند. 

§         نمونه های دارای همولیز و لیپمیک شدید و ذرات فیبرین ممکن است در آزمایش ایجاد تداخل نماید.

§         نمونه های سرمی جمع آوری شده در ابتدای فاز حاد بیماری یا بالافاصله پس از واکسیناسیون ممکن است در روشهای سرولوژیک در تعیین کلاس آنتی بادیهای IgG و IgM منفی باشد.

§         آنتی بادیهای IgG VZV- ممکن است در نمونه های سرمی افرادی که در ماههای گذشته خون یا محصولات آن را دریافت کرده اند مشاهده گردد. در حالی که این افراد ممکن است ایمن نباشند و سابقه ابتلا به عفونت VZV را نداشته باشند.

§         نتایج مقادیر IgG در جنین و نوزادان باید با احتیاط تفسیر گردد. زیرا IgG می تواند از مادر به جنین انتقال یافته و منجر به نتایج مثبت کاذب گردد. مقادیر IgM به طور کلی شاخص مفیدتری جهت تشخیص عفونت در کودکان زیر 6 ماه می باشد.

§         وجود روماتوئید فاکتور (RF) ممکن است سبب افزایش کاذب IgM  شود.

§         مقادیر خیلی زیاد VZV-IgG ممکن است جهت اتصال به جایگاه اتصال با VZV-IgM رقابت کرده و منجر به نتایج منفی کاذب گردد.

توضیحات:

·         نتایج نمونه خون بند ناف، نوزادان و افراد دچار نقص سیستم ایمنی باید با احتیاط بیشتری تفسیر گردد.

·         نتایج آزمون باید همراه با علائم بیمار، تاریخچه بالینی، و دیگر یافته های آزمایشگاهی ارزیابی شود. 

·         آزمایشات سرولوژیک حساسیت، ایمنی و عفونت اولیه VZV را تعیین می کنند.

·         تست VZV-IgM باید تنها زمانی انجام شود که شواهد بالینی حاکی از تشخیص عفونت باشد.

·         افزایش 4 برابری مقادیر VZV-IgG به همراه مقادیر بالای VZV-IgM  نشاندهنده عفونت فعال (اخیر) می باشد. آنتی بادی VZV-IgG در حالت بهبود عفونت تا پایان عمر در بدن یافت می شود.

·         آبله مرغان بیماری حادی است که به دنبال تماس اولیه با ویروس حاصل می شود، در حالیکه زونا پاسخ میزبان به فعالیت مجدد ویروس آبله مرغان است که در عقده حسی بصورت مخفی وجود داشته است. یکی از عوارض نادر VZV آنسفالیت می باشد.

·         در موارد نادری که عفونت VZV از نظر بالینی قابل افتراق از عفونت‏های مشابه مثل عفونت منتشر هرپس سیمپلکس نیست، تست تشخیصی انتخابی کشت ویروس می‏باشد. از تست‏های سرولوژیک عمدتاً برای تأیید عفونت اخیر یا قدیمی استفاده می‏شود. 

·         نمونه هایی که در ابتدای عفونت VZV گرفته شود ممکن است فاقد آنتی بادیهای اختصاصی قابل تشخیص باشد. در واقع منفی شدن تست دلیل بر رد عفونت نمی باشد. بنابراین توصیه می شود نمونه جدیدی در 1 تا 2 هفته بعد از بیمار گرفته شود.

          منابع :

1.        کتاب جامع تجهيزات آزمايشگاهي و فرآورده هاي تشخيصي- دکتر حميد رضا سقا و همکاران- نشر مير

2.        کتاب اصول و تفسير آزمايشهاي سرولوژي باليني، دکتر پرويز پاکزاد

3.        سايت مايو کلنيک (Mayo mediacal laboratories): http://www.mayomedicallaboratories.com/test-catalog/Overview/61856

4.        بروشور کیت Vircell Microbiologists

6. Jacobs S. D, DeMott R. W, Oxley K. D, Laboratory test handbook, 3 rd,Lexi comp,2004,P: 1300-1302