نام اختصاری:  HLA Typing, HLA Cross Match

سایر نام ها: WBC Cross Match، Lymphocyte Cross Match،HLA Typing/Matching ،  DNA Typing/Matching،

HLA Class I,II ، Single Human Leukocyte Antigen

بخش انجام دهنده: ایمونولوژی

نوع نمونه قابل اندازه گیری: خون حاوی ضد انعقاد ACD یا EDTA ←  لنفوسيت‌ها جهت  Serology typingو گلبول‌هاي سفيد جهت  DNA Typing

          حجم نمونه مورد نیاز: 15- 20 ml  خون کامل از گیرنده + 5 ml  خون کامل از فرد دهنده ←5 ml  خون حاوی ضد انعقاد و 5 ml سرم از فرد گیرنده  + 5 ml  خون از فرد دهنده.

شرایط نمونه گیری: نیاز به ناشتایی یا آمادگی خاصی نمی باشد.

ملاحظات نمونه گیری:

1.        پس از جمع آوری نمونه بالافاصله تست باید انجام شود.

2.         در صورت نمونه گیری در خارج از آزمایشکاه می بایست فوراً نمونه به آزمایشگاه فرستاده شود.

موارد عدم پذیرش نمونه: -

شرایط نگهداری:

1.      سرم گیرنده دو هفته در دمای 20^oc- پایدار است.

2.       از فریز کردن نمونه خون کامل اجتبات نمایید.

3.      برای اتجام تستهای سرولوژیکی نمونه در دمای اتاق و برای تستهای با اساس DNA  در یخچال (c  ^o 8- 2  ) نگهداری شود.

4.      آزمايش سرولوژي احتياج به لنفوسيت‌هاي زنده دارد ولي جهت DNA Testing سلول زنده يا مرده فرقي ندارد.

 اطلاعات تکمیلی:

 كمپلكس اصلي سازگاري بافتي Major Histocompatibility Complex (MHC) به عنوان يك گروه از ژن‌هاي كاملاً بهم  چسبيده‌اي كه آنتي‌ژن‌هاي    HLA  را كد مي‌كنند، آنتی ژنهای اصلی سازگاری بافتی را تشکیل می دهند. اين سيستم در پيوند عضو، سازگاري بين دهنده و گيرنده را تعيين مي‌كند و در نتيجه به عنوان اصلي (ماژور) ناميده مي‌شود. MHC شامل سه نوع HLA می باشند. HLA  نوع یک یا HLA  تایپینگ کلاس I (دارای جایگاه A، B و C) و  HLA  نوع دو یا HLA تایپینک کلاس II (DR, DQ, DP)  و HLA نوع سه یا HLA  تایپینگ کلاس III.   آنتي‌ژن HLA پپتيدهاي خارجي را به دام انداخته و به گيرنده‌هاي سلول T عرضه مي‌كند. بيش از 200 ژن در كمپلكس HLA بر روي كروموزوم 6 حضور دارند كه بيش از 40 آنتي‌ژن لوكوسيتي را كد مي‌كنند.

ژن‌هاي HLAكلاس I شامل لوكوس‌ها C,B,A بوده و آنتي‌ژن‌هاي مربوطه آنها بر روي سطح اكثر سلول‌هاي هسته‌دار عرضه مي‌شد. لوکوس های کلاس II  با سه حرف نشان داده می شوند. حرف اول D که نشان‌دهنده کلاس­ است. حرف دوم M، O، P، Q، Rکه نشان دهنده خانواده است و حرف سوم A یا B که نشان دهنده زنجیره آلفا یا بتا است.

ژن‌هاي كلاس III پروتئين‌هاي سيستم كمپلمان، C4, C2 و فاكتور B مسير آلترناتيو را كد مي‌كنند. كلاس‌هاي I و II در كنترل و تعديل پاسخ‌هاي ايمني دخالت دارند. براي پيوند كليه از جسد، علاوه بر تعيين ABO و كراس‌مچ، HLA نيز بايد تعيين شود. درجه عدم تطبیق HLA میان پذیرنده و دهنده پیوند یک جزء از الگوریتم تخصیص کلیه می باشد. مولکول های غیر سازگار HLA منجر به پس زدن پیوند و بیماری پیوند بر علیه میزبان (GVHD ) می گردند.

 

کاربردهای بالینی:

1. به عنوان یک مارکر اپیدمیولوژیک می باشد.

2. در رد اَبوت (paternity exclusion testing) بکار می رود.

3.  سازگار بودن دهنده عضو پیوندی از جمله مغز استخوان و کلیه با گیرنده پیوند، جهت جلوگیری از پس زدن پیوند و بیماری پیوند بر علیه میزبان (Graft versus host disease) یا GVHD

4. سازگاری تزریق (انتقال) پلاکت در بیماران مقاوم به درمان.

5. کمک به تشخیص بیماریهای خود ایمن و التهابی بافت همبند.

روش مرجع:  روشهای سرولوژیکی و  روشهای برپایه DNA (DNA-based method)

روش متداول: سیتو توکسیسیتی که با استفاده از روش خروج رنگ ( ائوزین، تریپان بلو) جهت ارزيابي قابليت زنده ماندن لنفوسيت‌ها پس از واكنش با آنتي‌سرم‌هاي گوناگون ضد HLA و كمپلمان صورت مي‌گيرد (روش سرولوژی).

سایر روشها: واکنش زنجیره ی پلیمراز (PCR) / پروب الیگونوکلئوتیدی ویژه توالی (SSO)، فلوسیتومتری

مقادیر طبیعی: مقادیر به صورت کیفی ( بسته به تعداد شاهد ) مثبت و منفی گزارش می شود.

تفسیر:

تست کراس ماچ آنتی ژنهای گلبولهای سفید انسان درست قبل از پیوند عضو صورت می گیرد. این تست تعیین کننده این است که بدن فرد گیرنده آنتی بادی برعلیه آنتی ژنهای فرد دهنده تولید می کند یا خیر. این بسیار مهم است که شما  بدانید فرد گیرنده آنتی بادی بر علیه فرد دهنده دارد یا خیر. چرا که اگر فرد گیرنده آنتی بادی برعلیه آنتی ژنهای فرد دهنده (برای مثال مغز استخوان یا کلیه) داشته باشد، نشاندهنده ناسازگاری پیوند در بدن فرد گیرنده بوده و او قادر به دریافت پیوند نمی باشد. در صورت دریافت پیوند، بدن واکنش نشان داده و  پیوند را پس می زند. بنابراین باید به دنبال عضو پیوندی جدیدی بود. در صورت سازگاری کراس ماچ،  فرد گیرنده احتمالاً می تواند عضو اهدا شده از فرد دهنده را بپذیرد و پیوند با موفقیت انجام خواهد شد.

عوامل مداخله گر :

·   مناسب نبودن زمان دیالیز ممکن است در نتایج منفی کاذب حاصل گردد.

 ·  در برخی خانم ها که چندین بار زایمان کرده اند یا در افرادی که  چندین بار تزریق خون داشته باشند یا سابقاً پیوند عضو شده باشند ممکن است تیتر بالایی از آنتی بادی HLA داشته باشند که این موارد منجر به مثبت شدن تست می گردد.

توضیحات:

§         بسياري از آنتي‌ژن‌هاي HLA با بيماري‌هاي خود ايمني ارتباط دارند كه تعدادي از آنها عبارتند از: اسپونديليت آنكيلوزان (AS)؛ آرتروپاتي‌هاي واكنشي از جمله سندرم رايتر؛ بيماري سلياك؛ درماتيت هرپتي فرم؛ گلومرولونفريت غشايي ايديوپاتيك؛ سندرم گودپاسچر و پمفيگوس ولگاريس.

§         بيماري‌هايي كه با خطر كمتري همراهي با آنتي‌ژن‌هاي سيستم HLA دارند عبارتند از: روماتوئيد آرتريت؛ سندرم بهجت؛ لوپوس اريتماتوي سيستميك (SLE)؛ ديابت شيرين وابسته به انسولين (تيپ I)؛ بياري ايديوپاتيك آديسون؛ بيماري گريوز (Graves)؛ بيماري هاشيموتو؛ تيروئيديت به دنبال زايمان؛ سندرم سيكا (sicca)؛ مياستني گراويس و اسكلروز متعدد (MS).

§          تعيين HLA به روش ژنتيك مولكولي به سرعت جاي روش‌هاي سرولوژيك را گرفته است. فوايد روش‌هاي مبتني بر DNA اين است كه مي‌توان از نمونه‌هاي با حجم كمتر و گلبول‌هاي سفيد حتي مرده (غيرقابل حيات)؛ نمونه سرانگشت (fingersticks)؛ بافت‌هايي مثل سواب‌هاي مخاط دهاني و بافت‌هاي فيكس شده در فرمالين يا حتي فوليكول‌هاي مو استفاده كرد.

§         تعیین  HLA کلاس (DR, DQ, DP) II  توسط روش‌های سرولوژیک‌ مشابه همان چیزی است که در بالا برای کلاس I گفته شده ولی باید در نظر داشت که از لنفوسیت‌های B می‌بایست استفاده کرد چرا که لنفوسیت‌های T آنتی‌ژن­های کلاس II را بروز نمی‌دهند.

               منابع :

1. http://www.mayomedicallaboratories.com/test-catalog/Overview/89185

2. http://www.mayomedicallaboratories.com/test-catalog/Overview/34990

3. http://asemaneelm.blogfa.com/post-198.aspx

4. Jacobs S. D, DeMott R. W, Oxley K. D, Laboratory test handbook, 3 rd,Lexi comp,2004,P: 739-741