نام اختصاری: T₄

سایر نام ها: تيروكسين كل ، آزمون غربالگري تيروكسين، Tetraiodothyronine

بخش مورد انجام: آنالیز هورمون

نوع نمونه قابل اندازه گیری: سرم

حجم نمونه مورد نیاز: 0.6 ml

شرایط نمونه گیری:

1. نيازي به ناشتايي نمي باشد.

2. بیمار با تأیید پزشک باید هر گونه داروی مؤثر بر نتایج آزمون را قبل از نمونه گیری قطع نماید.

3. در صورت امکان از بیمار بخواهید تا مصرف داروی T₄ اگزوژن را یک ماه قبل از آزمایش قطع کند.

4. در سنجش آزمون به روش رادیو ایمنو اسی از تجوبز رادیوایزوتوپ قبل از نمونه گیری اجتناب شود.

5. در نوزادان غالباً از پاشنه پا نمونه گیری صورت می گیرد.

ملاحظات نمونه گیری:

1. سابقه و مصرف دارويي بيمار را بررسي نمائيد.

2.  مصرف اخیر هرگونه داروي مرتبط با تست را سوأل نموده و روي برگه بيمار ثبت نمائيد.

3. سن مراجعه کننده حائز اهمیت بوده و آن را در برگه آزمایش درج کنید.

موارد عدم پذیرش نمونه : نمونه شدیداً هموليز مورد قبول نمی باشد.

شرایط نگهداري :

1. سرم میبایست در ظرف 48 ساعت جدا گردد.

2. نمونه به مدت 7 روز در ^◦c4 و 30 روز در ^◦c20-  پایدار است.

کاربردهای بالینی :

1.       تشخيص چگونگي عملكرد تيروئيد.

2.       ارزيابي درمان جايگزيني و سركوبگر تيروئيد.

روش مرجع: RIA

روش ارجح: کمی لومینوسانس، الکترو کمی لومینوسانس

سایر روشها: fluorescence polarization immunoassay (FPIP)، fluorometric immunoassay، ELISA                    .

مقادیر طبیعی:

تفسیر: مقادیر بیش از سطح طبیعی T₄ نشانه هیپر تیروئیدی ( پرکاری تیروئید) و مقادیر کمتر از حد طبیعی نشاندهنده هیپوتیروئیدی ( کم کاری تیروئید) خواهد بود. نوزادان را به منظور تشخیص هیپوتیروئیدی توسط آزمون غربالگری T₄ مورد بررسی قرار می دهند. تشخیص زود هنگام می تواند از عقب افتادگی ذهنی پیشگیری نماید. این آزمایش یکی از آزمایشهای بسیار قابل اعتماد برای فعالیت تیروئید است. با این وجود نتایج آن تحت تأثیر پروتئین های  متصل شونده به تیروئید که شامل TBG (Thyroid binding globulin )، پره آلبومین و آلبومین می باشد، قرار می گیرد. T₄  به پروتئین های سرمی از قبیل TBG متصل است؛ بنابراین هرگونه افزایشی در این پروتئین ها ( مانند مصرف قرص های ضد حاملگی یا زنان باردار) موجب افزایش کاذب سطح T₄ می گردد. بنابراین باید بطور همزمان سطح این پروتئین های ناقل را توسط آزمایش برداشت رزینی T₃ (T3up take) اندازه گیری نمود. نتایج T3up take را نیز به هنگام تفسیر نتایج T₄ باید در نظر گرفت.

افزایش سطح :

ü   هيپرتيروئيدي اوليه (بیماری گريوز، بیماری پلامر، آدنوم توكسيك تيروئيد). در این بیماریها با وجود تحریک نا کافیTSH، تولید  T₄ افزایش می یابد.

ü      تيروئيديت حاد (تيروئيديت هاشيموتو)

ü    هايپرتيروكسينمي دیس آلبوميني خانواگي؛ نوعی بیماری ژنتیکی که موجب تولید غیر طبیعی نوعی آلبومین می شود که بسیار محکم به T₄ متصل می شود.

ü      هيپرتيروئيدي مصنوعي؛ در افرادی که خودسرانه و بدون تجویز پزشک T₄ مصرف می نمایند.

ü      استروما اواري؛ بافت نابجای تیروئید در تخمدان یا هر کجای دیگر بدن که موجب تولید T₄ اضافی می گردد.

ü      افزايش TBG؛ در شرایطی مانند بارداري، هپاتيت، هيپرپروتئينمي مادرزادي، موجب افزایش T₄ می گردد.

کاهش سطح :

ü   هيپوتيروئيدي (كريتينيسم، برداشت غده با عمل جراحي، ميكسدم). در این بیماریها با وجود تحریک کافیTSH، تولید  T₄ کاهش می یابد.

ü      نارسايي هيپوفيز‌ (عدم تولید کافی TSH)

ü     نارسايي هيپوتالاموس (عدم تولید کافی TRH)

ü      سوءتغذيه پروتئين ( کاهش تولید آلبومین یا TBG)

ü      كمبود پروتئين (مانند سندرم نفروتيك)

ü      كمبود يد؛ زیرا ید ماده اولیه ساخت T₄ است.

ü      بيماريهاي غير تيروئيدي  ( مانند نارسايي كليه، بيماري كوشينگ ، سيروز، جراحي و سرطان پيشرفته)

ü      كاهش سطح  TBG

عوامل مداخله گر:

§        تجویز اخیر رادیو ایزوتوپها در روش های رادیو ایمونو اسی (RIA) موجب نامعتبر شدن نتایج می گردد.

§        بارداری موجب افزایش سطح T₄ می شود.

§    افراد در معرض تماس با حیوانات ممکن است دارای آنتی بادی ضد حیوانی (anti-animal antibodies) باشند. این آنتی بادیها (anti-T₄ antibody) ممکن است در روشهای ایمونو اسی تداخل کرده و نتایج نا معتبر حاصل شود.

§        مقادیر T₄ ممکن است در بیماران سندرم یوتیروئید (euthroid sick syndrome) غیر طبیعی باشد

دارو های افزایش دهنده: يد، مواد حاجب حاوي يد، كلوفيبرات، استروژن ها، هروئين، آمفتامين، متادون، ضد بارداري هاي خوراكي، لووتيروكسين، آميودارون.

دارو های کاهش دهنده ها: استروئيد هاي آنابوليك، پروپيل تيوراسيل، باربيتوراتها، فوروزمايد، داروهاي ضد التهابي غير استروئيدي، آندروژن ها، داروهاي ضد تيروئيد (پروپیل تیوراسیل) ،ليتيم، فني توئين (دیلانتین)، پروپرانولول (ایندرال).

توضیحات:

·        در صورت امكان از بيمار بخواهيد مصرف T₄ خارجي را 1 ماه قبل از آزمايش ، قطع كند.

·        T₄ نسبت به TSH در تشخیص هیپوتیروئیدیسم اولیه یا هیپرتیروئیدیسم از حساسیت کمتری برخوردار است.

·        مقادیر T₄ در چند هفته اول زندگی بالاست و با افزایش سن کاهش می یابد.

·        به منظور تشخیص هیپو تیروئیدی در نوزادان، تست غربالگری T₄ بکار می رود. نمونه گیری از پاشنه پا نوزادان صورت می گیرد. با تشخیص زودهنگام می توان از بروز عقب ماندگی ذهنی جلوگیری نمود.

·        مقادیر T₄ در زنان باردار و زنان مصرف کننده قرص های کنترل بارداری افزایش می یابد. ( استروژن موجب افزایش TBG می شود.)

·        محدوده حد واسط  T₄ برای زنان باردار تقریباً  5.5 – 16.0 µg/dl   می باشد.

منابع:

1.      Jacobs S. D, DeMott R. W, Oxley K. D, Laboratory test handbook, 3 rd, Lexi comp, 2004

2.      Dayan CM, “ Interpretation of Thyroid Function Tests.” Lancet, 2001, 357: 619-24

3.        کتاب جامع تست هاي تشخيصي و آزمايشگاهي پاگانا- دکتر مهتاب جعفر آبادي آشتياني و همکاران- نشر سالمي

4.        کتاب جامع تجهيزات آزمايشگاهي فرآورده هاي تشخيصي- دکتر حميد رضا سقا و همکاران- نشر مير