نام اختصاری: Glu, U

سایر نام ها: گلوکز ادرار، قند ادرار

بخش مورد انجام: بیوشیمی ادرار

نوع نمونه قابل اندازه گیری: ادرار ( رندم، 24 ساعته)

حجم نمونه مورد نیاز: ml 5

1-   شرایط نمونه گیری: به سبب نیاز به دقا زیاد، لازم است یک نمونه تازه ادرار میان جریان جمع آوری گردد. ادرار افرادی که ساعتها در مثانه مانده نمی تواند به دقت نشانگر سطح گلوکز سرم در زمان انجام آزمایش باشد.

2-    معمولاً از اسیدبوریک یا اسید کلریدریک 6 مولار به عنوان ماده نگهدارنده استفاده می شود.

3-    قبل از برداشت ml 5 از نمونه آن را خوب مخلوط کنید.

ملاحظات نمونه گیری:

1-    به بیمار اطلاع دهید که آزمون های ادراری از نظر گلوکز را می توان در زمانهای خاصی در طی روز انجام داد که عموماً قبل از غذا و به هنگام رفتن به بستر مي باشد و تذكر دهيد كه از نتايج آزمايش مي توان جهت تعيين نياز وي به انسولين نيز استفاده كرد.

2-    به بيمار اطلاع دهيد كه آزمون گلوكز را مي توان با استفاده از آزمايش هاي آنزيمي از قبيل كليني استيكس، دياستيكس و نوار تس انجام داد.

3-    چنانچه نياز به ادرار 24 ساعته باشد، ادرار را در طي مدت جمع آوري در يخچال نگاه داريد.

4-    در مورد نمونه ادرار رندم، بهترين نمونه ادرار صبحگاهي ميان جريان مي باشد.

5-    حجم ادرار 24 ساعته را يادداشت كنيد.

6-    اندازه گيري گلوكز ادرار بايد در كوتاه ترين زمان ممكن است بعد از جمع آوري ادرار صورت گيرد.

موارد عدم پذیرش نمونه:

آلودگي نمونه ادرار به مدفوع، ترشحات واژن يا لباس و وسایل آلوده.

شرایط نگهداری:

به مدت 72 ساعت در ^◦C 4 پايدار است.

کاربردهای بالینی:

آزمايش گلوكز ادرار بخشي از آزمون روتين تجزيه ادرار مي باشد. در صورت وجود آن در ادرار نشانگر درجه اي از افزايش سطح گلوكز در خون مي باشد. به علاوه از آزمايش گلوكز ادرار براي پايش ميزان كارايي ديابت قندي نيز استفاده مي شود.

روش متداول: روش های آنزيمي از قبيل كليني استيكس، دياستيكس و نوار تس

مقادیر طبیعی:

نمونه رندم : کیفی: منفي (عدم حضور گلوكز در ادرار)   کمی:15 mg/dl  ≥

نمونه 24 ساعته : 50 – 300 mg/24hr  يا   mmol/day 0.3 – 1.7 <  (واحد SI )

تفسیر:

سطوح افزايش يافته غلظت گلوكز در ادرار منعكس كننده وجود هيپرگليسمي (گلوكز خون بالا) و يا نقص در عملكرد توبول هاي پروگسيمال كليه مي باشد.

افزایش سطح:

افزایش سطح گلوکز در ادرار در مواردی از قبیل بارداری، گلیکوزوری کلیوی ، سندرم فانکونی، نقایص ژنتیکی سوخت ساز در سایر قندها از قبیل گالاکتوز، فروکتوز، پنتوز و مسمومیت با مواد شیمیایی نفروتوکسیک رخ می دهد.

عوامل مداخله گر: ترکیباتی از قبیل سالیسیلات ها، اسید آسکوربیک، سفالوتین، نیتروفوران توئین، استرپتومایسین،  سولفونامیدها، اسید نیکوتینیک، دیازوکسید، ایزونیازید، لوودوپا، نالیدیکسیک اسید، استروژن، هیدرات کلرال، کلروامفنیکل، دکستروتیروکسین و تزریق گلوکز موجب تداخل در نتایج می گردد.

توضیحات:

·        گلیکوزوری در زنان باردار شایع است. وجود مداوم قند و یا سطح بالای آن می تواند نشانه دیابت حاملگی یا سایر بیماری های بارداری باشد.

·        گلیکوزوری کلیوی در افراد طبیعی و در مبتلایان به بیماری های مؤثر بر توبولهای کلیوی مشاهده می شود.

·        مواد شیمیایی نفروتوکسیک به کلیه آسیب وارد نموده و سبب کاهش آستانه کلیوی می گردد.

·        از آزمایش های مرتبط می توان به اندازه گیری گلوکز سرم، هموگلوبین گلیکوزیله (Hb A1C) ، تست تحمل گلوکز، اندازه گیری گلوکاگون و سنجش انسولین اشاره کرد.

منابع:

1. Tietz Textbook of Clinical Chemistry. Edited by CA Burtis, ER Ashwood. Third edition, Philadelphia, PA. WB Saunders Company, 1999
2. کتاب جامع تست هاي تشخيصي و آزمايشگاهي پاگانا- دکتر مهتاب جعفر آبادي آشتياني و همکاران- نشر سالمي