🔹دیروز مورخ ۱۶ نوامبر در اخبار Nature آمده است، کمپانی مدرنا که در کمبریج ماساچوست مستقر است فاز۳ پژوهش بالینی واکسن RNA-based خود علیه کووید۱۹ را که در تاریخ ۲۷ جولای آغاز نموده بود، با موفقیت ۹۴٪ بر روی ۹۵ فرد داوطلب کامل کرده که منجر به ایمنی و یا پیشگیری از شدت بیماری شده است. اکنون مدرنا باید مستندات خود را در اختیار FDA بگذارد تا همچون فایزر منتظر تایید باشد. 

پروفسور فائوچی مدیرکل انستیتو بیماری‌های عفونی و آلرژی آمریکا می‌گوید نتایج اعلام شده بسیار چشمگیر و قابل توجه است چون وی انتظار واکسن‌هایی با اثربخشی ۷۰٪ تا ۷۵٪ برای شکستن زنجیره انتقال را داشته اما اکنون با مدرنای ۹۵٪ مواجه است. 

🔸واکسن مدرنا حاوی بخشی از RNA که دستور ساخته شدن شکل modified پروتئین Spike ویروس است، می‌باشد تا بدن بدنبال مواجهه پادتن لازم برای ویروس اصلی را ساخته و ایمن شود و یا از شدت بیماری در صورت ابتلا کاسته شود.

🔸در ۱۵ نوامبر یک کمیته مستقل که دیتای مدرنا را در فاز۳ بررسی می‌نمود متوجه شد که ۹۵ نفر از دریافت‌کنندگان واکسن دچار کووید۱۹ شدند که ۹۰ نفر در حقیقت پلاسبو Placebo دریافت نموده بودند و ۵ نفر هم واکسن گرفته بودند که در مجموع ۹۴/۵٪ اثرگذاری داشته است. در همین حال واکسن فایزر آمریکایی ۹۰٪ اثرگذاری بر روی ۹۴ داوطلب و واکسن روسی اسپوتنیک V هم ۹۲٪ اثرگذاری بر روی ۲۰ داوطلب را اعلام نموده بودند. 

🔸پروفسور استیفن ایوَنس از دانشکده بهداشت و پزشکی گرمسیری لندن می‌گوید پس از تکمیل فاز۳ احتمالا نتایج مدرنا کمتر از ۹۵٪ خواهد بود ولی نه خیلی کمتر و از نتایج دیتا موجود اثرگذاری حدود ۸۶٪ را گمان می‌برد. بهرحال هر دو واکسن نتایجی بهتر از انتظار دانشمندان داشتند. 

🔸از جانبی مدرنا مدعی است واکسنش از شدت بیماری در مبتلایان پیشگیری می‌کند که در گزارش واکسن فایزر و اسپوتنیک چنین ادعایی نیامده است. در گزارش مدرنا  تنها ۱۱ مورد شدید بیماری وجود دارد که همگی دریافت کننده پلاسبو بودند و هیچکدام از دریافت کنندگان واکسن بیماری شدید نداشتند. طبق معیارهای FDA حداقل بروز ۵ مورد شدید در بین دریافت‌کنندگان پلاسبو در قیاس با دریافت کنندگان واکسن لازم است تا بتوان درخواست مجوز سریع نمود. 

🔸اما کماکان نکات مبهمی برای همه این واکسن‌ها وجود دارد، از جمله اینکه: 

۱) طول زمان مصونیت ناشی از واکسن چقدر است؟

۲) آیا دریافت واکسن از ناقل بودن هم پیشگیری می‌کند؟ 

۳) آیا واکسن در گروه‌های پرخطر همانند سالمندان و کوموربیدیتی‌ها نیز اثربخشی لازم و کافی دارد؟ 

🔸البته مدرنا اعلام کرد که از ۹۵ داوطلب ۱۵ نفر بالای ۶۵ سال بوده‌اند اما نگفت که آیا در بین گروه دریافت کننده پلاسبو بودند و یا واکسن. پروفسور ایوَنس می‌گوید باید با بررسی دیتا دید چند نفر از ۵ فردی که علیرغم دریافت واکسن (یا پلاسبو) که بیمار شدند، سن بالای ۶۵ سال داشتند، هرچند در گزارش مدرنا آمده که در subgroups هم ایمنی ایجاد شده که به معنی سالمندان هم می‌تواند باشد. 

🔸از طرف دیگر مدرنا مدعی است که واکسن آن قابل نگهداری و حمل در یخچال‌های عادی تا یکماه و در فریزرهای عادی تا ۶ ماه می‌باشد، در حالیکه واکسن فایزر نیاز به دمای منهای ۷۰ درجه برای نگهداری دارد که کار را در مناطق و کشورهای کم برخوردار مشکل می‌سازد. 

🔺نتیجه‌گیری اینکه خوشبختانه انواع مختلف واکسن‌ها با قدرت نسبتا خوب و با شرایط متفاوت حمل و نگهداری در راه هستند. امید می‌رود در کنار رعایت نکات بهداشتی و ایمنی و واکسن‌هایی با قدرت بالای ۷۵٪ بتوان تا نیمه سال آینده ماسک‌ها را در سراسر جهان از صورت ها برداشت. در عین حال نباید فراموش کرد که درصدی از اثرگذاری واکسن تحت شعاع نژاد و ژنتیک افراد است لذا نتایج تست شده درغرب ممکن است برای شرق متفاوت باشد و بهتر میبود یا در ترایالهای آنها مشارکت مینمودیم و یا واکسن خودمان را تولید میکردیم. 

✍️ دکتر حسن رودگری

دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

کارگروه تازه‌های علمی کرونا

سازمان نظام پزشکی کشور

منبع:

nature.com/articles