یائسگی (Menopause)

حقایق کلیدی:

·         یائسگی نقطه ای در زندگی زنان است که نشان دهنده پایان سالهای باروری آنهاست. زنان بعد از یائسگی، نمی توانند باردار شوند، مگر در موارد نادری که از درمان های تخصصی باروری استفاده می شود.

·         اکثر زنان یائسگی را بین سنین 45 تا 55 سالگی به عنوان بخشی طبیعی از پیری بیولوژیکی تجربه می کنند.

·         یائسگی به دلیل از دست دادن عملکرد فولیکول تخمدان و کاهش سطح استروژن در گردش خون ایجاد می شود.

·         گذر از یائسگی می تواند تدریجی باشد و معمولاً با تغییر در چرخه عادت ماهانه شروع می شود. دوره "قبل از یائسگی" به دوره ای اطلاق می شود که این علائم برای اولین بار مشاهده می شوند و یک سال پس از آخرین دوره عادت ماهانه به پایان می رسد.

·         دوره قبل از یائسگی می تواند چندین سال طول بکشد و بر سلامت جسمی، عاطفی، روانی و اجتماعی تأثیر بگذارد.

·         انواع مداخلات غیر هورمونی و هورمونی می تواند به کاهش علائم قبل از یائسگی کمک کند.

·         یائسگی می تواند نتیجه عمل های جراحی یا پزشکی باشد.

نحوه بروز یائسگی:

برای اکثر زنان، یائسگی با پایان عادت ماهانه (پریود) به دلیل کاهش تعداد فولیکولهای تخمدانها تا از بین رفتن کامل آنها است و به این معنی است که تخمدان ها، آزاد کردن تخمک برای لقاح را متوقف می کنند. منظم بودن و طول چرخه عادت ماهانه در طول عمر باروری زنان متفاوت است، اما سنی که در آن یائسگی طبیعی رخ می دهد معمولا بین 45 تا 55 سال برای زنان در سراسر جهان است. یائسگی طبیعی پس از 12 ماه متوالی بدون عادت ماهانه که هیچ علت فیزیولوژیکی یا پاتولوژیک آشکار دیگری برای آن وجود نداشته و در صورت عدم مداخله بالینی رخ می دهد. برخی از زنان یائسگی را زودتر (قبل از 40 سالگی) تجربه می کنند. این "یائسگی زودرس" ممکن است به دلیل برخی از ناهنجاری های کروموزومی، اختلالات خود ایمنی، یا سایر دلایل ناشناخته باشد. نمی‌توان پیش‌بینی کرد چه زمانی یک زن یائسگی را تجربه می‌کند، اگرچه بین سن یائسگی و برخی عوامل مانند ترکیب جمعیتی، سلامتی و ژنتیک ارتباط وجود دارد.

یائسگی همچنین می تواند حاصل روش های جراحی که شامل برداشتن هر دو تخمدان یا مداخلات پزشکی است ایجاد شود که باعث توقف عملکرد تخمدان می شود (به عنوان مثال پرتودرمانی یا شیمی درمانی).  بسیاری از زنان قبل از یائسگی، عادت ماهانه خود را متوقف می کنند، ولی یائسه نیستند. به عنوان مثال کسانی که برخی از روش های جراحی (هیسترکتومی) را انجام داده اند و همچنین کسانی که از برخی از داروهای ضد بارداری هورمونی و سایر داروهایی که باعث کاهش شدید پریودها یا عدم دوره پریود می شوند استفاده می کنند. همچنین این افراد هنوز هم ممکن است تغییرات دیگری مربوط به گذر از یائسگی را تجربه کنند.

تغییرات مرتبط با یائسگی

تغییرات هورمونی مرتبط با یائسگی می تواند بر سلامت جسمی، عاطفی، روانی و اجتماعی تأثیر بگذارد. علائم تجربه شده در دوران یائسگی و پس از آن از فردی به فرد دیگر متفاوت است. برخی از آنها علائم کمی دارند. برای دیگران، علائم می تواند شدید باشد و بر فعالیت های روزانه و کیفیت زندگی تأثیر بگذارد. برخی ممکن است علائم را برای چندین سال تجربه کنند.

علائم مرتبط با یائسگی عبارتند از:

1. گرگرفتگی و تعریق شبانه. گرگرفتگی به احساس ناگهانی گرما در صورت، گردن و قفسه سینه اشاره دارد که اغلب با گرگرفتگی پوست، تعریق، تپش قلب و احساس ناراحتی جسمی حاد همراه است که می تواند چند دقیقه طول بکشد. علائم دیگر عبارتند از:                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                   

2. تغییر در نظم و جریان چرخه عادت ماهانه

3. خشکی واژن، درد در هنگام آمیزش جنسی و بی اختیاری ادراری

3. مشکل در خواب یا بی خوابی

4. تغییرات در خلق و خو، افسردگی و یا اضطراب.

5. افزایش خطر قلبی

مزیت زنان نسبت به مردان از نظر بیماری های قلبی عروقی به تدریج با کاهش قابل توجه سطح استروژن پس از یائسگی از بین می رود. یائسگی همچنین می تواند منجر به ضعیف شدن ساختارهای حمایت کننده لگن شود و خطر افتادگی اندام لگنی را افزایش دهد. از دست دادن تراکم استخوان در یائسگی عامل مهمی در افزایش شدت پوکی استخوان و شکستگی است.

انواع مداخلات غیر هورمونی و هورمونی وجود دارد که می تواند به کاهش علائم یائسگی کمک کند. علائمی که بر سلامت و تندرستی تأثیر می‌گذارند و باید با پزشک برای شناسایی گزینه‌های مدیریتی موجود، با در نظر گرفتن تاریخچه پزشکی، ارزش‌ها و ترجیحات مورد بحث قرار گیرند.

بارداری در دوران پیش از یائسگی امکان پذیر است. با این حال، پیشگیری از بارداری برای جلوگیری از بارداری ناخواسته تا 12 ماه متوالی بدون عادت ماهانه توصیه می شود. بارداری پس از یائسگی، بدون درمان باروری که شامل استفاده از تخمک های اهدایی یا جنین های منجمد شده قبلی است، بعید است. در دوران پیش از یائسگی و پس از یائسگی، هنوز هم احتمال ابتلا به عفونت‌های مقاربتی (STIs) از جمله HIV از طریق تماس جنسی محافظت نشده، از جمله رابطه جنسی دهانی، مقعدی و واژینال وجود دارد. نازک شدن دیواره واژن پس از یائسگی احتمال ضایعات و پارگی ها را افزایش می دهد و در نتیجه خطر انتقال HIV را در طول رابطه جنسی واژینال افزایش می دهد.

اهمیت درک یائسگی

بسیار مهم است که یائسگی را تنها به عنوان یک نقطه در زنجیره ای از مراحل زندگی بدانیم. وضعیت سلامت یک زن که وارد دوره قبل از یائسگی می شود تا حد زیادی توسط سابقه سلامتی و باروری قبلی، شیوه زندگی و عوامل محیطی تعیین می شود. علائم پیش از یائسگی و پس از یائسگی می تواند زندگی شخصی و حرفه ای را مختل کند. بنابراین مراقبت های قبل از یائسگی نقش مهمی در ارتقای پیری سالم و کیفیت زندگی دارد.

یائسگی می تواند یک گذار مهم از منظر اجتماعی و همچنین بیولوژیکی باشد. از نظر اجتماعی، تجربه یک زن از یائسگی ممکن است تحت تأثیر هنجارهای جنسیتی، عوامل خانوادگی و اجتماعی- فرهنگی، از جمله نحوه نگرش به پیری زنان و گذار یائسگی در فرهنگ او باشد.

جمعیت جهانی زنان یائسه در حال افزایش است. در سال 2021، زنان 50 ساله و بالاتر 26 درصد از کل زنان و دختران جهان را تشکیل می دادند. این عدد در 10 سال قبل 22 درصد بود. در سطح جهانی، یک زن 60 ساله در سال 2019 می تواند انتظار داشته باشد که به طور متوسط 21 سال دیگر زندگی کند. یائسگی می تواند فرصت مهمی برای ارزیابی مجدد سلامت، سبک زندگی و اهداف فرد باشد.

چالش های بهداشت عمومی مرتبط با یائسگی

زنان یائسه نیاز به دسترسی به خدمات بهداشتی با کیفیت و جوامع و سیستم هایی دارند که بتوانند از آنها حمایت کنند. متأسفانه، هم آگاهی و هم دسترسی به اطلاعات و خدمات مرتبط با یائسگی یک چالش مهم در اکثر کشورها است. یائسگی اغلب در خانواده ها، جوامع، محل کار یا محیط های مراقبت بهداشتی مورد بحث قرار نمی گیرد. زنان ممکن است ندانند که علائمی که تجربه می کنند مربوط به یائسگی است یا اینکه گزینه های مشاوره و درمانی وجود دارد که می تواند به کاهش ناراحتی آنها کمک کند. کسانی که علائم یائسگی را تجربه می کنند ممکن است از جلب توجه به تجربیات خود و درخواست حمایت، احساس خجالت یا شرم کنند.

ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی ممکن است برای تشخیص علائم قبل از یائسگی و پس از یائسگی آموزش ندیده باشند تا به بیماران در مورد گزینه های درمانی و سالم ماندن پس از گذار یائسگی مشاوره دهند. در حال حاضر به یائسگی در برنامه های آموزشی بسیاری از کارکنان مراقبت های بهداشتی توجه محدودی می شود. همچنین سلامت جنسی زنان یائسه در بسیاری از کشورها نادیده گرفته می شود. این بدان معنی است که عوارض شایع زنان در دوره یائسگی، از جمله خشکی واژن و درد در حین مقاربت، ممکن است مورد توجه قرار نگیرد. به طور مشابه، زنان مسن‌تر ممکن است خود را در معرض خطر ابتلا به عفونت‌های مقاربتی، از جمله HIV ندانند، یا ممکن است ارائه‌دهندگان مراقبت های بهداشتی، انجام رابطه جنسی ایمن‌تر یا انجام آزمایش را به آنها توصیه نکنند. زنان سیس جندر (که زن به دنیا آمده اند و به عنوان زن شناخته می شوند)، مردان ترنس جندر (یا تراجنسیتی، یک اصطلاح کلی برای افرادی است که هویت جنسیتی یا رفتارشان با جنسیتی که در بدو تولد به آنها اختصاص داده شده است، مطابقت ندارد) و برخی از افرادی که خود را نه مرد و نه زن می دانند نیز یائسگی را تجربه می کنند.

منبع:

https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/menopause

 

تاریخ انتشار: 13:29:30 1402/11/14